Ήταν 1η Απριλίου...

Γράφει ο Σπύρος Παπασπύρος (σ/χης ε.α.)

Η Κύπρος, από τα πανάρχαια χρόνια Ελληνικότατο νησί, αφού πέρασε από διάφορες κατοχές (Περσική, Ρωμαϊκή, Φραγκική, Ενετική και Τουρκική), παραχωρήθηκε τελικώς από τους Τούρκους, αντί χρηματικού τιμήματος, στην Βρετανική Αυτοκρατορία το 1878. Η Μεγάλη Βρετανία το 1914, εκμεταλλευόμενη τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την συμμαχία της Τουρκίας με τις Κεντρικές Δυνάμεις, προσαρτά την Κύπρο ανακηρύσσοντάς την το 1925 «αποικία του Στέματος». Η συντριπτική πλειοψηφία των....
κατοίκων της Νήσου ήταν Έλληνες Ορθόδοξοι ενώ υπήρχαν ελάχιστοι Λατίνοι, Αρμένιοι, Μαρωνίτες (Χριστιανική αίρεση από την Συρία) καθώς και Μουσουλμάνοι. Χρησιμοποιώ τον χαρακτηρισμό «Μουσουλμάνοι» και όχι Τούρκοι, γιατί αυτοί στην πραγματικότητα ήταν απόγονοι εξισλαμισθέντων (βιαίως ή εθελουσίως) Χριστιανών («λινομπάμπακοι» στην Κυπριακή διάλεκτο). Ο όρος «Τουρκοκύπριοι» εφευρέθηκε αργότερα, για πολιτικούς λόγους και ως μέσον πιέσεως.

Παρά την επί εκατονταετίες κατοχή, οι Έλληνες δεν ξέχασαν ούτε την καταγωγή ούτε την Πίστη τους ούτε και τον πόθο τους για Ένωση με την Ελλάδα. Μάλιστα όταν η Νήσος κατελήφθη από τους Άγγλους, πίστεψαν ότι η κατοχή αυτή ήταν προσωρινή. Γι΄αυτό και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου και η αντιπροσωπεία που υπεδέχθη τον πρώτο Κυβερνήτη, έθεσαν αμέσως ζήτημα Ενώσεως με την Μητέρα Πατρίδα.

Οι ελπίδες τους όμως διεψεύσθησαν πολύ γρήγορα. Οι Άγγλοι έδειξαν ότι είχαν έλθει για να μείνουν. Παρά το γεγονός ότι η Κύπρος χαρακτηριζόταν από τους δυνάστες της «φρόνιμη δούλα», οι Ελληνοκύπριοι αρκετές φορές εξεγέρθησαν με αίτημα την Ένωση, με αποκορύφωμα την εξέγερση του Οκτωβρίου του 1931 οπότε και πυρπόλησαν το Κυβερνείο (το σημερινό Προεδρικό Μέγαρο). Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, μη θέλοντας να διαταράξει τις σχέσεις του με τους Άγγλους, δήλωσε ότι «δεν υφίσταται Κυπριακό ζήτημα» και ότι ήταν καθαρά εσωτερική υπόθεση της Μεγάλης Βρετανίας. Το μοναδικό νόμιμο (με τις ευλογίες των Άγγλων) κόμμα της Κύπρου, το κομουνιστικό ΑΚΕΛ, τηρούσε μια επαμφοτερίζουσα στάση. Πότε υπεστήριζε την Ένωση, πότε την παραμονή υπό την επικυριαρχία των Άγγλων. Στις 15 Ιανουαρίου 1950, με πρωτοβουλία της Εθναρχεύουσας Εκκλησίας (Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ο Β΄), πραγματοποιήθηκε δημοψήφισμα με συλλογή υπογραφών, με αίτημα-αξίωση την Ένωση με την Ελλάδα.

Μία διευκρίνιση για τους όρους «Εθνάρχης» – «Εθναρχία». Από τον καιρό της Τουρκοκρατίας είχε ορισθεί ένα Συμβούλιο, με Πρόεδρο τον εκάστοτε Αρχιεπίσκοπο Κύπρου, το οποίο αντιπροσώπευε τους Έλληνες (Ρωμιούς) της Νήσου έναντι των τουρκικών Αρχών. Το Συμβούλιο ονομάσθηκε «Εθναρχία» και ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος «Εθνάρχης», τίτλος που παραμένει έως σήμερα (παρά την ουσιαστική κατάργηση της Εθναρχίας) αν και δεν πολυχρησιμοποιείται. Οι τόμοι με τις υπογραφές υπέρ της Ενώσεως (το 96% των Ελλήνων και αρκετοί Τουρκοκύπριοι), έγινε προσπάθεια να επιδοθούν, από επιτροπή Ελληνοκυπρίων, στον Πρωθυπουργό ή στον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων, οι οποίοι όμως δεν παρουσιάζοντο και για το λόγο