1928-1932: Η μεγάλη βενιζελική τετραετία!

ΕΛΛAΔΑΈντυπη Έκδοση

Αφιέρωμα: Η Ελλάδα του Μεσοπολέμου

Μέρος Πέμπτο Οι πρώτες εκλογές με χρήση ψηφοδελτίου έγιναν τον Νοέμβριο του 1926 από την κυβέρνηση Κονδύλη και υπήρξαν υποδειγματικές. Η χώρα βρισκόταν σε δεινή οικονομική κατάσταση και διπλωματική απομόνωση σε ό,τι αφορούσε τις διεθνείς σχέσεις. Ταυτόχρονα, πιεζόταν τρομαχτικά από την ανάγκη σύναψης εξωτερικών δανείων για την ολοκλήρωση της προσφυγικής εγκατάστασης. Υπό αυτές τις δύσκολες συνθήκες συγκροτήθηκε μια οικουμενική κυβέρνηση με πρόεδρο τον Αλέξανδρο Ζαΐμη. Ήταν μια κυβέρνηση στην οποία συμμετείχαν οι Φιλελεύθεροι, οι Λαϊκοί και οι Ελευθερόφρονες του Ι. Μεταξά. Η νέα κυβέρνηση ψήφισε Σύνταγμα που προέβλεπε την ύπαρξη Βουλής και Γερουσίας και κατέβαλλε προσπάθειες για τη νομισματική σταθεροποίηση που ήταν προϋπόθεση για να μπορέσει η χώρα να βγει στις διεθνείς αγορές. Τέλος, έσπευσε να κάνει μια νέα αρχή στην εξωτερική πολιτική ακυρώνοντας πριν απ’ όλα τις συμφωνίες του Πάγκαλου με την Σερβία. Οι πρώτες τριβές στην οικουμενική άρχισαν καθώς είχε ολοκληρώσει το έργο της και έγινε αποδέκτης σκληρής και επίμονης κριτικής, κυρίως από τον Ελευθέριο Βενιζέλο που βρισκόταν τότε στην Κρήτη. Όταν προκηρύχθηκαν οι εκλογές του 1928, τη βρώμικη δουλειά την είχαν κάνει ουσιαστικά οι δυο προηγούμενες κυβερνήσεις συνεργασίας, έτσι που μετά τη συντριπτική πλειοψηφία που απέσπασε ο Βενιζέλος, είχε πλέον ελεύθερο το πεδίο να κάνει το κάτι παραπάνω. Η κυβέρνησή του βρέθηκε αντιμέτωπη με τα προβλήματα που είχαν σωρευθεί μετά την έξοδο της Ελλάδας από την πολεμική περίοδο. Κυβερνητική πολιτικήΤο πρώτο του μέλημα στην εξωτερική πολιτική ήταν να συνάψει με την Ιταλία ένα σύμφωνο φιλίας και ταυτόχρονα να προσπαθήσει να πείσει τους Αγγλογάλλους ότι αυτή η κίνησή του για κανέναν λόγο δεν στρεφόταν εναντίον τους. Το σύμφωνο με την Ιταλία απέδωσε άμεσα κυρίως με την βελτίωση των σχέσεων της Ελλάδας με την Σερβία. Ωστόσο, η πιο εντυπωσιακή ενέργεια του Βενιζέλου στην εξωτερική πολιτική υπήρξε αυτή με την Τουρκία, όταν φρόντισε να ρυθμίσει το ζήτημα των περιουσιών που είχε προκύψει από την ανταλλαγή πληθυσμών και μετά προχώρησε και σε μιαν άλλη συμφωνία που κατοχύρωνε την εγγύηση των κοινών συνόρων. Χάρη σε αυτές τις σημαντικές επιτυχίες, ο Βενιζέλος κατάφερε να απαλλαγεί από τις σοβαρές έγνοιες της εξωτερικής πολιτικής και ασχοληθεί απερίσπαστος με ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο πρόγραμμα εσωτερικής ανασυγκρότησης της χώρας. Ο Βενιζέλος μερίμνησε για κάθε τομέα του δημόσιου βίου δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην οικονομία. Η τετραετία 1928-1932 το δίχως άλλο υπήρξε η πρώτη στη διάρκεια της οποίας το ελληνικό κράτος εφάρμοσε με συνέπεια και συνοχή αναπτυξιακά μέτρα! Τα μέτρα που λαμβάνονται στη συγκεκριμένη περίοδο και οι μεταρρυθμίσεις που γίνονται δεν έχουν προηγούμενο, παρά τις τελικά αξεπέραστες δυσκολίες που προέκυψαν εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, για πρώτη φορά μια κυβέρνηση επένδυσε το πολιτικό της μέλλον στην οικονομία και την ανάπτυξη. Για πρώτη φορά εφαρμόστηκε μια διαφορετική πολιτική αντίληψη για το τι είναι κράτος και ποιοι είναι οι στόχοι του. Οι πολιτικές επιτυχίες αυτής της κυβέρνησης δημιουργούν ένα αίσθημα αισιοδοξίας που θα κορυφωθεί μετά από τις πρώτες διπλωματικές επιτυχίες του Βενιζέλου στη διάσκεψη της Χάγης το 1929, που ελάφρυναν σημαντικά την εξυπηρέτηση του ελληνικού δημόσιου χρέους. Με τον τερματισμό δε της διάσκεψης, ο Βενιζέλος, έχοντας αρνηθεί να εφαρμόσει τη συμφωνία για την ρύθμιση των ελληνογαλλικών χρεών που είχε υπογράψει ο Καφαντάρης, κατάφερε να μετατρέψει το αρνητικό ισοζύγιο της Ελλάδας ανάμεσα στις υποχρεώσεις της προς τους συμμάχους για τα πολεμικά χρέη και τα έσοδά της από τις επανορθώσεις σε πλεονασματικό. Και αυτό ήταν μια ακόμη καθαρά προσωπική νίκη του Βενιζέλου. Αγροτική πολιτικήΟ κεντρικός άξονας της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης του Βενιζέλου ήταν η αύξηση της παραγωγικότητας και της αγροτικής οικονομίας. Να σημειωθεί ότι η ελληνική αγροτική οικονομία τότε υστερούσε από κάθε άποψη σε σχέση με άλλα κράτη, ακόμα και από τις γειτονικές μας χώρες, με εξαίρεση ίσως την Αλβανία. Το έλλειμμα σίτισης της χώρας ήταν τεράστιο, παρά το γεγονός ότι η χώρα ήταν αγροτική. Μπήκαν τότε σε εφαρμογή μια σειρά έργα στις πεδιάδες της Θεσσαλονίκης, των Σερρών και της Δράμας. Σχεδόν τρία εκατομμύρια στρέμματα θα δίνονταν στην καλλιέργεια με την ολοκλήρωση των έργων. Ταυτόχρονα με τη λύση του προβλήματος σίτισης της χώρας προσέβλεπαν και στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των προσφύγων που είχαν εγκατασταθεί στη Β. Ελλάδα. Τα έργα αυτά ήταν μακροπρόθεσμα και σχεδιασμένα έτσι ώστε να δοθεί η δυνατότητα οριστικής βελτίωσης της αγροτικής παραγωγής. Να σημειωθεί ότι για πρώτη φορά έγιναν προσπάθειες για την επιστημονική αντιμετώπιση των καλλιεργειών στην Ελλάδα. Δυστυχώς, όλη αυτή η καλοσχεδιασμένη προσπάθεια συνέπεσε με τρεις συνεχόμενες κακές σοδειές και με τη συγκυρία της οικονομικής κρίσης του 1929 όπου οι τιμές των αγροτικών προϊόντων υπέστησαν δραματικές μειώσεις, με αποτέλεσμα να κάνει την εμφάνισή της η καταστροφική συνήθεια του παρεμβατικού κράτους. Άλλες μεταρρυθμίσειςΤαυτόχρονα, στον πολιτικό σχεδιασμό του Βενιζέλου συμπεριελήφθη κι ένα εξαιρετικά φιλόδοξο σχέδιο οδοποιίας, το πρώτο μετά την εποχή του Τρικούπη που άλλαζε τις σχέσεις υπαίθρου-πόλεων. Δόθηκαν 1.950 χιλιόμετρα νέων δρόμων στη διάθεση της οικονομίας στη διάρκεια της βενιζελικής τετραετίας. Ήταν η πρώτη φορά που το κράτος επεδίωξε να φτάσει μέχρι τους μικρούς οικισμούς. Σημαντικές παρεμβάσεις έγιναν και στα λιμάνια, στην κατασκευή σχολείων και στη δημιουργία δημοσίων κτηρίων. Η πολιτική αυτή ερχόταν να υποστηρίξει μια μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στην οποία συνέβαλλαν σημαντικότατες προσωπικότητες και είχε σαν βασικό στόχο της τη μετακίνηση ενός μεγάλου αριθμού μαθητών, γύρω στο 40% του συνόλου, από τα κλασικά γυμνάσια σε τεχνικές επαγγελματικές σχολές. Δίχως happy end…Δυστυχώς, το φιλόδοξο και αποτελεσματικό πρόγραμμα των Φιλελευθέρων έπεσε στη συγκυρία της οικονομικής κρίσης που δημιούργησε αξεπέραστα προβλήματα. Ταυτόχρονα, και ενώ όλα έδειχναν ότι οι πολιτικές οξύτητες μπορούσαν να ξεπεραστούν, αυτές αναζωπυρώθηκαν και με τη συμβολή και του ίδιου του Βενιζέλου και ήρθαν στην επιφάνεια οι τόσο γνωστές και καταστροφικές προσωπικές διαφορές και μικροεγωισμοί. Με αποτέλεσμα, αυτή η τόσο αποτελεσματική τετραετία να κλείσει με μεσοβέζικες προσπάθειες συγκρότησης μιας ακόμα οικουμενικής κυβέρνησης που προσέβλεπε περισσότερο στις εσωτερικές ισορροπίες και τις πολιτικές σκοπιμότητες.Ελευθέριος Βενιζέλοςαγροτική μεταρρύθμισηπρόσφυγεςοικονομίαIssue: 1975Issue date: 06-07-2017Has video: Exclude from popular: 0