Ο φόβος κυριαρχεί στην Κωνσταντινούπολη - Το πραξικόπημα ανέδειξε το βαθύ κοινωνικό χάσμα

ΚΟΣΜΟΣ

Χιλιάδες πολίτες έχουν απομακρυνθεί από τις δουλειές τους και οι Τούρκοι ανησυχούν για τις συνέπειες από το αποτυχημένο πραξικόπημα, κυρίως για τις συγκρούσεις ανάμεσα στους πιστούς μουσουλμάνους και τους κοσμικούς, γράφει ο Patrick Cockburn στον Independent.

Ο Βρετανός δημοσιογράφος βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη, μίλησε με κόσμο και κατέγραψε τον φόβο και την ανησυχία των πολιτών μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και την αντίδραση του Ερντογάν.

«Πήγα στην πλατεία Ταξίμ όπου υπήρχε μία συγκέντρωση

κατά του πραξικοπήματος» λέει η 30χρονη Gokse, δημοσιογράφος και φωτογράφος. «Ήμουν τόσο φοβισμένη γιατί όλες οι γυναίκες με κοιτούσαν σα να ήμουν δαίμονας. Ένας άνδρας μου είπε, “εάν είναι να ντύνεσαι έτσι σου αξίζει να πεθάνεις”. Οι περισσότεροι ανέμιζαν τις κόκκινες τουρκικές σημαίες, αλλά υπήρχαν και μαύρες σημαίες με συνθήματα γραμμένα στα αραβικά, σαν αυτές που βλέπεις στα βίντεο του ISIS» πρόσθεσε.

Στην Κωνσταντινούπολη υπάρχει ένα αίσθημα φόβου και άγχους για την επόμενη μέρα του πραξικοπήματος, οι διαδηλωτές απαιτούν να στηθούν κρεμάλες και επιδοκιμάζουν την εκκαθάριση 60.000 στρατιωτικών, δικαστών και δημόσιων υπαλλήλων. Πολλοί θεωρούν ότι βρίσκονται σε ένα σταυροδρόμι και οδηγούνται σε ένα αβέβαιο μέλλον για το οποίο δεν γνωρίζουν τίποτα εκτός από την υποψία ότι θα είναι χειρότερο από ό,τι έχουν ζήσει μέχρι σήμερα.

«Έχω ζήσει τρία στρατιωτικά πραξικοπήματα στη διάρκεια της ζωής μου, αλλά αυτό είναι διαφορετικό» λέει η Ayse Bugra, καθηγήτρια πολιτικής οικονομίας στο πανεπιστήμιο του Bogazici. Η διαφορά είναι ότι αυτή τη φορά το πραξικόπημα αμφισβητήθηκε και όχι μόνο με δήλωση, από τον αρχηγό των ένοπλων δυνάμεων. «Το να μην έχει ένα σταθερό και συμπαγή στρατό δεν είναι κάτι που προσφέρει διαβεβαιώσεις» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Κάποιες φορές η διάχυτη κατήφεια και οι προσδοκίες για συμφορά φαίνεται να ξεπερνούν τις λογικές προσδοκίες, κυρίως ανάμεσα στους διανοούμενους και την μορφωμένη μεσαία τάξη. «Τα πράγματα μπορεί να είναι άσχημα, αλλά δεν είμαστε ούτε στη Βαγδάτη, ούτε στη Δαμασκό» λέει ο δημοσιογράφος για λάβει την απάντηση από την καθηγήτρια ότι «αυτό είναι το χειρότερο. Πριν από το πραξικόπημα η πλειοψηφία των Τούρκων ένιωθε ότι η χώρα είναι σταθερή. Οι Τούρκοι απλά δεν είναι συνηθισμένοι σε ένα τέτοιο επίπεδο βίας, αβεβαιότητας και φόβου που έχουν συνηθίσει να ζουν οι πολίτες του Ιράκ και της Συρίας τα τελευταία 50 χρόνια».

Οι εκκαθαρίσεις μετά το πραξικόπημα, είναι τόσο εξτρεμιστικές που κάποιοι στη χώρα μιλούν για «αντι-πραξικόπημα» καθώς έχουν ήδη φυλακισθεί περισσότεροι από 10.000 σύμφωνα με τον Ερντογάν. Αλλά εκατομμύρια Τούρκων πολιτών έχουν επηρεαστεί από την τεράστια επιχείρηση καταστολής. Στο σύνολο των 3,3 εκατομμυρίων δημόσιων υπαλλήλων έχει ήδη απαγορευθεί να κάνουν διακοπές. Ίσως για να βρίσκοντα στις θέσεις τους κατά τη διάρκεια των ερευνών για τις σχέσεις τους με το κίνημα του κληρικού Γκιουλέν, ο οποίος έχει κατηγορηθεί από τον Ερντογάν ότι βρίσκεται πίσω από το πραξικόπημα, γράφει ο Independent.

Το τουρκικό κοινοβούλιο ενέκρινε την πρόταση για να κηρυχθεί το κράτος σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δίνοντας στον Πρόεδρο την εξουσία να παρατείνει το χρόνο κράτησης για υπόπτους και να εκδώσει διατάγματα που έχουν ισχύ νόμου χωρίς την έγκριση του κοινοβουλίου, ανάμεσα σε άλλες εξουσίες.

Η Τουρκία έχει ήδη αποσυρθεί προσωρινά από την Ευρωπαϊκή Συνθήκη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τονίζοντας ότι υπάρχει προηγούμενο, καθώς το ίδιο έπραξε και η Γαλλία μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι. Ο σκοπός είναι να νομιμοποιηθεί αυτό που ήδη συμβαίνει στη χώρα, την ίδια ώρα που διαβεβαιώνει τον κόσμο ότι η Τουρκία δεν θα γίνει ακόμη μία αυταρχική χώρα της Μέσης Ανατολής χωρίς νομιμότητα και όπου κάθε αντιπολίτευση τιμωρείται ως τρομοκρατία. Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει ενημερωθεί για την τουρκική απόφαση, τονίζοντας ότι οι εξαιρέσεις από τη συνθήκη θα συζητούνται ανά περίπτωση.

Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός, Mehmet Simsek, ο οποίος έχει εργαστεί στη Wall Street, διαβεβαίωσε με μήνυμά του στο Twitter ότι η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης δεν επηρεάζει και δεν θέτει περιορισμούς στις μετακινήσεις, τις συγκεντρώσεις και την ελευθερία του Τύπου. Δεν είναι ο στρατιωτικός νόμος του 1990, είπε και τόνισε ότι είναι βέβαιος πως η Τουρκία θα βγει από αυτή την κατάσταση με ισχυρότερη δημοκρατία, καλύτερη οικονομία και με ενισχυμένο το επενδυτικό κλίμα».

Αλλά δεν είναι όλοι τόσο σίγουροι, γιατί δεν γνωρίζουν πόσο θα διαρκέσουν οι εκκαθαρίσεις ή το εύρος τους. Κάποιοι το συγκρίνουν με τις εκκαθαρίσεις των μπολσεβίκων μετά την επανάσταση του 1917. Η καθηγήτρια Bugra ότι με τους συναδέλφους της κάνουν αστεία για το ενδεχόμενο να διωχθούν, «θα μάθουμε πώς να φτιάχνουμε μαρμελάδα και πίκλες» λέει και τονίζει ότι είναι αδύνατο να συγκεντρωθούν στη δουλειά τους κάτω από τις παρούσες συνθήκες.

Το πραξικόπημα έφερε στην επιφάνεια την μακρά σύγκρουση των πολιτισμών που διεξάγεται ανάμεσα στους πιστούς μουσουλμάνους και τους κοσμικούς. Ο Ερντογάν συνεχίζει να καλεί του πολίτες να βγαίνουν στους δρόμους για να κεφαλαιοποιήσει τη νίκη του απέναντι στους πραξικοπηματίες, είναι ίσως μία ακόμη ένδειξη ότι δεν είναι σίγουρος ότι δεν θα γίνει και μία δεύτερη επιχείρηση κατάληψης της εξουσίας.

Αυτά τα θορυβώδη πλήθη φωνάζουν εθνικιστικά και θρησκευτικά συνθήματα που τρομάζουν τους πολιτικούς αντιπάλους του Ερντογάν. Ένα παράδειγμα είναι η Sayeste, η 40χρονη γυναίκα με υψηλό επίπεδο σπουδών, που εργάζεται στη φαρμακοβιομηχανία και σκέφτεται να εγκαταλείψει τη χώρα εξαιτίας της κυριαρχίας του Ισλάμ στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό.

Λέει ότι πρέπει να σκεφτεί πολύ εάν θα μείνει, γιατί ανησυχεί για την 7χρονη κόρη της Mira. Ο επηρεασμός θα είναι μεγάλος όπως και η απομόνωση από το κοινωνικό της περιβάλλον, «είναι η μόνη μαθήτρια που κάνει μαθήματα μουσικής και πηγαίνει στο κολυμβητήριο την ώρα που τα άλλα κορίτσια πάνε στο τζαμί και διαβάζουν αποσπάσματα από το Κοράνι. Θα ήθελε να πήγαινε στο κολυμβητήριο με τις φίλες της». Φοβάται ότι όλοι θα επηρεαστούν από το κλίμα μίσους που εκφράζεται και από τις δύο πλευρές σε μία βαθιά διχασμένη κοινωνία. Πριν από τρία χρόνια, θυμάται η Sayeste «συμμετείχα στις διαδηλώσεις για να παραμείνει πάρκο, το πάρκο Gezi στην κεντρική Κωνσταντινούπολη και η κυβέρνηση μας «ανακήρυξε όλους ως τρομοκράτες».

Επιμέλεια: Κυριάκος Αργυρόπουλος

Τουρκίαπραξικόπημα ΤουρκίαΕρντογάνHas video: Exclude from popular: 0