Κυβερνητικό στοίχημα για εκλογές το 2019

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

Οι κάλπες Γαλλίας και Γερμανίας απομακρύνουν το ενδεχόμενο να... στηθούν οι δικές μας

Η πρώτη επιδίωξη του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, προκειμένου να αλλάξει η ατζέντα της ακατάσχετης εκλογολογίας, αλλά και να αντεπιτεθεί επικοινωνιακά και πολιτικά από το φθινόπωρο, είναι η ελάφρυνση της ευρωπαϊκής ατζέντας στο ελληνικό ζήτημα. Ο βασικός στόχος παραμένει η μείωση των ετήσιων δανειακών υποχρεώσεων με τη ρύθμιση των όρων αποπληρωμής του χρέους. Πάντως, παρότι η ρύθμιση αυτή έχει τροχοδρομηθεί και μελετώνται τα σενάρια ελάφρυνσης, καμιά ουσιαστική παρέμβαση μακροχρόνιου χαρακτήρα δεν πρόκειται να επισημοποιηθεί πριν από το 2018 ή, ενδεχομένως, και το 2019. Για τον λόγο αυτόν, άλλωστε, η κυβέρνηση Τσίπρα επιθυμεί να εξαντλήσει, κατά το δυνατόν, την τετραετή θητεία της, ώστε η ρύθμιση να αποφασιστεί και να ενεργοποιηθεί επί των ημερών της. Όμως το 2019 είναι πολύ μακριά και προφανώς δεν μπορεί να περιμένουν έως τότε οι μεγάλες προκλήσεις στην οικονομία. Η ανάγκη να περάσει η οικονομία σε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης προηγείται έναντι όλων των άλλων και η κυβέρνηση γνωρίζει ότι αυτό είναι πρακτικά αδύνατον να συμβεί αν δεν βάλει το χέρι της η «θεία Άνγκελα». Το μήνυμα της Μέρκελ Η καγκελάριος της Γερμανίας, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, έχει διαμηνύσει στην Αθήνα – όχι μόνο στην κυβέρνηση, αλλά και στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκο Μητσοτάκη – ότι προέχει έναντι όλων η πιστή και έγκαιρη εφαρμογή του τρίτου μνημονίου, το οποίο, όπως πολλές φορές έχει διασαφηνίσει ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αποτελεί την «τελευταία ευκαιρία για την Ελλάδα». Οι ίδιες πληροφορίες λένε ότι η καγκελάριος της Γερμανίας βρήκε ευήκοα ώτα στην Αθήνα... Συνεπώς προέχει η κυβερνητική – και ευρύτερα πολιτική – σταθερότητα, η οποία αποτελεί τον σημαντικότερο όρο επιτυχίας του προγράμματος. Άλλωστε, αν το πρόγραμμα μείνει στα χαρτιά, καμιά γερμανική «παραχώρηση» δεν αναμένεται – τουλάχιστον σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα. Επιπλέον, όμως, η Μέρκελ έχει αρκετούς δικούς της λόγους για να μην επιθυμεί πολιτικές αναταράξεις στην Ελλάδα. Οι γερμανικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2017 ήδη θεωρούνται πολλαπλώς κρίσιμες, καθώς το μεταναστευτικό πρόβλημα ενδέχεται να αναδειχθεί σε βόμβα για το πολιτικό σκηνικό της Γερμανίας. Ειδικά μάλιστα τώρα που η τρομοκρατία φαίνεται να χτυπάει και την πόρτα της Γερμανίας και οι περιπλοκές στις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση απειλούν με πλήρη κατάρρευση την ευρωτουρκική συμφωνία για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού, ο ένας χρόνος μέχρι τις κάλπες είναι εξαιρετικά μεγάλο διάστημα, κατά το οποίο οι εξελίξεις στην Ευρώπη και τη Γερμανία μπορεί να λάβουν δραματική διάσταση. Με όλα αυτά τα προβλήματα σε εκκρεμότητα, το τελευταίο που θα επιθυμούσε η καγκελάριος θα ήταν μια νέα περιπλοκή στο ελληνικό ζήτημα, το οποίο η ίδια επιδιώκει να «πουλήσει» πολιτικά ως μια «ιστορία επιτυχίας». Πέρα όμως από τις γερμανικές βουλευτικές εκλογές, θα διεξαχθούν, λίγους μήνες νωρίτερα (23 Απριλίου και 7 Μαΐου 2017), οι γαλλικές προεδρικές εκλογές, οι οποίες, μετά τις τελευταίες επιτυχίες του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου και της Μαρίν Λεπέν, αλλά και τις επιπτώσεις των αλλεπάλληλων τρομοκρατικών χτυπημάτων, ενδέχεται να αποδειχθούν εξαιρετικά κρίσιμες για τη σχέση της Γαλλίας με τη Γερμανία και την ευρωζώνη. Ακόμη ένας λόγος για να απαιτείται από την Ελλάδα να διαφυλάξει την πολιτική σταθερότητα – στον βαθμό βεβαίως που της αναλογεί. Οι εσωτερικές εκκρεμότητες Όλα τα παραπάνω δεδομένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν τις επιπτώσεις τους στο εσωτερικό πολιτικό κλίμα και αποτελούν βασικό παράγοντα για τον πολιτικό σχεδιασμό του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησής του με τους ΑΝΕΛΛ. Ας δούμε πώς και γιατί: 1 Οι γερμανικές εκλογές, ο σχηματισμός κυβέρνησης και το μετεκλογικό σκηνικό προσδιορίζουν το ελάχιστο χρονικό όριο ώστε να αρχίσει η επί της ουσίας συζήτηση για το χρέος: το νωρίτερο στις αρχές του 2018. Αν οι διαβουλεύσεις μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών διαρκέσουν μερικούς μήνες, ίσως φτάσουμε στο καλοκαίρι εκείνου του έτους. 2 Εννοείται ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, για να απαλύνει τις επιπτώσεις του τρίτου μνημονίου και να μπορεί να πάει σε εκλογές με σοβαρές ελπίδες, θα πρέπει προηγουμένως να έχει επιτύχει μια σειρά στόχους ή, έστω, κάποιους από αυτούς: Να έχει εμφανίσει έναν πολιτικά αξιοποιήσιμο ρυθμό ανάπτυξης, τουλάχιστον για το 2017 και με καλές προβλέψεις για το 2018. Να έχει εκκινήσει μια σαφής – και με ορατό ορίζοντα – μείωση της επίσημης ανεργίας. Να έχει βγάλει τη χώρα στις αγορές – μια κίνηση που θα σημάνει μεν μεγαλύτερο κόστος δανεισμού, αλλά θα σηματοδοτεί πολιτικά την έξοδο από τη χρεοκοπία. Η έξοδος αυτή προβλέπεται να επιχειρηθεί, κατά τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, το καλοκαίρι του 2017, δηλαδή μετά τις γαλλικές και ελάχιστα πριν από τις γερμανικές εκλογές. Να έχει άρει – εν όλω ή κατά το μεγαλύτερο μέρος τους – τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls). Να έχει επιτύχει, μέσω της μείωσης των στόχων για πρωτογενή πλεονάσματα για την περίοδο μετά το 2018, κάποιες φορολογικές ελαφρύνσεις με συμβολικό αλλά και ουσιαστικό ειδικό βάρος για το μέσο νοικοκυριό. Να έχει βγει από το μνημόνιο, το οποίο λήγει το καλοκαίρι του 2018, χρονικό σημείο που ενδεχομένως θα συμπίπτει με τη ρύθμιση του χρέους. Να μπορεί να επιδείξει κάποιες σοβαρές εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων, οι οποίες θα μπορούν να σηματοδοτήσουν την επιστροφή της εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία. Πριν συμβούν όλα αυτά ή, έστω, κάποια από τα πιο σοβαρά, σε αντίθεση με τους σεναριογράφους που διαρκώς, από μήνα σε μήνα, προβλέπουν εκλογές, το Μαξίμου γνωρίζει ότι το στήσιμο της κάλπης είναι μια πολλαπλώς επικίνδυνη απόφαση. Μια ευνοϊκή συγκυρία Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση, καθώς διαπιστώνει ότι η βασική της επιδίωξη για κατά το δυνατόν εξάντληση της τετραετίας συμπίπτει με τις πολιτικές ανάγκες των Ευρωπαίων, και δη του γερμανογαλλικού άξονα, έχει κάθε λόγο να σχεδιάζει τους τρόπους με τους οποίους θα επιτύχει τις μεγαλύτερες δυνατές παραχωρήσεις από τους Ευρωπαίους εταίρους και δανειστές της χώρας. Καθώς λοιπόν ελπίζει και επιδιώκει να κλείσει το συντομότερο δυνατόν εντός του φθινοπώρου η δεύτερη αξιολόγηση του τρίτου μνημονίου, η τρόικα ήδη στέλνει – μέσω δημοσιογραφικών διαύλων – το μήνυμα ότι έρχεται, ως συνήθως, με... άγριες διαθέσεις, καθώς διαπιστώνει καθυστερήσεις στην εφαρμογή του προγράμματος, ενώ κάποιες δημοσιογραφικές πληροφορίες με πηγή το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κάνουν λόγο για σκληρές και πολύμηνες διαπραγματεύσεις, που ίσως φτάσουν έως και την άνοιξη του 2017. Η απάντηση της Αθήνας, με τη σύγκληση της «συνόδου κορυφής του ευρωπαϊκού Νότου» (Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρος και Μάλτα), που έχει στόχο τη διατύπωση μιας κοινής πρότασης για την ανάπτυξη και την απασχόληση που θα υποβληθεί στην επόμενη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε., αποσκοπεί:  στη δημιουργία ενός πεδίου πολιτικής διαπραγμάτευσης που θα αγγίζει και το κεντρικό θέμα της δεύτερης αξιολόγησης  και ταυτοχρόνως στη διαμόρφωση του προπλάσματος μιας «συμμαχίας του Νότου», δηλαδή μιας στενότερης συνεργασίας μεταξύ των χωρών της περιοχής που δοκιμάζονται σκληρότερα από την κρίση, είτε έχουν περάσει από μνημόνιο (Ελλάδα, Πορτογαλία και Κύπρος) είτε όχι, η οποία αποτελεί τον κρυφό πόθο της Αθήνας τα τελευταία χρόνια. Ένας από τους λόγους για τους οποίους η κυβέρνηση αναλαμβάνει αυτή την πρωτοβουλία είναι η διάθεση που επιδεικνύει η Γερμανία για περισσότερο «χαλαρή» αντιμετώπιση μιας σειράς σοβαρών θεμάτων.  Είναι ενδεικτική η «χάρη» που έκανε στην Ελλάδα να προχωρήσει στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της εντός του 2015, πριν αρχίσει η εφαρμογή του νέου μοντέλου από το 2016, το οποίο προέβλεπε και «κούρεμα» καταθέσεων. Είναι επίσης ενδεικτική η – ανάλογη με αυτή προς την Ελλάδα – στάση που η Γερμανία τηρεί μέχρι στιγμής προς τις ιταλικές τράπεζες, για τις οποίες ο Ματέο Ρέντζι έχει δώσει σημαντικό αγώνα ώστε να αποφύγει το «κούρεμα». Να σημειωθεί ακόμη ότι, όπως αποκάλυψε ο γερμανικός Τύπος, ο ίδιος ο Σόιμπλε έδωσε προσφάτως εντολή να μην επιβληθούν κυρώσεις από την Κομισιόν στην Ισπανία και την Πορτογαλία για τις καθυστερήσεις στη δημοσιονομική προσαρμογή αυτών των δύο χωρών. Έτσι, παρότι η Γαλλία εμφανίζεται προς το παρόν αμφίθυμη για τον τρόπο με τον οποίο θα διαχειριστεί το επόμενο διάστημα τον γερμανογαλλικό άξονα και η Ιταλία θα θέλει να έχει καθοριστικό ρόλο εφόσον δημιουργηθεί κάποια στιγμή η περίφημη «συμμαχία του Νότου», η ελληνική κυβέρνηση σπεύδει να επωφεληθεί πολιτικά από όσες και όποιες δυνατότητες μπορεί να δημιουργηθούν το επόμενο διάστημα, χωρίς βεβαίως να υποβαθμίζει τη σχέση της με τη Γερμανία, από την οποία εξαρτώνται όλες οι σημαντικές αποφάσεις των επόμενων χρόνων. Περίπλοκες συμμαχίες Όμως ο «τραχανάς» της ευρύτερης περιοχής είναι περισσότερο απλωμένος από κάθε άλλη φορά τα τελευταία χρόνια. Έτσι η Αθήνα φιλοδοξεί να παίξει και ευρύτερη «μπάλα» με σκοπό να εκμεταλλευθεί, στο μέτρο του εφικτού και των δυνατοτήτων της χώρας και της κυβέρνησης, τις νέες συνθήκες που δημιουργούνται ύστερα από το αποτυχημένο τουρκικό πραξικόπημα και την ψυχροπολεμική κατάσταση που επικρατεί στις σχέσεις της γειτονικής χώρας με τη Δύση και τις ΗΠΑ. Κατ’ αρχάς έχει αναθερμανθεί το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την Ελλάδα. Δεν είναι λίγοι οι πολιτικοί και οι αναλυτές που επισημαίνουν ότι η χώρα μας καθίσταται εκ των πραγμάτων το σύνορο της Δύσης προς την Ανατολή και συνεπώς θα πρέπει αφενός να ελεγχθεί από τον υπερατλαντικό πάτρωνα της περιοχής και αφετέρου να προστατευθεί από επικίνδυνες αναταράξεις, άρα ορθό είναι να διασφαλιστεί η πολιτική σταθερότητα με τη βοήθεια των Ευρωπαίων εταίρων της σε όσα αφορούν τη διαχείριση της κρίσης και της οικονομίας της. Όσο μάλιστα αναβαθμίζεται η τρομοκρατική απειλή στην Ευρώπη τόσο η πολιτική σταθερότητα θα γίνεται θέμα πρώτης γραμμής. Ταυτοχρόνως θα αναβαθμιστεί η προσπάθεια των ΗΠΑ να καμφθούν οι ηγεμονικές διαθέσεις της Γερμανίας, της οποίας η διαχείριση μέχρι στιγμής έχει δημιουργήσει σοβαρές προϋποθέσεις για μια μελλοντική διάσπαση της ενωμένης σήμερα Ευρώπης σε μια σειρά «καπετανάτα». Ταυτοχρόνως, όμως, η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να μην γίνει ενεργό μέρος της σύγκρουσης που σοβεί μεταξύ της Τουρκίας και της Δύσης και, χωρίς να απεμπολεί τις παραδοσιακές συμμαχίες της, να δημιουργήσει για τον εαυτό της έναν ρόλο που να υπηρετεί τους εξής βασικούς στόχους:  Να θωρακίζει την ίδια σε επίπεδο εθνικής άμυνας και ασφάλειας. Να λειτουργεί, στο μέτρο του δυνατού, σταθεροποιητικά και διαμεσολαβητικά στην ευρύτερη γειτονιά μας. Να αναδεικνύει την ιδιαίτερη ταυτότητα της χώρας ως ορίου των δύο αντιμαχόμενων σήμερα κόσμων. Να εξισορροπεί την ευρωπαϊκή και τη βαλκανική της ταυτότητα με τους ατλαντικούς δεσμούς της και τις παραδοσιακά καλές σχέσεις με τον αραβικό κόσμο.Εν ολίγοις, αν η Ελλάδα θέλει να τύχει μιας πιο ευνοϊκής αντιμετώπισης και μιας ουσιαστικότερης βοήθειας ώστε να βγει από το καθεστώς χρεοκοπίας, θα πρέπει η ίδια να δημιουργήσει έναν ιδιαίτερα σύνθετο πολιτικό ρόλο, ο οποίος θα διευκολύνει τις όποιες διεκδικήσεις της. Η κυβέρνηση Τσίπρα δείχνει ότι θέλει να αρπάξει την ευκαιρία, αλλά, όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, όλα τα κρίνουν οι πράξεις και όχι οι προθέσεις.ΚυβέρνησηεκλογέςΓερμανίαΓαλλίαΤουρκίαIssue: 1929Issue date: 11-08-2016Has video: Exclude from popular: 0