Οι βασικές αρχές της 3ης του Σεπτέμβρη και η σημασία τους

Του Δαμιανού Βασιλειάδη, ιδρυτικού και ηγετικού στελέχους του ΠΑΚ και του ΠΑΣΟΚ
Η διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη είναι το αποτέλεσμα επίπονων και μακροχρόνιων θεωρητικών διεργασιών του ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα) στα χρόνια από την ίδρυσή του, έως τη μέρα της δημοσιοποίησης της την 3ητου Σεπτέμβρη. Ξεκίνησε από το πρώτο κείμενο του Ανδρέα Παπανδρέου μετά την έξοδό του από την Ελλάδα, στις 26 Φεβρουαρίου του 1968 και μετά από βασανιστική επεξεργασία σε σεμινάρια, συνέδρια και ειδικές συνεδριάσεις και στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, για να διαμορφωθεί πια ως πολιτικό κείμενο ενός....... πολιτικού φορέα.[1]
Οι διακηρυγμένες αρχές της 3ης του Σεπτέμβρη 1. Εθνική Ανεξαρτησία. 2. Λαϊκή Κυριαρχία. 3. Κοινωνική Απελευθέρωση. 4. Δημοκρατικές Διαδικασίες είναι ακόμη ζητούμενα. Παραμένουν ένα όραμα. Πολλοί θέλησαν να τις διαβάλουν ή να ακυρώσουν τη σημασία τους, χαρακτηρίζοντάς τες τριτοκοσμικές ή λαϊκίστικες. Παραβλέπουν ότι γι’ αυτές τις αρχές αγωνίστηκαν λίγο ή πολύ όλες οι προοδευτικές και ριζοσπαστικές δυνάμεις της Ελλάδας από την εποχή του ΕΑΜ και της ΕΔΑ έως σήμερα, για να μην ανατρέξουμε και στο απώτερο παρελθόν.Η αλλαγή που διακήρυττε το Κίνημα παλιά είχε σαν βάση και περιεχόμενο αυτές τις τέσσερις αρχές. Αυτή ήταν, όταν πρωτοξεκινήσαμε, η πεμπτουσία του ΠΑΣΟΚ. Ένα Κίνημα αρχών με αυτά τα τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά.[2]Ας τα ξαναθυμηθούμε αναφέροντας ορισμένα αποσπάσματα. Στην συνέντευξη τύπου στις 3 του Σεπτέμβρη ανακοινώνοντας ο Α. Παπανδρέου (δάσκαλε που δίδασκες...) την διακήρυξη είπε μεταξύ άλλων και τα εξής σημαντικά[i]που προσδιορίζουν επακριβώς την έννοια αυτών των αρχών: « Ανακοινώνουμε σήμερα την εκκίνηση ενός νέου πολιτικού Κινήματος που πιστεύουμε ότι εκφράζει τους πόθους και τις ανάγκες του απλού Έλληνα, ενός Κινήματος που να ανήκει στον αγρότη, τον εργάτη, τον βιοτέχνη, τον μισθωτό, τον υπάλληλο, στην θαρραλέα και φωτισμένη νεολαία μας». Σε άλλο σημείο προσθέτει: «Η ρίζα της συμφοράς βρίσκεται στην εξάρτηση της Πατρίδας μας. Τα επτά μεσαιωνικά χρόνια που πέρασαν με τη στυγνή στρατιωτική δικτατορία και η τραγωδία της Κύπρου δεν αποτελούν παρά μια ιδιαίτερα σκληρή έκφραση της εξάρτησης της Ελλάδας από το ιμπεριαλιστικό κατεστημένο των Η.Π.Α. και του ΝΑΤΟ». Και συνεχίζει πιο πέρα με την δεύτερη αρχή: «Η εθνική ανεξαρτησία είναι αναπόσπαστα δεμένη με τη λαϊκή κυριαρχία, με τη δημοκρατία σε κάθε φάση της ζωής του τόπου, με την ενεργό συμμετοχή του πολίτη σ’ όλες τις αποφάσεις που τον αφορούν. Μα είναι ταυτόχρονα συνυφασμένη με την απαλλαγή της οικονομίας μας από τον έλεγχο του ξένου μονοπωλιακού και ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου που διαμορφώνει την οικονομική, την κοινωνική, την πολιτική και την πολιτιστική μας πορεία σύμφωνα με τα συμφέροντα όχι του λαού άλλα της οικονομικής ολιγαρχίας».Σε άλλο σημείο αναφέρεται στην τρίτη αρχή της κοινωνικής απελευθέρωσης ή κοινωνικής δικαιοσύνης: «Γι’ αυτό η κοινωνική απελευθέρωση, ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός, αποτελεί τον θε