Ανάπτυξη – τι είδους ανάπτυξη;

Του Νίκου Κοτζιά

Εξαρχής είχα υπογραμμίσει ότι το μοντέλο που εισαγόταν στην χώρα από τις δυνάμεις του Μνημονίου κινούνταν ενάντια σε κάθε σχέδιο ανάπτυξης. Αντίθετα, οδηγούσε απευθείας στην κόλαση της ύφεσης. Ένα θεμελιακό κριτήριο της κριτικής που διατύπωσα έναντι του μνημονίου, ήταν ότι αποτελούσε δείγμα κακής λογιστικής και....
είχε «αυτονομήσει» τα λογιστικά των δημοσιονομικών από οποιαδήποτε αναπτυξιακή πολιτική. Σήμερα, που η χώρα πληρώνει τα σπασμένα των λογιστών και υπηρετών της τρόικας, που παριστάνουν τους υπουργούς, όλο και περισσότεροι επαναφέρουν το θέμα της ανάπτυξης. Το κάνουν ακόμα και εκείνοι οι οποίοι ευθύνονται για την ύφεση σήμερα, δηλαδή, όλο το Κόμμα του Μνημονίου.Ενόψει των εκλογών, αλλά και μετά από αυτές, μαζί με το ερώτημα για το ποιος έχει τις ευθύνες για την διάλυση και καταστροφή της χώρας, καθώς και το αν ήταν μονόδρομος ή όχι η παράδοση της χώρας στην τοκογλυφία και την τρόικα, θα τίθεται όλο και περισσότερο στην ημερήσια διάταξη το ερώτημα: ανάπτυξη για ποιόν, από ποιόν, με ποιο τρόπο και τι στόχους;

Τα μέτωπα γύρο από την ανάπτυξη
Οι δυνάμεις που έκαναν κριτική στις μνημονιακές επιλογές, οφείλουν άμεσα να προβάλλουν τις προτάσεις ανάπτυξης της χώρας που έχουν ήδη διατυπώσει, να τις εμπλουτίσουν, αλλά και να τις εξηγήσουν. Να αποδείξουν γιατί αυτές είναι ορθότερες και αποτελεσματικότερες. Πριν από όλα να διαμορφώσουν και αναδείξουν τα κριτήρια με τα οποία θα σχεδιαστεί, προωθηθεί και υλοποιηθεί αυτό το σχέδιο. Πιο συγκεκριμένα:

Α. Τι είδους ειδίκευση ανάπτυξης θα έχει η Ελλάδα;
Η σημερινή κυρίαρχη πολιτική δείχνει να επιλέγει ως πρώτο κριτήριο «ανάπτυξης», εκείνο της χαμηλής ειδίκευσης. Η πολιτική υποτίμησης μισθών και συντάξεων εμπεριέχει και ένα πολύ συγκεκριμένο μοντέλο ανάπτυξης. Είναι ένα από τα 10 μοντέλα ανάπτυξης του σύγχρονου καπιταλισμού όπως τα αναλύω στο βιβλίο μου «Πολιτική Σωτηρίας» (Λιβάνης). Είναι εκείνη η επιλογή που στηρίζεται στη χαμηλή ειδίκευση, τους χαμηλούς –κατά προέκταση-μισθούς. Ουσιαστικά πρόκειται για μια στρατηγική που οδηγεί ευθέως σε μια παρατεταμένη υποβάθμιση της Ελλάδας στο Παγκόσμιο Σύστημα καταμερισμού εργασίας. Μια ανάπτυξη που στηρίζεται σε χαμηλά μεγέθη δεν προσβλέπει σε μεγάλες τεχνολογικές ανανεώσεις. Επί παραδείγματι η επιβολή χαμηλών μισθών δυσκολεύει την εισαγωγή στην παραγωγή και τις υπηρεσίες ακριβής υψηλής τεχνολογίας. Δυσκολεύει, επίσης, την αύξηση της παραγωγικότητας μέσω νέας οργάνωσης, τεχνολογικής ανανέωσης και προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Σε μια τέτοια περίπτωση, επίσης, η αύξηση της παραγωγικότητας μέσω της οργανωμένης ειδίκευσης υποκαθίσταται από τις μειώσεις κοινωνικού κράτους και μισθών. Αυτή η διαπίστωση ισχύει πολλαπλά όταν μια τέτοια επιλογή εφαρμόζεται στα πλαίσια πολιτικής ύφεσης.
Η δική μου πρόταση που πολλαπλώς έχω διατυπώσει, κινείται σε εντελώς αντίθεση κατεύθυνση. Πρόκειται γιαμια επιλογή στήριξης πολιτικών μεγάλης ειδίκευσης μέσω υψηλής τεχνολογίας, υψηλών μισθών και παραγωγικότητας της ε