Ο δείκτης πήρε... ανάποδες

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση Δοκιμασία για γερά νεύρα και σκληραγωγημένους παίκτες είναι από τις αρχές της εβδομάδας – και θα συνεχίσει για αρκετό ακόμη διάστημα – η υπόθεση χρηματιστήριο. Παρά τις πρωτοφανείς απώλειες όμως, και τις στρεβλώσεις που δημιουργεί η τεχνική αδυναμία των Ελλήνων επενδυτών να «μπουν με αξιώσεις» στο παιχνίδι, η επαναλειτουργία της αγοράς ήταν επιβεβλημένη. Το ερώτημα τώρα είναι πότε και κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα ομαλοποιηθεί η κατάσταση στην αγορά ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί ως μηχανισμός στήριξης της οικονομίας. Το κραχ της Δευτέρας ήταν εν πολλοίς αναμενόμενο λόγω των συνθηκών υπό τις οποίες επαναλειτούργησε το χρηματιστήριο έπειτα από έναν και πλέον μήνα. Οι επιπτώσεις των περιορισμών κεφαλαίου για τις τράπεζες, αλλά και για το ίδιο το χρηματιστήριο (οι Ελληνες επενδυτές μπορούν να προβαίνουν σε αγορές τίτλων κάνοντας χρήση μετρητών ή εμβασμάτων από το εξωτερικό ή και χρήση των κεφαλαίων που διαθέτουν στα πιστωτικά τους υπόλοιπα, ενώ οι ξένοι επενδυτές πραγματοποιούν ελεύθερα συναλλαγές και μπορούν να μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους στο εξωτερικό) ήταν αρκετές για να διαμορφώσουν συνθήκες ξεπουλήματος. Παίζουν οι ξένοι Κατά τους περισσότερους αναλυτές, η πτώση είναι αναπόφευκτη για τουλάχιστον μερικές ημέρες, μια και από την πλευρά των ξένων επενδυτών έχουν συγκεντρωθεί μαζικές εντολές πωλήσεων για τις τράπεζες, που τη συγκεκριμένη στιγμή διαμορφώνουν τον «αδύναμο κρίκο». Πωλητές όμως είναι και οι Έλληνες, επιχειρηματίες και μέτοχοι, που έχουν υποστεί μεγάλα πλήγματα από τους περιρισμούς κεφαλαίου, και, πουλώντας, επιχειρούν να μαζέψουν ρευστό για να «μπαλώσουν» τις ζημίες και την έλλειψη ρευστότητας. Μετά το στάδιο του «αρχικού σοκ» που διαμορφώνουν οι συνθήκες αυτές, η πορεία της αγοράς θα εξαρτηθεί από άλλους τρεις παράγοντες: 1 Το πώς θα κινηθούν οι ξένοι, που προς το παρόν κρατούν το πάνω χέρι στην αγορά (δηλαδή εάν μετά το δεδομένο αρχικό ξεπούλημα θα επιστρέψουν με αγορές μετοχών από χαμηλότερα επίπεδα).2 Το κατά πόσον θα ομαλοποιηθεί η εικόνα των τραπεζών, με σαφές πλάνο για την επόμενη ημέρα τους.3 Το πόσο θα επηρεαστεί η εικόνα των υπόλοιπων μεγάλων εισηγμένων επιχειρήσεων οι οποίες έχουν πληγεί σε επίπεδο πραγματικής οικονομίας από τους περιορισμούς κεφαλαίου. Η πτώση Έτσι, για τους αναλυτές της αγοράς υπάρχουν δύο κεντρικά σενάρια: Το πρώτο «βλέπει» ότι σε διάστημα μερικών ημερών η κατάσταση θα ισορροπήσει (με διακυμάνσεις έστω) στο επίπεδο των 600+ μονάδων για τον γενικό δείκτη. Το δεύτερο, ότι δεν θα μπορέσει να κρατήσει τα επίπεδα αυτά και θα κατρακυλήσει ανεξέλεγκτα στα «χαμηλά» του Ιουνίου του 2012 (470 μονάδες). Και δυστυχώς η πτώση δεν είναι μόνο υπόθεση δεικτών, αλλά και κεφαλαίων που χάνονται για την ελληνική αγορά. Όπως έδειξαν και οι συνεδριάσεις των αρχών της εβδομάδας, με συναλλαγές λίγων εκατομμυρίων ευρώ στο limit down χάνεται χρηματιστηριακή αξία δισεκατομμυρίων ευρώ για όλες τις εισηγμένες επιχειρήσεις και κατ’ επέκταση την ελληνική οικονομία. Διόλου τυχαίο ότι στα τέλη Ιουνίου (τελευταία συνεδρίαση 26/6) η κεφαλαιοποίηση του Χ.Α. διαμορφωνόταν στα 48 δισ. ευρώ ενώ στην έναρξη της συνεδρίασης της περασμένης Δευτέρας, στο ξεπούλημα των πρώτων ωρών, περιορίστηκε στα 38 δισ. ευρώ – απώλεια της τάξης των 10 δισ.! Ευάλωτες οι τράπεζες Για τις τράπεζες, οι πρώτες ώρες επαναλειτουργίας του Χ.Α. επιβεβαίωσαν στο μέγιστο βαθμό τις ανησυχίες όσων φοβούνταν το ξεπούλημα. Οι μετοχές των τεσσάρων συστημικών ιδρυμάτων έμειναν κολλημένες στο -30%, με τις εντολές πώλησης στο limit down να περιμένουν στην ουρά. Δεν είναι τυχαίο ότι στη μέση της συνεδρίασης της Δευτέρας είχαν πωληθεί 2.000.000 μετοχές μεγάλης τράπεζας, ενώ οι εντολές που περίμεναν στην ουρά για πώληση αφορούσαν 28.000.000! Η πίεση ήταν αντίστοιχη και για τις τέσσερις τράπεζες, ενώ και τα warrants (των τριών) δέχτηκαν νέα πλήγματα, με συνέπεια η απομείωσή τους από την αρχή της χρονιάς να φτάνει το 90%. Βέβαια τίποτα δεν είναι τυχαίο. Οι τράπεζες ξεκίνησαν να συναλλάσσονται στη χειρότερη δεδομένη στιγμή και με το βάρος των περιορισμών κεφαλαίου να αποσυνθέτει την εικόνα τους. Για τις τράπεζες και τη χρηματιστηρική τους «συμπεριφορά» δεν βαρύνουν μόνο οι ζημίες που θα προκύψουν (άμεσα και μακροπρόθεσμα) από την εφαρμογή των capital controls, αλλά και η απουσία της παραμικρής εικόνας για τις κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν γι’ αυτές, όπως και για τον τρόπο με τον οποίο θα καλυφθούν. Προς τα παρόν, υπάρχει το δεδομένο του αιτήματος προς τον ESM για προκαταβολή 10 δισ. ευρώ ως «μαξιλάρι» για την κάλυψη ενδεχόμενων κεφαλαιακών αναγκών στο πλαίσιο της ευρύτερης συμφωνίας με τους δανειστές (για συνολικά 25 δισ. ευρώ), αλλά παραμένει άγνωστο πότε και πώς θα υλοποιηθεί η ανακεφαλαιοποίησή τους. Επίσης άγνωστη παραμένει και η τελική ζημία που θα προκύψει, με το ΤΧΣ να καταγράφει ήδη απώλειες κεφαλαιοποίησης 17,5 δισ. ευρώ από τα 25 δισ. ευρώ που έβαλε στις τέσσερις τράπεζες το 2013. Και το πρόβλημα διογκώνεται από το γεγονός πως, ό,τι και αν γίνει το επόμενο διάστημα, η τελική εικόνα δεν θα είναι σαφής μέχρι την ολοκλήρωση των stress tests, αργά μέσα στο φθινόπωρο. Όλα αυτα ενισχύουν την εικόνα ότι οι τράπεζες θα παραμείνουν ευάλωτες για αρκετά μεγάλο διάστημα στο χρηματιστήριο, με πρώτη και προφανή συνέπεια τη διαμόρφωση ευτελών τιμών ενόψει των αναπόφευκτων αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου και ανακεφαλαιοποίησης των συστημικών ομίλων. Καθοριστική σε αυτήν τη διαδικασία θα είναι η στάση των ξένων επενδυτών που έχουν μπει στις τράπεζες τα τελευταία χρόνια. ♦ Κατά πρώτον, για τους μακροπρόθεσμους επενδυτές (Fairfax, Ross κ.λπ.), που θα πρέπει να αποφασίσουν εάν και με ποιον τρόπο θα κινηθούν για να στηρίξουν τις επενδύσεις τους.♦ Κατά δεύτερον, για τους πιο βραχυπρόθεσμους παίκτες, όπου το ερώτημα είναι εάν θα επανέλθουν σε δεύτερο χρόνο (τη στιγμή αυτή συγκαταλέγονται στους πωλητές) για να επαναγοράσουν ελληνικούς τίτλους σε χαμηλότερες – έστω– τιμές. Ομαλοποίηση Εάν η τελική έκβαση είναι θετική όσον αφορά τη στάση των δύο αυτών κατηγοριών επενδυτών, τότε το σενάριο μιας ομαλοποίησης της αγοράς θα παραμείνει υπαρκτό. Και μάλιστα θα διαμορφώσει και προϋποθέσεις ευκαιριών μόλις ολοκληρωθεί ο τρέχων αρνητικός κύκλος. Αντίθετα, εάν ο τραπεζικός κλάδος δεν στηριχτεί έστω και μεσοπρόθεσμα, οι επιπτώσεις της «μεγάλης διόρθωσης» θα εξαπλωθούν σε άλλες μετοχές. Η ανησυχία αυτή έχει οδηγήσει αρκετούς αναλυτές να σκέπτονται το δεύτερο σενάριο υποχώρησης του Χ.Α. στα επίπεδα του καλοκαιριού του 2012. Οι ίδιοι επισημαίνουν μάλιστα ότι την περίοδο εκείνη είχαν εμφανιστεί πάλι τα φαινόμενα της μεταφοράς της πίεσης πωλήσεων τραπεζικών τίτλων σε άλλες μετοχές σε συνθήκες ξεπουλήματος, τα οποία παρατηρήθηκαν και την περασμένη Δευτέρα. Όταν, δηλαδή, η αδυναμία εκτέλεσης των εντολών πώλησης σε τραπεζικές μετοχές ωθούσε ξένα κεφάλαια να πουλήσουν τελικά άλλες μετοχές στις οποίες κατείχαν θέσεις, προκειμένου τελικά να μειώσουν την έκθεσή τους στην Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά, το φαινόμενο αυτό μπορεί να μετριαστεί τις επόμενες ημέρες, αν και οι ενδείξεις δεν είναι και οι πλέον ευοίωνες: τις πέντε εβδομάδας αργίας του ελληνικού χρηματιστηρίου συγκεντρώθηκαν χιλιάδες εντολές πώλησης από ξένους, που θα είναι δύσκολο να «εκτονωθούν» σε λίγες ημέρες. Και το δυστύχημα εδώ είναι η αδυναμία των Ελλήνων επενδυτών να αποσοβήσουν ή να απορροφήσουν την τάση της πώλησης με αγορές, λόγω των περιορισμών των capital controls. Για το «υπόλοιπο χρηματιστήριο» και κυρίως τις μετοχές της μεγάλης κεφαλαιοποίησης, οι εξελίξεις θα εξαρτηθούν από την έκταση της υποχώρησης του τραπεζικού κλάδου, αλλά και από μια άλλη σειρά παραγόντων: ♦ Τις επιπτώσεις των capital controls στα αποτελέσματά τους.♦ Τις επιπτώσεις της ευρύτερης επιβράδυσνης στη λειτουργία τους.♦ Τη νέα αβεβαιότητα που προκαλούν οι πολιτικές εξελίξεις με σενάρια πρόωρων εκλογών. Οι «μεγάλοι» Για τους μεγάλους ιδιώτες του χρηματιστηρίου «κλειδί» θα είναι και η συμπεριφορά των ξένων επενδυτών σε μια σειρά από μετοχές που παρά την πτώση εξακολουθούν να έχουν θετικό πρόσημο απόδοσης από την αρχή της χρονιάς. Θα μπορέσουν μετοχές όπως της ΒΙΟΧΑΛΚΟ, της 3Ε, της Motor Oil, του Τιτάνα, της ΤΕΡΝΑ και του Μυτιληναίου να κρατηθούν όρθιες στη λαίλαπα, κρατώντας μαζί τους και το χρηματιστήριο; Η απάντηση θα δοθεί τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες. Μέχρι τότε βέβαια η ελληνική αγορά θα πρέπει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα μιας πιθανής χρηματιστηριακής «φυγής» μεγάλων επιχειρήσεων. Η «φυγή» μπορεί να έχει πολλές μορφές: Πρώτον, την αλλαγή έδρας που πραγματοποίησαν την τελευταία διετία σημαντικοί όμιλοι για να μειώσουν τις επιπτώσεις της κρίσης στα οικονομικά τους δεδομένα. Δεύτερον, την έξοδό τους από το χρηματιστήριο, και τρίτον, την επιλογή της διαπραγμάτευσης των μετοχών τους σε ξένες κεφαλαιαγορές, το λεγόμενο dual listing. Πρόκειται για ένα σενάριο που μελετούν επισταμένα τις τελευταίες εβδομάδες οι διοικήσεις αρκετών εισηγμένων (ιδιαίτερα με εξαγωγική δραστηριότητα). Στα μεγάλα χρηματιστηριακά γραφεία το πρόβλημα καταγράφεται ως υπαρκτό, με τους διαχειριστές να σημειώνουν πως μπορεί η ΒΙΟΧΑΛΚΟ να πείστηκε να μείνει στην Ελλάδα και το Χ.Α. και η Coca-Cola τελικά να κάνει την παράλληλη διαπραγμάτευση, άλλες όμως εταιρείες μελετούν σοβαρά την «έξοδο» με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Θυμίζουν, δε, ότι το χρηματιστήριο αποψιλώνεται και από αναγκαστικές εξελίξεις, όπως η υποχρεωτική Δημόσια Πρόταση που κατέθεσε η Lafarge για την ΑΓΕΤ Ηρακλής και θα θέσει την τελευταία εκτός Χ.Α. Είχαν προηγηθεί η HOL, η Σ&Β, η ΣΙΔΕΝΟΡ, η ΜΟΧΛΟΣ, ενώ ακολουθεί και η Καθημερινή. χρηματιστήριοπτώσηγενικός δείκτηςΑγορέςΤράπεζεςIssue: 1876Issue date: 06-08-2015Has video: