Άγνωστες πλευρές της Ιστορίας – της Εγγύς Ανατολής και της στενά εθνικής
Ο Τοντόρ, όπως τον αποκαλούσαν οι συντοπίτες του, έζησε έντονα όλες τις στιγμές της ιστορίας του πρώτου μισού του 20ού αιώνα ‒ από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έως την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά. Βρέθηκε ως στρατιώτης του οθωμανικού στρατού στο ρωσοτουρκικό μέτωπο του Καυκάσου (1914), βίωσε τη συντριβή του οθωμανικού στρατού, είδε τη γενοκτονία των Αρμενίων, μεταφέρθηκε με το τμήμα του στην Καλλίπολη και πήρε μέρος στην αιματηρή σύγκρουση με τους Βρετανούς (1915). Για το πραγματικό σφαγείο της Καλλίπολης, ο Τοντόρ ομολογεί:
«Εμείς, όπως πάει το πράμα, πατριώτη, χαΐρι δεν έχουμε
Στη συνέχεια, στο πλαίσιο σκλήρυνσης της πολιτικής των Νεοτούρκων απέναντι στους Ρωμιούς, στάλθηκε στα τάγματα εργασίας (1916), όπου είδε πολλούς στρατεύσιμους συμπατριώτες και συγγενείς να πεθαίνουν από τις άθλιες συνθήκες.
Δραπετεύοντας από τα τάγματα θα βρεθεί στη Συρία, όπου θα συλληφθεί και θα καταταγεί και πάλι στον οθωμανικό στρατό, για να πάρει μέρος στις συγκρούσεις με τους Βρετανούς. Η διαδρομή του πλέον θα είναι Χαλέπι – Βαγδάτη – Σουέζ. Στη Βαγδάτη συνελήφθη και στάλθηκε σε βρετανικό στρατόπεδο στο Σουέζ, όπου και παρέμεινε έγκλειστος για δύο ολόκληρα χρόνια (1916 – 1918). Με το τέλος του Α ́ Παγκοσμίου Πολέμου θα επιστρέψει μέσω Κωνσταντινούπολης στη Σαφράμπολη.
Σύντομα όμως η ήρεμη ζωή θα πάρει τέλος. Η εμφάνιση του Μουσταφά Κεμάλ και ο ελληνοτουρκικός πόλεμος θα δημιουργήσουν το νέο ιστορικό πλαίσιο. Ο ακραίος εθνικισμός θα βαρύνει το κλίμα στην περιοχή. Οι κεμαλικές συμμορίες δρουν ελεύθερα. Οι Σαφραμπολίτες, κάπως προστατευμένοι από τη γεωγραφία στα βάθη της Παφλαγονίας, βλέπουν τα καραβάνια των εξαθλιωμένων Ποντίων που εκτόπιζε ο Κεμάλ από τα παράλια στα ενδότερα.
Στις αρχές του 1922 ήρθε και η δικιά τους σειρά. Όλοι οι άντρες της Σαφράμπολης συλλαμβάνονται και αποστέλλονται στα τάγματα εργασίας, τα φρικτά αμελέ ταμπουρού. Ο Τοντόρ δραπετεύει και κρύβεται στα όρη κοντά στην πόλη του έως το τέλος του ελληνοτουρκικού πολέμου.
Στα λοιμοκαθαρτήριαΤότε, την άνοιξη του 1923, αποφασίζουν όλοι να αναχωρήσουν για την Ελλάδα. Οι καλές σχέσεις με τους μουσουλμάνους της Σαφράμπολης τους επιτρέπουν να φτάσουν χωρίς προβλήματα στη Μαύρη Θάλασσα, απ’ όπου θα επιβιβαστούν μαζί με χιλιάδες άλλους Ρωμιούς στο πλοίο για την Κωνσταντινούπολη. Εκεί τους περιορίζουν στο Σελίμιε, ένα παλιό στρατόπεδο που χρησιμοποιήθηκε ως λοιμοκαθαρτήριο, όπου έμειναν εγκλωβισμένοι επί μήνες, λόγω της άρνησης της ελληνικής κυβέρνησης να δεχτεί κι άλλους πρόσφυγες. Ο Τοντόρ βλέπει την εξαθλίωση και τους θανάτους των ταλαιπωρημένων προσφύγων.
Κάποια στιγμή θα τους επιτραπεί να αναχωρήσουν για την Ελλάδα. Η πρώτη εικόνα από τη «μητέρα – πατρίδα» θα είναι στο λοιμοκαθαρτήριο του Αϊ-Γιώργη Σαλαμίνας, όπου θα αντιμετωπίσουν την άθλια συμπεριφορά των ντόπιων ομοεθνών: «Αλλά αυτό το πράμα που με κάμνουνε εδώ πιότερο με πονεί γιατί δαύτοι είναι απ’ το δικό μας μιλέτι και στο μάτι τους βλέπω πως μας έχουν για εχθρό».
Αυτή η τραυματική εμπειρία θα συνεχιστεί και όλα τα επόμενα χρόνια. Από το Λουτράκι, όπου αρχικά τους εγκατέστησαν σε σκηνές, έως την οριστική μεταφορά τους στην Καλογρέζα (Νέα Ιωνία) όπου έκτισαν την πρώτη τους παράγκα. Η απογοήτευση από τη «μητέρα – πατρίδα» και τους ανθρώπους της θα είναι τόσο έντονη, που κάποια στιγμή ο Τοντόρ θα αποφασίσει, χωρίς τελικά να το πραγματοποιήσει, να επιστρέψει στη Σαφράμπολη, την πραγματική του πατρίδα.
Πόλεμος, Κατοχή, ΕμφύλιοςΜε πολλές δυσκολίες κατάφεραν οι πρόσφυγες να στεριώσουν στη γη της Ελλάδας. Αλλά σύντομα ήρθε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος και στη συνέχεια η Κατοχή. Τα χρόνια ήταν πολύ δύσκολα. Πείνα, θάνατοι από λιμό, αντίσταση, δωσίλογοι, μπλόκα των Γερμανών και των συνεργατών τους. Οι προσφυγικές περιοχές ήταν αυτές που κυρίως υπέφεραν. Ο Τοντόρ θα ζήσει το μπλόκο της Καλογρέζας και τις δολοφονίες εργατών από τους δωσίλογους και εκεί θα σκεφτεί ότι το χειρότερο που μπορεί να κάνει κάποιος είναι να συνεργαστεί με τον εχθρό:
«Την πατρίδα θυμήθηκα, τότε που μας μάζευαν όλους και μας πήαιναν στα τάγματα εργασίας. Πόσες μανάδες και τότε δεν έχασαν άδικα τα βλαστάρια τους. Τώρα όμως, αυτό που μας πονούσε πιότερο ήτανε πως δικοί μας άνθρωποι, Ρωμιοί, τακιμιάσαν με τον εχθρό και κάμαν αυτό το κακό».
Στη συνέχεια η τραγωδία θα συνεχιστεί. Η απελευθέρωση θα σημαδευτεί από τη βρετανική παρέμβαση, που θα οδηγήσει στα Δεκεμβριανά. Ακολουθεί ο Εμφύλιος και κάποιοι συγγενείς θα βρεθούν τελικά πολιτικοί πρόσφυγες στις χώρες του ανατολικού μπλοκ. Το 1973 θα κλείσει, στην ξενιτιά, ο κύκλος της ζωής του Θεόδωρου Τριανταφυλλίδη, του Τοντόρ Γκιουλόγλου, όπως τον έλεγαν στην πατρίδα του στη Σαφράμπολη.
Το βιβλίο αυτό ανήκει στον χώρο της αφηγηματικής βιογραφίας. Ο εγγονός του επέλεξε αυτόν τον τρόπο για να προσεγγίσει άγνωστες πλευρές της ιστορίας, τόσο της Εγγύς Ανατολής όσο και της στενά εθνικής αλλά και της τοπικής, της Σαφράμπολης κατ’ αρχάς, και της Νέας Ιωνίας στη μετέπειτα προσφυγιά του. Και επιπλέον, για να τιμήσει με τον τρόπο αυτόν τη μνήμη του παππού του.
* Το κείμενο αυτό είναι απόσπασμα από τον πρόλογο του Βλάση Αγτζίδη στο βιβλίο «Τοντόρ – Από τη Σαφράμπολη στην Καλογρέζα» του Πέτρου Τριανταφυλλίδη, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κουκκίδα
Διαβάστε επίσης:
Η Κάπα παίζει… θέατρο!
Ρεκόρ στα Όσκαρ 2024: Από γυναίκες δημιουργούς οι 3 στις 10 υποψηφιότητες στην «Καλύτερη Ταινία»
Λονδίνο, Παρίσι, Βερολίνο: Οι πρωτεύουσες της Ευρώπης μέσα από τους μεγάλους λογοτέχνες
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Καιρός: Νέα ανάρτηση τώρα Μαρουσάκη για την Αττική – Που θα χιονίσει
- Ο Άκης Παυλόπουλος απάντησε στα σχόλια που δέχτηκε για τη δήλωσή του ότι «με τέσσερα τοστ χορταίνει όλη η οικογένεια»
- Καρκίνος στο έντερο: Το περίεργο σύμπτωμα που εμφανίζεται στο ρέψιμο
- Τουρκία: Συνελήφθησαν οι δράστες της φονικής επίθεσης σε καθολική εκκλησία της Κωνσταντινούπολης
- Τραγωδία στις ΗΠΑ: Κυβερνήτης πέθανε σώζοντας τον 4χρονο γιο του από πνιγμό σε παγωμένη λίμνη
- Ζώδια: Οι αστρολογικές προβλέψεις της εβδομάδας από 29 Ιανουαρίου έως 4 Φεβρουαρίου 2024
- Χανιά: Ανατροπή με τον θάνατο του Κώστα Μανιουδάκη στα χέρια αστυνομικών – Τι έδειξε η ιατροδικαστική εξέταση
- Εύβοια: Ανησυχία για τέσσερις νεαρούς – Έχουν αποκλειστεί στα χιόνια
- Στον εισαγγελέα αυτοβούλως θα παραστεί σήμερα Δευτέρα ο δημιουργός της Κοινωνικής Κουζίνας Κωνσταντίνος Πολυχρονόπουλος
- 5 το πρωί: Σε λευκό κλοιό η χώρα – Αποφασίζουν για την εξεταστική οι Πρυτάνεις – Εντείνουν τις κινητοποιήσεις τους οι αγρότες
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Το Ποντικι
- Ψυχρή εισβολή: Χιόνια σε Εύβοια και Κρήτη, πότε έρχεται στην Αττική
- «Ο Άλλος Άνθρωπος»: Πάει αυτοβούλως στον εισαγγελέα ο Κωνσταντίνος Πολυχρονόπουλος
- Άγνωστες πλευρές της Ιστορίας – της Εγγύς Ανατολής και της στενά εθνικής
- Super League: Νίκη πρωτιάς με σούπερ Ντεσπότοφ για τον ΠΑΟΚ, 2-1 τον Παναθηναϊκό
- Γαύδος: Αποκλεισμένοι 74 μετανάστες – 20 ανήλικοι ανάμεσά τους
- «Πονοκέφαλος» για την κυβέρνηση οι φοιτητικές κινητοποιήσεις κατά των μη κρατικών ΑΕΙ
- Τα τρία μέτωπα που φοβίζουν την κυβέρνηση, οι υφυπουργοί που δεν θέλουν… γάμο και η «σοσιαλιστική» επαφή Κασσελάκη με Bierdon
- Βουλιαγμένη: Χειροπέδες για δύο 17χρονους που είχαν κρύψει συσκευασίες κάνναβης σε λούτρινη κούκλα
- Τρεις Αμερικανοί στρατιώτες νεκροί σε επίθεση στην Ιορδανία
- ΠΑΣΟΚ: Οι τέσσερις πυλώνες στο δρόμο προς τις Ευρωεκλογές – «Πονοκέφαλος» Ανδρουλάκη για τα ομόφυλα
- Τελευταία Νέα Το Ποντικι
- Άγνωστες πλευρές της Ιστορίας – της Εγγύς Ανατολής και της στενά εθνικής
- Τα τρία μέτωπα που φοβίζουν την κυβέρνηση, οι υφυπουργοί που δεν θέλουν… γάμο και η «σοσιαλιστική» επαφή Κασσελάκη με Bierdon
- «Πονοκέφαλος» για την κυβέρνηση οι φοιτητικές κινητοποιήσεις κατά των μη κρατικών ΑΕΙ
- Θα είναι οι Ευρωσοσιαλιστές τρίτη δύναμη στο Ευρωκοινοβούλιο:
- ΠΑΣΟΚ: Οι τέσσερις πυλώνες στο δρόμο προς τις Ευρωεκλογές – «Πονοκέφαλος» Ανδρουλάκη για τα ομόφυλα
- Γαύδος: Αποκλεισμένοι 74 μετανάστες – 20 ανήλικοι ανάμεσά τους
- «Ο Άλλος Άνθρωπος»: Πάει αυτοβούλως στον εισαγγελέα ο Κωνσταντίνος Πολυχρονόπουλος
- Ψυχρή εισβολή: Χιόνια σε Εύβοια και Κρήτη, πότε έρχεται στην Αττική
- Super League: Νίκη πρωτιάς με σούπερ Ντεσπότοφ για τον ΠΑΟΚ, 2-1 τον Παναθηναϊκό
- Βουλιαγμένη: Χειροπέδες για δύο 17χρονους που είχαν κρύψει συσκευασίες κάνναβης σε λούτρινη κούκλα
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Ξεκίνησε το ψαλίδισμα των εξοπλιστικών του Φλώρου
- Βόλτα σε σκύλο – πάρκο: Τι πρέπει να γνωρίζετε
- Ο καιρός σήμερα 29/1/2024
- Στην «εντατική» με… χαρτί απορίας: 4 στους 10 επαγγελματίες κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς ασφάλιση υγείας
- Αιφνιδιασμός και αμηχανία για τις αγροτικές κινητοποιήσεις στην κυβέρνηση
- Στο Πεντάγωνο ο Κασσελάκης - Στο «μικροσκόπιο» του ΣΥΡΙΖΑ τα εξοπλιστικά
- Δολοφονική επίθεση στο Μεξικό: Σκότωσαν τη θεία του Πισάρο και τραυμάτισαν τη μητέρα του παίκτη της ΑΕΚ
- Εμπρησμός τα ξημερώματα σε δύο αυτοκίνητα και μία μοτοσικλέτα στους Αγίους Αναργύρους
- Αϊτή: Η κυβέρνηση ελπίζει στην αποστολή αστυνομικής δύναμης από την Κένυα παρά το δικαστικό «μπλόκο»
- Ο καιρός για σήμερα Δευτέρα 29 Ιανουαρίου 2024