Αδιαπέραστο τείχος τα «προαπαιτούμενα»

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Καθώς πηγαίνουμε προς εκλογές, τα εμπλεκόμενα με το τρίτο μνημόνιο υπουργεία έρχονται αντιμέτωπα με ένα... βουνό προαπαιτουμένων, τα οποία θα πρέπει να εκπληρωθούν μέσα στις επόμενες 70 ημέρες. Αυτή τη φορά το διακύβευμα μπορεί να μην είναι η παραμονή της χώρας στη ζώνη του ευρώ – το λεγόμενο Grexit έχει φύγει πλέον από την ατζέντα μετά την υπογραφή της συμφωνίας με τον ESM –, δεν παύει όμως να είναι εξαιρετικά ισχυρό: ◆ Πρέπει να πέσει «ζεστό χρήμα» στην αγορά, η οποία από φθινόπωρο θα βουλιάζει στην ύφεση και στους φόρους. ◆ Πρέπει επίσης να δρομολογηθούν οι διαδικασίες για να ανοίξει – επιτέλους – η διαπραγμάτευση για την αναδιάρθρωση του χρέους. Μείωση επιτοκίου; Επιμήκυνση; Όπως και να ’χει, θα είναι κέρδος για την ελληνική οικονομία, καθώς κάθε μείωση τόκου ελαφρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό και καθιστά ευκολότερη την παραγωγή πλεονασμάτων, ενώ η επιμήκυνση επιτρέπει στην Ελλάδα να... ονειρεύεται ακόμη και επιστροφή στις αγορές. Τι πρέπει όμως να γίνει για να πέσει το ζεστό χρήμα στην αγορά και να ανοίξει επίσημα η συζήτηση για τη διευκόλυνση του χρέους; Όλα δείχνουν τα «προαπαιτούμενα» του φθινοπώρου, τα οποία αυτή τη στιγμή συνθέτουν ένα αδιαπέραστο τείχος για τη δρομολόγηση των πολιτικών εξελίξεων. Κλειδί η πρώτη αξιολόγηση Οι πρώτες εκταμιεύσεις της νέας δανειακής σύμβασης ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματική οικονομία. Από τα 23 δισ. ευρώ της πρώτης δόσης αμέσως θα μπουν στην αγορά κάτι λιγότερο από 500 εκατομμύρια ευρώ, καθώς τα υπόλοιπα, όπως θα μπουν, θα... βγουν. Αν καλυφθεί το πρώτο δάνειο «γέφυρα» που δόθηκε στην Ελλάδα για να πληρωθούν τα ληξιπρόθεσμα προς το ΔΝΤ και τα πρώτα ομόλογα της ΕΚΤ, αν συμπεριληφθούν τα ομόλογα που επίσης διακρατεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τα οποία λήγουν σήμερα, αν ληφθούν υπόψη και οι υποχρεώσεις του Σεπτεμβρίου κυρίως προς το ΔΝΤ, αν εξαιρεθούν και τα 10 δισ. ευρώ που θα παραμείνουν σε ειδικό λογαριασμό για να αξιοποιηθούν από τις τράπεζες για την ανακεφαλαιοποίησή τους, τι μένει; Μόλις 500 εκατ. ευρώ για να διατεθούν για την αποπληρωμή υποχρεώσεων του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα, οι οποίες έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες και οι οποίες εκτιμώνται ήδη σε τουλάχιστον 7,5 δισ. ευρώ, αν συμπεριληφθούν και οι συντάξεις που έχουν ζητηθεί από τους ενδιαφερόμενους, αλλά δεν έχουν ακόμη αποδοθεί. Ανώδυνα μέτρα δεν υπάρχουν Στον ορίζοντα υπάρχει ένα «παράθυρο» για επιπλέον ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας με 3 δισ. ευρώ. Τι πρέπει να γίνει για να ανοίξει αυτό το παράθυρο; Να ολοκληρωθεί η πρώτη αξιολόγηση, η οποία θα φέρει ζεστό χρήμα που θα αντιστοιχεί περίπου στο 1,8% του ΑΕΠ την ώρα που η ύφεση θα έχει αρχίσει να δείχνει ξανά τα δόντια της. Από τα 26 δισ. ευρώ της πρώτης δόσης, τα 23 δισ. αφορούν δανειακές υποχρεώσεις και τράπεζες και τα 3 δισ. αποπληρωμή υποχρεώσεων του Δημοσίου. Η κυβέρνηση θα ήθελε μέρος αυτών των 3 δισ. ευρώ να μπει εδώ και τώρα στην αγορά, γι’ αυτό μάλιστα φέρεται να έχει ήδη συζητήσει την επίσπευση μέρους των προαπαιτουμένων ώστε να απελευθερωθεί έστω και ένα πρώτο κομμάτι από αυτά τα χρήματα. Ποια θα μπορούσαν όμως να είναι αυτά τα προαπαιτούμενα που μπορούν να έρθουν νωρίτερα στο προσκήνιο; Η ανάγνωση του τρίτου μνημονίου δείχνει ότι ανώδυνες παρεμβάσεις δεν υπάρχουν, πέραν ελάχιστων εξαιρέσεων που έχουν δρομολογηθεί για τον Σεπτέμβριο (σ.σ.: παρεμβάσεις που αφορούν τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, διοικητικές αλλαγές στον φοροεισπρακτικό μηχανισμό και το ζήτημα του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, το οποίο επίσης κρύβει παγίδες, καθώς εκκρεμεί το θέμα της χρηματοδότησης, ενός κατά τα άλλα φιλολαϊκού μέτρου). Ο Οκτώβριος είναι βαρύς και ασήκωτος, καθώς οι τέσσερις άξονές του περιλαμβάνουν: φορολογικό, ασφαλιστικό, εργασιακό και προϋπολογισμό 2016 γεμάτο με νέα μέτρα. Ο πολιτικός Παράδεισος της ελάφρυνσης του χρέους και της εξασφάλισης φρέσκου χρήματος για την αγορά περνάει από την... Κόλαση της Βουλής. Προϋπολογισμός - γκιλοτίνα Από τις επόμενες κιόλας ημέρες οι υπηρεσίες του Γενικού Λογιστηρίου θα πρέπει να ξεκινήσουν τη σύνταξη του προσχεδίου του προϋπολογισμού για το 2016 αλλά και του μεσοπρόθεσμου προγράμματος για την περίοδο 2016-2019. Και τα δύο θα πρέπει να κατατεθούν στη Βουλή στις αρχές Οκτωβρίου. Ο προϋπολογισμός του 2016 έχει αυξημένο βαθμό δυσκολίας, καθώς εν μέσω ύφεσης (σ.σ.: για το 2016 προβλέπεται ότι το ΑΕΠ θα υποχωρήσει περαιτέρω κατά 0,5%, κοντά στα 180 δισ. ευρώ) θα πρέπει να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα μισής ποσοστιαίας μονάδας. Δηλαδή, συγκριτικά με τον προϋπολογισμό του 2015 (ο οποίος έχει στόχο να κλείσει με πρωτογενές έλλειμμα 0,25% του ΑΕΠ ή περίπου 450 εκατ. ευρώ – κάτι επίσης πολύ δύσκολο λόγω των συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί στην αγορά), ο προϋπολογισμός του 2016 θα πρέπει να εμφανίσει θετική διαφορά σε επίπεδο πρωτογενούς αποτελέσματος της τάξεως των 1,35 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2015. Ένα μέρος αυτών των 1,35 δισ. ευρώ μπορεί να καλυφθεί με τα μέτρα που έχουν ήδη ψηφιστεί τον Ιούλιο και τον Αύγουστο (αύξηση ΦΠΑ, αύξηση εισφοράς αλληλεγγύης, αύξηση προκαταβολής φόρου κυρίως στις Ο.Ε., Ε.Ε. και λοιπές προσωπικές εταιρείες και ελεύθερους επαγγελματίες). Θα αρκέσουν όμως; Σε κάθε περίπτωση η λέξη «μέτρα» δεν θα λείψει ούτε το φθινόπωρο από την επικαιρότητα. Το τρίτο μνημόνιο αναφέρει ρητά ότι θα πρέπει «να θεσπιστούν, τον Οκτώβριο του 2015, αξιόπιστα διαρθρωτικά μέτρα που θα αποφέρουν τουλάχιστον 0,75% του ΑΕΠ με ισχύ από το 2017 και το 0,25% του ΑΕΠ με ισχύ από το 2018 για να στηρίξουν την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου στόχου για πρωτογενές ισοζύγιο ύψους 3,5% του ΑΕΠ» το 2018. Με λίγα λόγια, τον Οκτώβριο, εκτός από το να έχουν ληφθεί επαρκή μέτρα για να κλείσει ο προϋπολογισμός του 2016, θα συζητάμε και για τα μέτρα που θα πρέπει να εφαρμοστούν το 2017 και το 2018 προκειμένου να κλείσει ο προϋπολογισμός. Η προαναγγελία των μέτρων γίνεται από το ίδιο το μνημόνιο. Το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα (σ.σ.: το οποίο αφορά την περίοδο μέχρι το 2019) πρέπει να στηρίζεται «από μεγάλη και αξιόπιστη δέσμη παραμετρικών μέτρων και διαρθρωτικών δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων», όπως τα ακόλουθα: ◆ Δεύτερη φάση μεταρρυθμίσεων του συνταξιοδοτικού συστήματος. ◆ Μεταρρύθμιση του κώδικα φορολογίας εισοδήματος. ◆ Σταδιακή κατάργηση της προτιμησιακής φορολογικής μεταχείρισης των αγροτών στο πλαίσιο του κώδικα φορολογίας εισοδήματος, με ποσοστά που ορίζονται στο 20% για το φορολογικό έτος 2016 και στο 26% για το φορολογικό έτος 2017. ◆ Επιβολή του φόρου επί των τηλεοπτικών διαφημίσεων. ◆ Αναγγελία προκήρυξης δημόσιου διεθνούς διαγωνισμού υποβολής προσφορών για την απόκτηση τηλεοπτικών αδειών και καταβολή τελών που αφορούν τη χρήση των αντίστοιχων συχνοτήτων. ◆ Επέκταση της φορολόγησης των μεικτών εσόδων από τυχερά παιχνίδια, ύψους 30% στα παιχνίδια VLT, που αναμένεται ότι θα εγκατασταθούν κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2015 και το 2016. ◆ Αύξηση του φορολογικού συντελεστή επί του ετήσιου εισοδήματος από ενοίκια, για εισοδήματα κάτω των 12.000 ευρώ στο 15% (από 11%) και για εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ στο 35% (από 33%). ◆ Σταδιακή κατάργηση της ειδικής φορολογικής μεταχείρισης του ναυτιλιακού κλάδου (ήδη ψηφίστηκαν οι πρώτες παρεμβάσεις) και επέκταση της προσωρινής εθελοντικής εισφοράς της ναυτιλιακής κοινότητας έως το 2018. ◆ Μόνιμη μείωση του ανωτάτου ορίου εξόδων για τις αμυντικές δαπάνες κατά τον υπολογισμό του ΝΑΤΟ το 2016, με σειρά στοχευμένων δράσεων, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης στους αριθμούς των απασχολουμένων και στις συμβάσεις του Δημοσίου (αυτό το μέτρο έχει, μεταξύ άλλων, και αυξημένο πολιτικό κόστος λόγω της στάσης των Ανεξάρτητων Ελλήνων). ◆ Καλύτερη στόχευση της επιλεξιμότητας ώστε να μειωθούν κατά το ήμισυ οι δαπάνες για τις επιδοτήσεις πετρελαίου θέρμανσης στον προϋπολογισμό του 2016. Το ασφαλιστικό Μέτρα θα έρθουν όμως και για το ασφαλιστικό. Οι παρεμβάσεις για τη μείωση των κατώτατων συντάξεων και τη σταδιακή εξάλειψη των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων αποτελούν... πρόγευση, καθώς για το 2016 η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να λάβει μέτρα τα οποία θα ψαλιδίσουν τη συνταξιοδοτική δαπάνη κατά 1% του ΑΕΠ μόνο μέσα στο 2016. Για την επίτευξη του στόχου πρακτικά δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο, καθώς η επιβολή της εισφοράς υπέρ του κλάδου υγείας αφορά τον προϋπολογισμό του ΕΟΠΥΥ, ενώ οι αυξήσεις των ενδιάμεσων ορίων ηλικίας αλλά και οι μειώσεις των κατώτατων συντάξεων (δεδομένου ότι αφορούν μόνο όσους θα βγουν στη σύνταξη από εδώ και στο εξής και όχι το σύνολο των συνταξιούχων) έχουν μικρό δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Τα 1,8 δισ. ευρώ που αντιστοιχούν στο 1,8% του ΑΕΠ θα είναι επιπρόσθετα των μέτρων που θα πρέπει να ληφθούν για να αντισταθμιστεί η αύξηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης λόγω της εφαρμογής της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας (είναι η απόφαση που έκρινε παράνομες τις περικοπές που έγιναν στις συντάξεις από το 2012 και μετά). Τα εργασιακά Έως τον Οκτώβριο η κυβέρνηση οφείλει να δρομολογήσει και τη διαδικασία διαβούλευσης με επικεφαλής μια ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων με σκοπό την επανεξέταση ορισμένων υφιστάμενων πλαισίων της αγοράς εργασίας. Στο τραπέζι θα πέσουν θέματα όπως αυτό των ομαδικών απολύσεων, της συλλογικής δράσης και των συλλογικών διαπραγματεύσεων, «λαμβανομένων υπόψη των βέλτιστων πρακτικών σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο», όπως αναφέρει και το μνημόνιο. Στο στόχαστρο αναμένεται να βρεθεί πάλι ο κατώτατος μισθός. Πιθανότητες αύξησής του δεν υπάρχουν, αλλά θα εξεταστούν άλλα ζητήματα, όπως το επίδομα των τριετιών και το επίδομα γάμου. Ακόμη στην ατζέντα αναμένεται να μπουν κι άλλα θέματα, όπως ο συνδικαλιστικός νόμος, το θέμα των απεργιών κ.λπ. Το αν θα ψηφιστούν οι αλλαγές στα εργασιακά μέσα στον Οκτώβριο δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί. Σε κάθε περίπτωση, και αυτό το θέμα είναι βέβαιο ότι θα βαρύνει ακόμη περισσότερο την – ήδη βαριά από τους φόρους και τις αλλαγές στο ασφαλιστικό – ατμόσφαιρα.ΚυβέρνησημέτρααξιολόγησηΔΝΤΕΚΤESMπροϋπολογισμόςΑσφαλιστικόIssue: 1878Issue date: 20-08-2015Has video: