Τουρκία πολλαπλών προβλημάτων

Του Σάββα Ιακωβίδη

Το γνωστό δόγμα Νταβούτογλου περί του «στρατηγικού βάθους» της Τουρκίας και των «μηδενικών προβλημάτων» με τις γειτονικές χώρες πνέει τα λοίσθια. Καταρρέει υπό το βάρος της νεο-οθωμανικής αλαζονείας του Ερντογάν και του μέντορά του, καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και νυν υπουργού Εξωτερικών της χώρας Αχμέτ Νταβούτογλου. Και απαξιώνεται από τη....
σοβαρότατη κρίση που έχει ξεσπάσει στις σχέσεις της με όλες σχεδόν τις γειτονικές χώρες. Η πολιτική των μηδενικών προβλημάτων κατάντησε κρίση πολλαπλών διαστάσεων, που εξαρθρώνει τη φιλοδοξία του δίδυμου Ερντογάν-Νταβούτογλου να αναδείξει την Τουρκία σε περιφερειακή και, μέχρι το 2023, στην 100ετηρίδα της Τουρκικής Δημοκρατίας, σε παγκόσμια δύναμη.
Η Συρία και το Ιράν ήταν μέχρι πρότινος φίλες χώρες, με τις οποίες η Άγκυρα ανέπτυξε εντυπωσιακές εμπορικές και άλλες σχέσεις. Σήμερα και οι δύο την απειλούν με πόλεμο! Το Ισραήλ ήταν ο πιο σημαντικός σύμμαχος και εταίρος στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Σήμερα, οι σχέσεις των δύο χωρών είναι οι χειρότερες από δεκαετίες. Ο Ερντογάν, με δημαγωγίες και εντυπωσιοθηρικές εκδηλώσεις κέρδισε τους αραβικούς δρόμους, αλλά προκαλεί την έντονη δυσαρέσκεια και δυσπιστία των αραβικών κυβερνήσεων και του Ιράν, που δεν βλέπουν καθόλου με καλό μάτι τα νεο-οθωμανικά σχέδιά του. Η Τουρκία είναι μεγάλη χώρα, αλλά με κρίσιμα εσωτερικά προβλήματα. Η εξωτερική πολιτική της, που ξεκίνησε με μεγαλόπνοους σχεδιασμούς, βυθίζεται μέσα σε παφλασμούς επικρίσεων και αμφισβητήσεων. Γι’ αυτό και η Τουρκία επιδίδεται σε υβριστική και επιθετική ρητορεία εναντίον της ΕΕ και ειδικά της Κύπρου, ως του… αδύναμου κρίκου.
Την τελευταία δεκαετία, η Τουρκία, διά των Ερντογάν-Νταβούτογλου, επιχείρησε να απεξαρτηθεί από την αμερικανική και δυτική κηδεμονία, να ακολουθήσει μιαν ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική και να στοχεύσει στην ανάδειξή της ως της κατ’ εξοχήν δύναμης στη Μέση Ανατολή. Για να επιτύχει αυτόν τον στόχο, έπρεπε να συγκρουστεί και να αμφισβητήσει την παντοδυναμία του Ισραήλ, ισχυρότατου συμμάχου των ΗΠΑ. Η υπόθεση του Μαβί Μαρμαρά οδήγησε τις σχέσεις των δύο χωρών σε σημείο πρωτοφανούς εχθρότητας και αντιπαλότητας. Οι ΗΠΑ όπως και μερικοί Ευρωπαίοι θεώρησαν ότι το τουρκικό μοντέλο δημοκρατίας, ένα κοσμικό κράτος με έναν μουσουλμανικό πληθυσμό, θα ήταν ιδεώδες για τα αραβικά κράτη, που στέναζαν υπό τυραννικά και δικτατορικά ή και θεοκρατικά καθεστώτα.
Η αραβική άνοιξη και οι ανατροπές στην Τυνησία, Αίγυπτο, Λιβύη και οι αναταράξεις στην Υεμένη, στην Ιορδανία και σε εμιράτα του Κόλπου δίνουν τελείως διαφορετική διάσταση από τις εκφρασθείσες προσδοκίες. Μπορεί ο Ερντογάν να είναι ο… ήρωας των αραβικών μαζών, επειδή τα έβαλε με το Ισραήλ, όμως, δεν είδαν ακόμα απτά αποτελέσματα της ρητορείας του - και ούτε θα δουν. Ενώ δηλαδή ο Ερντογάν, σε ομιλίες του στο Κάιρο και στην Τύνιδα, υπεράσπισε κοσμικά συντάγματα, πολλοί στη Μέση Ανατολή φοβούνται ότι μάλλον το τουρκικό μοντέλο στοχεύει στην επιβολή ισλαμικών καθεστώτων. Ήδη το πρώτο εγκαθιδρύθηκε πρόσφατα