Τα Γκουλάγκ και ‘μεις, εν έτει 2013-05-21

του Δημήτρη Φύσσα

Η ιστορία είναι γνωστή και το βίντεο έχει παίξει παντού, χάρη στους φίλους μου από το «Φελέκι» αυτού εδώ του σταθμού, που είχαν την υπομονή να το αναζητήσουν, να υποφέρουν τα κακά αγγλικά των συνομιλητών και να το αναδείξουν. Όμως, θα τη θυμίσω με δυο λόγια.

Λίγες μέρες πριν, ο κ. Τσίπρας είναι στο Ζάγκρεμπ. Εκεί συναντάει πολλούς και διάφορους, μεταξύ των οποίων το Σλοβένο φιλόσοφο κ. Σλάβοϊ Ζίζεκ. Σε δημόσια συζήτηση, ο κ. Ζίζεκ δηλώνει υποστηρικτής του ΣΥΡΙΖΑ (τονίζει : «Συρίζα») και του κ. Τσίπρα. Τελειώνοντας την ομιλία του, ο κ. Ζίζεκ, αναφερόμενος στους μη υποστηρικτές του ΣΥΡΙΖΑ, λέει ότι όλοι αυτοί «will get from me a first class one way ticket to Gulag», δηλαδή θα πάρουν από μένα ένα εισιτήριο πρώτης θέσης και χωρίς επιστροφή για τα Γκουλάγκ.

Η λέξη «Γκουλάγκ» είναι ρώσικη. Αποτελεί αρκτικόλεξο που σημαίνει «Γενική Διεύθυνση Αναμορφωτικών Στρατοπέδων Εργασίας». Πρόκειται λοιπόν για τα στρατόπεδα «εργασίας», δηλαδή εξόντωσης μέσω εργασίας, στη Σοβιετική Ένωση. Άνοιξαν το 1918, έφτασαν στο απόγειό τους τη σταλινική περίοδο, ειδικά το 1930 με ΄50 και έκλεισαν γύρω στο 1960. Στον υπόλοιπο κόσμο -και στην Ελλάδα- η λέξη έγινε γνωστή ιδίως από το βιβλίο του νομπελίστα Αλεξάντρ Σολζενίτσιν «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ» (Βίπερ / Πάπυρος), που ήταν κρατούμενος και ίδιος σε τέτοιο στρατόπεδο. Από τότε πλήθος βιβλίων έχει κυκλοφορήσει για το θέμα, με κορυφαίο, νομίζω, τις «Ιστορίες από την Κολυμά» του Βαλάμ Σαλάμοφ (Ίνδικτος). Η λέξη είναι νοηματικά ισοδύναμη, αν όχι χειρότερη, του ναζιστικού Άουσβιτς.

Ο κ. Ζίζεκ είναι απολογητής του σταλινισμού. Μπορεί να φαινόταν ότι καλαμπούριζε τη στιγμή που έλεγε αυτά τα λόγια, αλλά δεν καλαμπούριζε μονάχα. Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι στο έργο του (βιβλία, ομιλίες και φιλμάκια όπου εμφανίζεται) δεν υπάρχει ούτε μια γραμμή ρητής και απερίφραστης καταδίκης των γκουλάγκ- ενώ υπάρχει πλήθος (έμμεσων και άμεσων) υπερασπίσεων της σταλινικής περιόδου. Το γεγονός ότι είναι ένα είδος φιλόσοφου - κλόουν δεν μειώνει τη σημασία των λεγομένων του.

Ο κ. Ζίζεκ είναι παλιός φίλος του κ. Τσίπρα. Είχε έρθει και προεκλογικά στην Ελλάδα, υποστηρίζοντας τον «Συρίζα», και εκφράζοντας, τότε, άλλες «επαναστατικές» θέσεις. Τώρα μίλησε όπως μίλησε, ο κ. Τσίπρας τον χειροκρότησε και η Νέα Δημοκρατία εκμεταλλεύτηκε πολιτικά το θέμα απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ. Ακολούθησαν οι πατροπαράδοτες υβριστικές (και ανούσιες) αψιμαχίες μεταξύ των εκπροσώπων Τύπου των δύο κομμάτων, έτσι ώστε το θέμα διαχύθηκε μέσα σε ύβρεις, προσωπικές επιθέσεις και αλληλοκατηγορίες. (Αν ο κ. Τσίπρας είχε πει επιτόπου -ή έστω αργότερα, ή και σήμερα ακόμα- δυο λόγια διαφοροποίησης, δε θα υπήρχε το θέμα. Αλλά, σπάνια η δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα διεξάγεται με βάση τους κανόνες της λογικής και της ευπρέπειας).

Υπάρχουν οι εξής περιπτώσεις για να εξηγήσουμε το χειροκρότημα του κ. Τσίπρα:
Δεν κατάλαβε τι είπε ο κ. Ζίζεκ, λόγω μερικής άγνοιας της αγγλικής γλώσσας Δεν κατάλαβε τι είπε ο κ. Ζίζεκ λόγω άγνοιας τού τι σημαίνει η λέξη «γκουλάγκ» Κατάλαβε τι είπε ο κ. Ζίζεκ, διαφώνησε μέσα του, αλλά για λόγους ευγένειας δε θέλησε να διαφοροποιηθεί Κατάλαβε τι είπε ο κ. Ζίζεκ και συμφώνησε μαζί του Κατάλαβε τι είπε ο κ. Ζίζεκ, δεν ασχολήθηκε καν με το αν συμφωνεί ή διαφωνεί, και το άφησε έτσι κι αλλιώς να περάσει, γιατί είναι «χιουμοράκι».
Ο κ. Τσίπρας διαλέγει και παίρνει. Μια και δεν το έκανε, διαλέγει και παίρνει ο καθένας από μας. Εγώ κλίνω προς την τελευταία εκδοχή.

Υ.Γ. Πώς θα μας φαινόταν να είχε πει ο κ. Ζίζεκ: «will get from me a first class one way ticket to Auschwitz»; Και αυτή είναι η ουσία του θέματος: το Άουσβιτς και η Κολυμά είναι ένα και το αυτό, η σταλινική NKVD/KGB (υπεύθυνη για τα γκουλάγκ) κλπ δεν υστερούσε καθόλου ως προς τα ναζιστικά SS (υπεύθυνα για τα χιτλερικά στρατόπεδα). Οι εκάστοτε εν ενεργεία κνίτες προφανώς δεν δέχονται αυτή την εξίσωση. Οι πρώην;

[email protected]