Μήπως να το ξανασκεφτούμε;

του Σταμάτη Ζαχαρού

Ας δούμε την κατάσταση ψύχραιμα. Ποιοι είναι κατ' ουσία αυτοί που θα ωφεληθούν από μια επιστροφή στη δραχμή; Δεν υπάρχουν πολλές κατηγορίες ανθρώπων που θα έβλεπαν την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα σαν ευκαιρία.

Η αυθόρμητη απάντηση είναι φυσικά μια: όσοι έχουν συνάλλαγμα. Με την αλλαγή του νομίσματος, το κράτος θα αρχίσει να τυπώνει μανιωδώς εθνικό χρήμα για να πληρώσει τις υπέρογκες υποχρεώσεις του (σε όσους δεχθούν το νέο νόμισμα) και η φυσική συνέπεια θα είναι το νόμισμα να χάσει σταδιακά (και όσο το τύπωμα συνεχίζεται αλόγιστα) μέρος της αξίας του σε σχέση με την αρχική ισοτιμία μετατροπής. Με απλά λόγια όσοι έχουν ευρώ, γεν, ρούβλια ή δολάρια θα δουν την αγοραστική τους δύναμη εντός των συνόρων να αυξάνεται. Σ' αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται φυσικά ευκατάστατοι ιδιώτες, ισχυροί επιχειρηματίες και γενικά όσοι έχουν μετρητό σε άλλο νόμισμα. Δεν χρειάζεται φυσικά να αναφέρω ότι το αντίστροφο θα συμβεί για τους ιθαγενείς. Τα εισαγόμενα προϊόντα θα είναι πανάκριβα.

Για όλους τους υπόλοιπους, η επιστροφή στη δραχμή θα σημάνει μια μεγάλη υποχώρηση στο βιοτικό τους επίπεδο. Οι δημαγωγοί που θα οδηγήσουν τη χώρα σε μια αλλαγή νομίσματος θα μπορέσουν προφανώς να τηρήσουν εξαρχής τις υποσχέσεις τους. Θα μπορούσε να τους κατατάξει κανείς στους κερδισμένους από την επιστροφή στη δραχμή αλλά μόνο σε βραχυχρόνιο ορίζοντα. Θα τυπώσουν άπειρα χαρτονομίσματα και θα αρχίσουν να τα χαρίζουν στα πλήθη που θα παραμείνουν ικανοποιημένα μέχρι να αντιληφθούν μια ουσιώδη διαφορά: το νέο χρήμα θα είναι μεν πολύ, δεν θα αξίζει όμως τίποτε.

Αυτό που ίσως έχει μεγάλη σημασία να δει κανείς, είναι το εξής: Αν η κατάσταση μετά την αλλαγή νομίσματος δεν μας αρέσει, μπορεί να αντιστραφεί; Η απάντηση είναι δύσκολη αλλά σε γενικές γραμμές φτάνει να σκεφθεί κανείς ότι για να κατορθώσει η Ελλάδα με τις χιλιάδες παθογένειες να γίνει μέρος της ευρωζώνης, χρειάστηκε μια προετοιμασία χρόνων και μπόλικη δημιουργική λογιστική. Πιστεύει λοιπόν κανείς ότι αν δεν είμαστε ικανοποιημένοι με την επιλογή της δραχμής και τα ράφια αρχίσουν να αδειάζουν (εφόσον οι πολυεθνικές δεν θα μας πωλούν τίποτε για να πάρουν σε αντάλλαγμα ένα πληθωριστικό νόμισμα), οι εταίροι μας θα ανοίξουν ξανά διάπλατα τις πόρτες; Πιθανότερο είναι να μας πουν «ότι εδώ είναι Ευρώπη, δεν είναι αμέρικαν μπάρ για να μπαινοβγαίνει κανείς» και να μας γυρίσουν την πλάτη! Θα πρέπει να το ξανασκεφθούν όλοι όσοι ελαφρά τη καρδία υπερθεματίζουν υπέρ της εξόδου από την ευρωζώνη.

Φυσικά και η δυνατότητα άσκησης διαφόρων πολιτικών θα είναι μεγαλύτερη με την ύπαρξη τοπικού νομίσματος. Θα βοηθούσε εφόσον το κράτος λειτουργούσε και είχε έναν μακροχρόνιο σχεδιασμό. Στη δική μας περίπτωση κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Η χώρα βρίσκεται ακόμη στην εντατική και όλες οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν αμέσως μετά την αλλαγή θα έχουν ορίζοντα μερικών ημερών για να διατηρηθεί η ομαλότητα. Στο ακραίο σενάριο που δεν καταφέρει η Κυβέρνηση να κάνει τις κατάλληλες κινήσεις αυτό που θα κινδυνεύσει δεν είναι απλώς οι καταθέσεις όσων έχουν χρήμα την τράπεζα, αλλά η ίδια η ομαλότητα.

Όσο για το «ακλόνητο» επιχείρημα ότι δεν θα συμβεί τίποτε απ' όλ' αυτά γιατί πριν -με τη δραχμή- ζούσαμε καλύτερα, αρκεί να σκεφθεί κανείς ότι, ζούσαμε κάπως καλά γιατί δανειζόμασταν διαρκώς (και μετά την είσοδο στο ευρώ περισσότερο). Αυτή η πρακτική μας οδήγησε εδώ. Όσο για το αν ήταν καλύτερα; Αρκεί να σκεφθείτε ότι για να αγοράσει κανείς κάτι πολύ απλό, μια τηλεόραση ας πούμε, χρειαζόταν πολύ σκέψη. Θεωρούταν απόφαση ζωής! Αν όντως κανείς οραματίζεται μια αποκλεισμένη κοινωνία και αρκεστεί να ζήσει με τα λίγα που μπορούμε να παράξουμε, ίσως η δραχμή να είναι καλή λύση. Σε κάθε άλλη περίπτωση, μάλλον πρέπει να το ξανασκεφθούμε.