Η Σύγχρονη Νεοελληνική Ερμηνεία του Όρου «Πελάτης»

Ως έλληνας πολίτης, τα τελευταία χρόνια παρατηρώ μια ιδιαίτερα ενοχλητική παρερμηνεία της φράσης «αυτός είναι πελάτης», η οποία τείνει να καθιερωθεί σε όλο και περισσότερα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας. Η ατάκα, που αν δεν με απατά η μνήμη μου πρωτοειπώθηκε από πρόεδρο μεγάλης ποδοσφαιρικής ΑΕ την παραμονή αγώνα με τον αιώνιο αντίπαλό του («καλοδεχούμενοι οι πελάτες μας», στις 20/04/2003*), υπονοούσε ότι η ομάδα του είχε την παράδοση με το μέρος της, ότι η νίκη της ήταν δεδομένη. Δηλαδή, όταν μια ομάδα χάνει επαναλαμβανόμενα

από μια άλλη, αυτό την καθιστά «πελάτη» της ομάδας που κερδίζει. «Σε έχω πελάτη» σήμαινε ξαφνικά «σε έχω του χεριού μου».

Η νέα ερμηνεία φαίνεται ότι άρεσε, όχι μόνο στους οπαδούς της ομάδας που εκπροσωπούσε ο πρόεδρος, ούτε καν μόνο στους οπαδούς οποιασδήποτε ομάδας που ήθελε να κάνει πλάκα με φίλους και γνωστούς – οπαδούς άλλων ομάδων, αλλά σε πολύ ευρύτερο φάσμα της ελληνικής κοινωνίας. Ήταν τέτοια η απήχηση της ατάκας που σήμερα, 9,5 χρόνια μετά, είναι πλέον καθιερωμένη: τη χρησιμοποιούν οπαδοί αθλητικών ή άλλων ομάδων, παίκτες του τάβλι, του σκραμπλ και του σκάκι, απλοί πολίτες σε πολιτικές και άλλες συζητήσεις, δημοσιογράφοι, ακόμη και πολιτικοί. Στο μυαλό μου, η ερμηνεία αυτή του πελάτη δύσκολα διακρίνεται από αυτή του «κορόιδου», και, ως τέτοια, είναι διαστρεβλωτικά απατηλή, εξοργιστική και επικίνδυνη. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω το γιατί.

Η αποδοχή της ατάκας υποδηλώνει σαφώς ότι μεγάλο ποσοστό των ελλήνων βλέπουμε τον πελάτη ως κάποιον που μπορούμε να νικήσουμε, και μάλιστα σχετικά εύκολα. Εξομοιώνει τον πελάτη με αντίπαλο σε μια αρένα όπου θα επικρατήσει ο πιο ισχυρός, ο πιο τυχερός, ή ο πιο πονηρός. Ακυρώνει αυτόματα κάθε υπόνοια ενδιαφέροντος για τις ανάγκες του πελάτη, τις οποίες θα προσπαθήσει να ικανοποιήσει προσβλέποντας σε αμοιβαίο όφελος (win – win). Μηδενίζει την προοπτική οποιασδήποτε συνεργασίας μεταξύ πελάτη – προμηθευτή και μας προσβάλλει ως πολίτες, γιατί είμαστε όλοι πελάτες προϊόντων και υπηρεσιών. Δηλαδή τι; Κάθε φορά που αγοράζω ένα προϊόν θα πρέπει να αντιλαμβάνομαι τη θέση μου ως πρόβατο προς σφαγή; Να είμαι έτοιμος για μάχη σώμα με σώμα; Ο συνειρμός είναι αναπόφευκτος.

Επιχειρώντας να απαντήσω στα δύο αυτά ερωτήματα νοιώθω αμήχανα. Το «όχι» δεν φαίνεται καθόλου αυτονόητο ως απάντηση. Η ερμηνεία του «πελάτη ως κορόιδο» ίσως να εξηγεί, σε κάποιο βαθμό, τόσο την εκτός ελέγχου ακρίβεια στη χώρα μας τα τελευταία 10 – 11 χρόνια, όσο και την καθολική έλλειψη ποιότητας σε πάρα πολλούς κλάδους της οικονομίας μας, και ιδιαίτερα στις υπηρεσίες. Οι περισσότεροι μαγαζάτορες, προμηθευτές κάθε είδους και «επαγγελματίες» όλων των κλάδων, εξυπηρετώντας ιδιοτελή συντεχνιακά συμφέροντα ανέβαζαν τις τιμές επανειλημμένα, αδικαιολόγητα, ατεκμηρίωτα και ανεξέλεγκτα, ουσιαστικά υιοθετώντας την παραπάνω ερμηνεία. Και μια λογική επαγωγή της: «τώρα που σε βρήκα (πελάτη – κορόιδο), θα σε εκμεταλλευτώ».

Δεν χρειαζόταν προσπάθεια, δεν ήταν απαραίτητη καμία επιχειρηματική ευφυΐα. Κάθε τόσο, μια αφε