Δεν μπαίνει κόφτης το 2017

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΈντυπη Έκδοση

Πολιτικό χρόνο στη διαπραγμάτευση για χρέος και πλεονάσματα κερδίζει η κυβέρνηση

Με μεγάλη ανακούφιση υποδέχτηκε το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης τα στοιχεία για τα έσοδα του Σεπτεμβρίου. Σε έναν από τους κρισιμότερους μήνες για την εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού, οι εισπράξεις του Ελληνικού Δημοσίου – κατά κύριο λόγο από φόρους – εμφανίστηκαν να ξεπερνούν κατά 800 εκατ. ευρώ τον στόχο που είχε τεθεί από τον περασμένο Νοέμβριο, φουσκώνοντας και πάλι το «μαξιλάρι ασφαλείας» σε επίπεδα άνω του 1 δισ. ευρώ. Από τα τελικά νούμερα μπορεί να αποδειχτεί ότι αυτή η υπέρβαση οφείλεται και σε συγκυριακούς λόγους, όπως για παράδειγμα η εφάπαξ πληρωμή του ΕΝΦΙΑ από μεγάλη μερίδα των ιδιοκτητών ακινήτων είτε μέσω κάρτας είτε μέσω συμψηφισμών με επιστροφές είτε ακόμη και από πίστωση ποσών που προέρχονται από αποκρατικοποιήσεις. Σε κάθε περίπτωση, όμως, το «μαξιλάρι» είναι τέτοιο που – τουλάχιστον για το 2016 – απομακρύνει κάθε ενδεχόμενο ενεργοποίησης του δημοσιονομικού κόφτη. Αυτά τα περίπου 810 εκατομμύρια, που ήταν η υπέρβαση του στόχου στο σκέλος των εσόδων, δεν είχαν μόνο οικονομική σημασία για την κυβέρνηση, αλλά και πολιτική. Κι αυτό διότι της εξασφαλίζει πολύτιμο πολιτικό χρόνο. Αν το εννεάμηνο, αντί για υπέρβαση στο σκέλος των εσόδων, εμφάνιζε υστέρηση, η πίεση για το ενδεχόμενο επιβολής νέων δημοσιονομικών μέτρων (και ειδικά περικοπής δαπανών, δηλαδή μισθών και συντάξεων) θα αυξανόταν εκθετικά. Τώρα το σκηνικό είναι εντελώς διαφορετικό. Τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της επόμενης χρονιάς η κυβέρνηση θα έχει ένα «παράθυρο» χρόνου να στρέψει το βάρος της όχι μόνο στις διαπραγματεύσεις με τους ξένους – για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και αμέσως μετά για τη διευθέτηση του χρέους και τους στόχους των πρωτογενών πλεονασμάτων – αλλά και στο πώς θα θεμελιωθεί η πρόβλεψη για επιστροφή στην ανάπτυξη και μάλιστα με σημαντικό ρυθμό της τάξεως του 2,7% - 2,8%, όπως προβλέπουν το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού και το... Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η πορεία των εσόδωνΤο τελευταίο, μέσω της έκθεσής του για την παγκόσμια οικονομία, εμφανίστηκε πιο αισιόδοξο ακόμη και από την ελληνική κυβέρνηση, όχι μόνο για την πορεία του ΑΕΠ κατά το επόμενο έτος, αλλά ακόμη και για το κλείσιμο της φετινής χρονιάς. Το 2016 θα κλείσει – έστω και οριακά – με θετικό πρόσημο, ισχυρίζεται τώρα το ΔΝΤ, ενώ η ελληνική πλευρά ενσωμάτωσε πρόβλεψη για οριακή ύφεση φέτος κατά 0,3%. Τις επόμενες ημέρες το οικονομικό επιτελείο θα πάρει στα χέρια του τα αναλυτικά στοιχεία για την πορεία των εσόδων τον Σεπτέμβριο ώστε να διαπιστώσει τις πηγές που δημιούργησαν την υπέρβαση του στόχου. Ποιες είναι οι πρώτες εκτιμήσεις; 1 Στα έσοδα του Σεπτεμβρίου ενσωματώθηκαν πρώτη φορά φέτος οι εισπράξεις από τον ΕΝΦΙΑ. Εκτιμάται ότι μεγάλο μέρος των ιδιοκτητών πλήρωσε εφάπαξ είτε διότι το ποσό ήταν τέτοιο που μπορούσε να πληρωθεί σε μια δόση (σ.σ.: το μεγαλύτερο μέρος των ιδιοκτητών επιβαρύνεται με ΕΝΦΙΑ κάτω από 200 - 250 ευρώ) είτε διότι έγινε χρήση της πιστωτικής κάρτας προκειμένου να γίνει χρήση των έως και 12 δόσεων που προσφέρουν οι τράπεζες, εφόσον φυσικά υπάρχει το διαθέσιμο υπόλοιπο πλαστικού χρήματος. Εννοείται ότι αυτά τα έσοδα είναι μη επαναλαμβανόμενα. Αν τα αναλυτικά στοιχεία δείξουν ότι πληρώθηκε ΕΝΦΙΑ 1 δισ. ευρώ μέσα στον Σεπτέμβριο, αυτό δεν θα γίνει και τον Οκτώβριο, καθώς η συνολική βεβαίωση ανέρχεται στα 3,17 δισ. ευρώ, ενώ κάθε χρόνο εισπράττονται έως και 2,6 - 2,7 δισ. ευρώ. 2 Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Σεπτεμβρίου είναι οι συμψηφισμοί φόρων. Ουρές σχηματίστηκαν στις εφορίες τις τελευταίες εβδομάδες από φορολογούμενους που είχαν λαμβάνειν από επιστροφές και έσπευσαν να τις συμψηφίσουν με άλλες οφειλές. Οι συμψηφισμοί λογιστικά αυξάνουν την εισπραξιμότητα των φόρων. Μπορεί να μην μπαίνει καινούργιο χρήμα στο ταμείο του Δημοσίου, ωστόσο και οι εισπράξεις αυξάνονται και οι επιστροφές φόρων γίνονται περισσότερες, καθώς το ίδιο ποσό εγγράφεται δύο φορές. Αν συμψηφίζονται 1.000 ευρώ που δικαιούται να λάβει ένας φορολογούμενος με 1.000 ευρώ οφειλής από φόρο εισοδήματος, τότε και οι επιστροφές φόρου και ο φόρος εισοδήματος αυξάνονται κατά 1.000 ευρώ. Όσο και αν οι έκτακτοι παράγοντες έχουν επιδράσει στην αύξηση των εσόδων του Σεπτεμβρίου, το γεγονός είναι ότι με το «μαξιλάρι» του 1 δισ. ευρώ πλέον σχεδόν μηδενίζονται οι πιθανότητες αποκλίσεων στον φετινό προϋπολογισμό. Το «μαξιλάρι»Είναι γεγονός ότι το αντίθετο θα ήταν καταστροφικό καθώς, για να κλείσει ο φετινός προϋπολογισμός, επιβλήθηκαν στο μέσο της χρονιάς (με τη συμφωνία για την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης) πρόσθετα μέτρα της τάξεως των 700 εκατ. ευρώ, τα οποία δεν είχαν προϋπολογιστεί κατά τη σύνταξη του προϋπολογισμού τον περασμένο Νοέμβριο. Για να κλείσει η χρονιά, υπάρχει μπροστά ένα εξαιρετικά δύσκολο τρίμηνο κατά το οποίο πρέπει να εισπραχθούν έσοδα της τάξεως των 14 δισ. ευρώ. Κάθε μήνα που θα περνάει στο τρίμηνο Οκτωβρίου, Νοεμβρίου, Δεκεμβρίου, θα πρέπει να συλλέγονται φόροι άνω των τεσσάρων δισεκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο, θεωρείται πλέον δύσκολο να υπάρξουν τόσο μεγάλες αποκλίσεις ώστε να περιορίσουν δραματικά αυτό το «μαξιλάρι» του 1 δισ. ευρώ σε επίπεδο καθαρών εσόδων, το οποίο σε πολύ μεγάλο βαθμό έχει σχηματιστεί λόγω των φόρων. Και αυτό γιατί: 1 Οι οδηγοί πληρώνουν τα τέλη κυκλοφορίας και το 1 δισ. ευρώ θεωρείται δεδομένο ότι θα εισπραχθεί, καθώς ελάχιστοι ρισκάρουν να επιβαρυνθούν με τα διπλά. 2 Έχουν αυξηθεί οι συναλλαγές με τις πιστωτικές κάρτες λόγω των capital controls. Αυτό έχει αποτέλεσμα να τονωθούν τα έσοδα από τον ΦΠΑ, κάτι που έχει φανεί ξεκάθαρα στα αναλυτικά στοιχεία του Αυγούστου και πιθανότατα θα φανεί και στα αναλυτικά στοιχεία του Σεπτεμβρίου. Μάλιστα, αν δεν υπήρχε το πρόσκαιρο θέμα μείωσης των παραγγελιών τσιγάρων (υπήρξε αποθεματοποίηση τον Μάιο λόγω της προοπτικής αύξησης του φόρου και μετά σημαντική κάμψη των προμηθειών), αλλά και η διατήρηση της τιμής του πετρελαίου σε χαμηλά επίπεδα, τα έσοδα από τον ΦΠΑ θα είχαν διαμορφωθεί σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα. 3 Οι χιλιάδες δεσμεύσεις καταθέσεων έχουν λειτουργήσει εκφοβιστικά στις τάξεις των φορολογουμένων, οι οποίοι διαπιστώνουν πλέον ότι η κατάσχεση δεν είναι πλέον κίνδυνος μόνο για τους μεγαλοφειλέτες, αλλά και για τον μικροφειλέτη της διπλανής πόρτας. Υπό τον φόβο να μπλέξουν με τις φορολογικές αρχές – η αποδέσμευση τραπεζικού λογαριασμού είναι μια επίπονη διαδικασία, η οποία συνήθως προϋποθέτει την πλήρη αποπληρωμή της οφειλής – οι φορολογούμενοι υποχρεώνονται να καταθέτουν ό,τι μπορούν στον λογαριασμό της εφορίας. Γολγοθάς ο προϋπολογισμόςΜε το κλείσιμο του προϋπολογισμού του 2016 – στο οικονομικό επιτελείο πλέον αισιοδοξούν ότι η χρονιά μπορεί να φέρει πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 0,8% και όχι 0,6%, όπως έχει εγγραφεί στο προσχέδιο που κατατέθηκε τη Δευτέρα στη Βουλή – ξεκινάει ο... Γολγοθάς για την εκτέλεση του προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς. Μπορεί στο κυβερνητικό στρατόπεδο να δημιουργήθηκε κλίμα αισιοδοξίας μετά τη δημοσίευση της έκθεσης του ΔΝΤ, η οποία υπερθεμάτισε όσον αφορά τους στόχους της ανάπτυξης για την επόμενη χρονιά, ωστόσο οι προβλέψεις είναι προβλέψεις και θα πρέπει να επιβεβαιωθούν. Μάλιστα, η κυβέρνηση γνωρίζει ότι για να αναστραφεί το πολιτικό κλίμα στο εσωτερικό, δεν χρειάζεται μόνο να ευημερήσουν οι αριθμοί. Μια μεγάλη επένδυση ή μια τόνωση των εξαγωγών, που πιέστηκαν αισθητά το 2016 και αναμένεται να αντιδράσουν την επόμενη χρονιά, μπορεί να αποδειχθούν αρκετά για να φανεί αύξηση του ΑΕΠ την επόμενη χρονιά, ειδικά από τη στιγμή που η «αφετηρία» είναι χαμηλή (σ.σ.: μετά την ύφεση των τελευταίων ετών το Ακαθάριστο Προϊόν έχει προσγειωθεί στα 175 δισ. ευρώ). Αυτό όμως δεν σημαίνει αυτόματα ότι η ανάπτυξη θα διαχυθεί στην κοινωνία, η οποία μεταξύ άλλων θα πρέπει να σηκώσει και το βάρος των νέων μέτρων. Πολλά από αυτά τα μέτρα – συνολικά ξεπερνούν τα 3 δισ. ευρώ – είναι εξοντωτικά για χιλιάδες φορολογούμενους, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών για όσους δηλώνουν κέρδη άνω των 20.000 ευρώ ή τη νέα συρρίκνωση των εισοδηματικών κριτηρίων του ΕΚΑΣ, ώστε να εξοικονομηθούν τουλάχιστον 400 εκατ. ευρώ περισσότερα σε σχέση με το 2016. Αυτοί οι πολίτες, οι οποίοι αθροιστικά ξεπερνούν τους 300.000, κινδυνεύουν να χάσουν πάνω από το 20% - 30% του εισοδήματός τους και δεν θα τους παρηγορήσει το γεγονός ότι το ΑΕΠ μπορεί να αυξηθεί κατά 2,7%. Εκτός από το κλείσιμο των κοινωνικών μετώπων – το 2017 θα δημιουργηθούν αρκετά λόγω των περικοπών των συντάξεων χηρείας, των αυξήσεων ασφαλιστικών εισφορών στους αγρότες, της εκτόξευσης της εισφοράς αλληλεγγύης, της αύξησης του φόρου στα ενοίκια, της αύξησης φόρου και ασφαλιστικών εισφορών για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις – η κυβέρνηση θα πρέπει από το νέο έτος να διαχειριστεί ταυτόχρονα και τα έσοδα.Ο πήχης του πρωτογενούς πλεονάσματος ανεβαίνει σε επίπεδα που δεν έχει καταφέρει να «πιάσει» η ελληνική οικονομία εδώ και πολλά χρόνια. Το 1,75% ή το 1,8% που έχει εγγραφεί στο προσχέδιο αντιστοιχεί σε περισσότερα από 3,4 δισ. ευρώ. Για να επιτευχθεί αυτό το ποσό, θα πρέπει και να... συνωμοτήσει το σύμπαν (να αποφευχθούν δηλαδή εξάρσεις σε προσφυγικό, Brexit, Deutsche Bank κ.λπ.) και να αποδώσουν τα εισπρακτικά μέτρα που έχουν ενσωματωθεί στον προϋπολογισμό χωρίς να βουλιάξει η κατανάλωση. Η ιδιωτική κατανάλωσηΧαρακτηριστικοί για το πόσο δύσκολος είναι ο προϋπολογισμός του 2017 είναι οι ακόλουθοι... γρίφοι: 1 Η ιδιωτική κατανάλωση προβλέπεται να αυξηθεί το 2017 κατά 1,8%. Το ποσοστό φαίνεται μικρό – μικρότερο από τον προβλεπόμενο ρυθμό αύξησης της οικονομίας που είναι 2,7% –, αλλά σε απόλυτους αριθμούς η μεταβολή είναι μεγάλη. Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να διαμορφωθεί το 2016 περίπου στα 122-123 δισ. ευρώ. Αύξηση της τάξεως του 1,8% σημαίνει ότι η ιδιωτική κατανάλωση θα διαμορφωθεί περίπου στα 125 δισ. ευρώ. Άρα το υπουργείο Οικονομικών προσβλέπει σε αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 2,2 - 2,5 δισ. ευρώ, παρά την επιβολή εισπρακτικών μέτρων, που θα χτυπήσουν απευθείας το διαθέσιμο εισόδημα και κατά συνέπεια την κατανάλωση. Μόνο από την αυστηροποίηση των εισοδηματικών κριτηρίων για τη χορήγηση του ΕΚΑΣ θα χαθούν μέσα στο 2017 εισοδήματα τουλάχιστον 430 εκατ. ευρώ, ενώ, αν προστεθεί και η καθαρή απόδοση των φορολογικών μέτρων στην έμμεση φορολογία (ΦΠΑ, καφές, τσιγάρα, καύσιμα κ.λπ.), το ποσό που θα αφαιρεθεί από το διαθέσιμο εισόδημα προσεγγίζει τα 1,5 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται οι επιπτώσεις από τις αυξήσεις στους άμεσους φόρους και τα υπόλοιπα μέτρα. Το θέμα της ιδιωτικής κατανάλωσης έχει και δημοσιονομική ανάγνωση: αν δεν τονωθεί στα επίπεδα που έχει προϋπολογιστεί η ιδιωτική κατανάλωση, θα υπάρξει επίπτωση και στην απόδοση των έμμεσων φόρων. 2 Ο προϋπολογισμός έχει στηριχτεί και σε νέα μέτρα, τα οποία σχεδιάζονται και εφαρμόζονται πρώτη φορά, με αποτέλεσμα η απόδοσή τους να είναι εξαιρετικά αβέβαιη. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα μέτρων, τα οποία έχει προϋπολογιστεί να αποφέρουν περίπου 220 εκατ. ευρώ, είναι τα εξής: Από τη φορολόγηση των εταιρικών αυτοκινήτων ως εισοδήματος έχει προϋπολογιστεί να εισπραχθούν περίπου 90 εκατ. ευρώ. Ήδη όμως πολλοί επαγγελματίες εγκαταλείπουν εταιρικά αυτοκίνητα ή τα αντικαθιστούν με άλλα μικρότερης αξίας προκειμένου να περιορίσουν το κόστος. Στις φορολογικές δηλώσεις της επόμενης χρονιάς θα κριθεί αν η είσπραξη των 90 εκατ. ευρώ είναι εφικτός στόχος.  Δεύτερο μέτρο, από το οποίο προβλέπεται αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών που θα καταβάλουν οι επαγγελματίες κατά 135 εκατ. ευρώ, είναι η σύνδεση των εισφορών με το δηλωθέν εισόδημα. Η μεγάλη πλειονότητα θα έχει ελάφρυνση σε σχέση με το 2016 λόγω χαμηλού εισοδήματος. Στην πράξη θα φανεί αν ο μικρός αριθμός επαγγελματιών που θα κληθεί να πληρώσει περισσότερες εισφορές θα είναι σε θέση και να καλύψει την απώλεια εσόδων από τη μεγάλη πλειοψηφία που θα αποδίδει στο εξής λιγότερες εισφορές, αλλά και την προϋπολογισθείσα διαφορά των 135 εκατ. ευρώ. δανειστέςΤσακαλώτοςοικονομίαΦόροιμνημόνιοπροϋπολογισμόςιδιωτική τηλεόρασηIssue: 1937Issue date: 06-10-2016Has video: Exclude from popular: 0