Νερό: Το πολυτιμότερο αγαθό αιτία πολέμου;

Εδώ και αιώνες οι πόλεμοι γίνονται για τον έλεγχο των φυσικών πόρων. Η ανάγκη για γη, πετρέλαιο, εμπορικούς δρόμους και διάφορα αγαθά έχει οδηγήσει σε αμέτρητες πολύνεκρες συγκρούσεις στην ιστορία του ανθρώπου. Όμως σύντομα θα δούμε πολέμους για το πολυτιμότερο αγαθό – το νερό.

Καθώς επιδεινώνονται οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και ο πλανήτης γίνεται πιο ζεστός και ξηρός, η μάχη για τον έλεγχο του νερού θα ενταθεί.

There is no alternative to water

on earth, so use it mindfully to prevent future generations from facing water shortages.
Follow @srikayahealth #humanityfirst #charityworks #srikayahealthinstitute #srikayahealth #nonprofitorganizations #socialworkers #savewater #water pic.twitter.com/bKg4o79M5U

— Srikaya Health Institute (@srikayahealth) September 28, 2022Αδιαφορία για το πολυτιμότερο αγαθό

Θα δούμε λοιπόν στο προσεχές μέλλον πολέμους για το νερό; Το θέμα εξετάζει εκτενές ρεπορτάζ του SkyNews που θυμίζει την προειδοποίηση που έκανε το 1995 ο πρώην αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Δρ. Ισμαήλ Σεραγκελτίν ότι «αν οι πόλεμοι αυτού του αιώνα έγιναν για το πετρέλαιο, οι πόλεμοι του επόμενου αιώνα θα γίνουν για το νερό – εκτός κι αν αλλάξουμε την προσέγγιση διαχείρισης αυτού του πολύτιμου και ζωτικής σημασίας πόρου».

Είναι αμφίβολο όμως κατά πόσο έχουμε αλλάξει την προσέγγισή μας για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Το 2025 ο ΟΗΕ εκτιμά ότι τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζουν σε περιοχές με ελλείψεις νερού. Πέντε χρόνια αργότερα, εκτιμάται ότι 700 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα κινδυνεύουν με εκτοπισμό εξαιτίας της έλλειψης νερού. Εδώ δεν υπάρχουν «γκρίζες ζώνες». Χωρίς νερό δεν υπάρχει ζωή.

A VERY INTERESTING POTENTIAL SOLUTION TO WATER SHORTAGES
Groundwater recharge: A solution to the global water crisis?#Water #watersupply #waterresources #watersupply #Globalwatercrisis #Offgridwatersupply
Very interesting story @ping_360 https://t.co/ubwusTYgVX

— [email protected] (@H2OBuildingServ) October 4, 2022

Αν κάποιος δεν έχει πρόσβαση σε νερό είτε μετακινείται κάπου αλλού, όπου υπάρχει νερό, είτε θα παλέψει για να αποκτήσει τέτοια πρόσβαση.

The children in Uganda, Africa feel the effects of conflicts, disasters, #food shortages, not going to school and walking miles to fetch #water.
Tackling poverty requires all of us working together to bring forth our ideas, innovations and actions. #togetherwecan do it. pic.twitter.com/ewdbRks5iN

— Texans Lift Families-TLF (@texansforafrica) October 2, 2022

Το 2017 20 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετώπισαν προβλήματα με σοβαρές ελλείψεις νερού λόγω της ξηρασίας στην Υεμένη, το Νότιο Σουδάν, τη Σομαλία και σε τμήματα της Νιγηρίας. Ο ΟΗΕ έκανε λόγο για «την χειρότερη ανθρωπιστική κρίση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο». Η ξηρασία προκάλεσε μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, που προσπαθούσαν να βγουν πιο ασφαλές μέρος για να ζήσουν. Πόλεμος δεν έγινε, αλλά αυτό δείχνει που μπορεί να οδηγήσει η έλλειψη νερού.

Σύμφωνα με το Pacific Institute, στην ιστορία της ανθρωπότητας έχουν καταγραφεί 1300 συρράξεις που έχουν σχέση με τους υδάτινους πόρους. Μπορεί να μην εξελίχθηκαν σε γενικευμένους πολέμους, αλλά το ζητούμενο ήταν ο έλεγχος του νερού, ή το πολύτιμο αγαθό χρησιμοποιήθηκε ως όπλο.

Το μάθημα του Νταρφούρ

Μία από τις πιο σοβαρές συγκρούσεις έγινε στην περιοχή του Νταρφούρ, στο Σουδάν, με το γύρισμα της χιλιετίας. Η κατάσταση ήταν περίπλοκη, καθώς οι εμπόλεμες ομάδες χωρίζονταν από εθνοτικές και θρησκευτικές γραμμές. Το νερό δεν ήταν ο μόνος λόγος για τον πόλεμο, αλλά σίγουρα ένας βασικός. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και πολλοί περισσότεροι υποχρεώθηκαν να φύγουν από τα σπίτια τους.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ στις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα το βόρειο Σουδάν έβλεπε την Έρημο Σαχάρα να επεκτείνεται προς τα νότια περίπου κατά ένα μίλι κάθε χρόνο και να μειώνονται οι βροχοπτώσεις κατά 15% έως 30%. Αυτή η ξηρασία, που αποκαλείται «ερημοποίηση» προκάλεσε εντάσεις για τον έλεγχο της γης και των πόρων, που εξελίχθηκε στον πόλεμο του 2003, που ακόμα δεν έχει τερματιστεί.

Ο πρώην γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι-μουν είχε επισημάνει το 2007 ότι «συζητούμε το Νταρφούρ με όρους ενός συμβατικού στρατιωτικού και πολιτικού πολέμου, σαν μία εθνοτική σύγκρουση μεταξύ Αράβων παραστρατιωτικών και μαύρων ανταρτών και αγροτών. Κοιτάξτε τις ρίζες, ωστόσο, και θα διαπιστώσετε ότι υπάρχει μια πιο περίπλοκη δυναμική…. Η σύγκρουση στο Νταρφούρ άρχισε σαν μια οικολογική κρίση, που προκλήθηκε τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό από την κλιματική αλλαγή».

Η άγνωστη εστία έντασης στο Νείλο

Κοντά στο Σουδάν, άλλη μία εστία έντασης απειλεί να εξελιχθεί σε πόλεμο: Το Μεγάλο Φράγμα της Αιθιοπικής Αναγέννησης είναι ένα τεράστιο υδροηλεκτρικό πρόγραμμα στον Μπλε Νείλο. Εκτιμάται ότι έχει κοστίσει δισεκατομμύρια δολάρια και θα έχει δυνατότητα παραγωγής 6.000 μεγαβάτ. Όταν ολοκληρωθεί θα είναι το μεγαλύτερο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στην Αφρική και θα δώσει μεγάλη ώθηση στην οικονομία της Αιθιοπίας. Όμως έχει προκαλέσει πολιτική ένταση στις σχέσεις της Αιθιοπίας με το Σουδάν και την Αίγυπτο.

There has never been a greater need for ambitious & unprecedented action to address #water scarcity and #food shortages around the world. On my visit to #UNGA77, we had a very effective dialogue during the @UN 2023 Water Conference. #Egypt pic.twitter.com/fotoVyAAIY

— Dr. Hala Elsaid (@halaelsaid) September 23, 2022

Η Αίγυπτος εξαρτάται από τον Νείλο και φοβάται πως με την ολοκλήρωση του αιθιοπικού φράγματος η Αίγυπτος θα αντιμετωπίσει προβλήματα. Κάποιοι στην Αίγυπτο θεωρούν ότι το φράγμα είναι μια υπαρξιακή απειλή.

Το 2013 υψηλόβαθμοι Αιγύπτιοι πολιτικοί «συνελήφθησαν» από τις κάμερες να συζητούν για το πώς θα μπορούσε να καταστραφεί το φράγμα. Ο Εσάμ ελ-Χαντάντ, σύμβουλος του πρώην προέδρου της Αιγύπτου, Μοχάμεντ Μόρσι, δήλωσε ότι «θα ήταν απολύτως απαράδεκτο να συζητάς για στρατιωτική λύση αν δεν εξεταστούν άλλοι τρόποι».

Ωστόσο συνέχισε λέγοντας ότι «είναι θέμα ζωής για την Αίγυπτο. Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τον Νείλο, είναι η αρτηρία μας… καμία κοινωνία δεν έχει δικαίωμα να αναπτύξει κάτι που πλήττει μία άλλη κοινωνία».

Do you know how many people will face severe water shortages without urgent action?

Let’s learn together how to prevent water pollution.
Join us now!#Water #WaterResources #GlobalWarming #ClimateAction #WaterCrisis #WaterShortage #sustainability #sustainable #sustaindoable pic.twitter.com/zax53VQpWW

— SustainDoable (@sustaindoable) September 20, 2022

Το 2018 ο αρχιμηχανικός του εργοταξίου, Σιμέγκνιου Μπέκελε βρέθηκε νεκρός στο αυτοκίνητό του στην Αντίς Αμπέμπα.. Η αστυνομία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για αυτοκτονία. Αλλά κανένας δεν πείστηκε στην Αιθιοπία. Η κατασκευή του φράγματος συνεχίστηκε, με τον Αιθίοπα πρόεδρος Αμπίι Άχμεντ να λέει το 2019 ότι «καμία δύναμη» δεν θα σταματήσει την ολοκλήρωση του έργου.

Φέτος άρχισε η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά θα χρειαστούν χρόνια για να γεμίσει η λεκάνη και τα επόμενα χρόνια θα είναι κρίσιμα, δηλώνει ο Άντον Ιρλ, διευθυντής του Περιφερειακού Κέντρου Αφρικής, στο Διεθνές Ινστιτούτο Νερού της Στοκχόλμης.

«Μπορεί να έχουμε κάποια χρόνια με ξηρασία όταν θα αρχίσει να μειώνεται η ροή του Νείλου, καθώς το συμφέρον της Αιθιοπίας είναι να συγκρατεί όσο περισσότερο νερό μπορεί για να γεμίσει η λεκάνη το συντομότερο δυνατό», πρόσθεσε ο Άντον Ιρλ, επισημαίνοντας ότι «τα προσεχή χρόνια μπορεί να προκύψει ο μεγαλύτερος κίνδυνος για σύγκρουση μεταξύ Αιθιοπίας και Αιγύπτου».

Που υπάρχει κίνδυνος να ξεσπάσει πόλεμος για το νερό

Δεν είναι όμως μόνο η Αφρική όπου η έλλειψη νερού μπορεί να οδηγήσει σε πολέμους.

Το 2018 το Ενιαίο Κέντρο Ερευνών χαρακτήρισε ως πιθανά σημεία έντασης λόγω των υδάτινων πόρων τις περιοχές απ΄ όπου περνούν μεγάλα ποτάμια όπως ο Νείλος, ο Γάγγης, ο Ινδός, ο Τίγρης και ο Ευφράτης.

Conservation is the short-term solution to water shortages and breaks into 2-areas
1. INDOOR WATER: Household Use
2. OUTDOOR WATER: Landscaping & agriculture
Photo: © Ted Wood/The Water Desk #centralarizonawaterconservationdistrict#centralarizonaproject#capwaterboard#water pic.twitter.com/o4DLa2pKTz

— Elect Jim Pederson : Central Ariz Proj Water Board (@JimPedersonCAP) September 24, 2022

Θα γίνουν λοιπόν οι επόμενοι πόλεμοι για το νερό; Ο Τσαρλς Άισλαντ, διευθυντής υδάτινων πόρων στο Πρόγραμμα Τροφίμων, Δασών, Υδάτων και Ωκεανών του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Πόρων δήλωσε στο SkyNews ότι λόγω της κλιματικής αλλαγής «βλέπουμε περισσότερες πλημμύρες και ξηρασίες και προκαλεί χάος σε διάφορες κοινωνίες, από τις πιο αναπτυγμένες μέχρι τις λιγότερο αναπτυγμένες».

Στις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές «υπάρχουν λιγότεροι πόροι για περισσότερους ανθρώπους, κάτι που αυξάνει την πίεση για τους πόρους και οδηγεί σε συγκρούσεις», πρόσθεσε ο Τσαρλς Άισλαντ.

Στην πρόσφατη ιστορία δεν έχουν γίνει πόλεμοι μόνο για το νερό. Αλλά στο μέλλον το πρόβλημα θα επιδεινώνεται.

Κι επειδή δεν θα σταματήσει η υπερθέρμανση του πλανήτη, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι θα δίνουν μάχη για να εξασφαλίσουν πρόσβαση σε αυτό το αγαθό. Και οι άνθρωποι θα παίρνουν ολοένα και πιο ακραία μέτρα για να εξασφαλίσουν αυτή την πρόσβαση.

Διαβάστε επίσης:

Σολτς για το πακέτο των 200 δισ: Αυτό που κάνει η Γερμανία είναι σωστό, είμαστε οικονομικά ισχυροί και μπορούμε να το κάνουμε

Washington Post: Ευθείες βολές στον Πούτιν για τα λάθη του – Άτομο από τον στενό περίγυρο του διαφωνεί για την Ουκρανία

Γαλλικό ΥΠΕΞ: Ασύμβατο με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας το τουρκολιβυκό μνημόνιο