Μια επέτειος, μια αφορμή για διάλογο

του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη

Η επέτειος των Δεκεμβριανών του 1944, αυτής της μελανής σελίδας στην ιστορία του νεότερου ελληνισμού, βρίσκει τη χώρα διχασμένη, με τους πολίτες της να συγκεντρώνουν πέτρες για να την πετάξουν, για άλλη μια φορά, ο ένας εναντίον του άλλου.

Η διχόνοια και ο διχασμός της κοινωνίας, η διάχυση του μίσους, αρχικά λεκτικά και στη συνέχεια με πράξεις, η διαίρεση των πολιτών σε «δικούς μας» και στους «άλλους», δημιουργεί ένα ασφυκτικό πλαίσιο, όπου κάθε φωνή νηφαλιότητας, ψυχραιμίας και σωφροσύνης, χάνεται μέσα στον ορυμαγδό των κραυγών και των πολεμικών

Δεκαετίες ολόκληρες έχουν περάσει από εκείνη την ημέρα που έφερε τον αδελφοκτόνο πόλεμο και υποχρέωσε τον τόπο να διαβεί το κατώφλι της κόλασης. Δεκαετίες ολόκληρες και οι δύο παρατάξεις που συμμετείχαν σε αυτόν δεν έκατσαν ποτέ στο ίδιο τραπέζι να συζητήσουν τα αίτια, κυρίως όμως να βρουν τρόπους και να ξεπεράσουν το διχασμό.

Την εκκρεμότητα αυτή, το βήμα της μεγάλης συγχώρεσης αλλήλων, το εκμεταλλεύονται σήμερα όλοι εκείνοι που κερδίζουν πρόσκαιρα από την όξυνση της αντιπαράθεσης είτε γιατί θέλουν να πάρουν την ρεβάνς είτε γιατί θέλουν να ανακτήσουν το χαμένο ηθικό πλεονέκτημα που έχασαν λόγω της ανελέητης δίωξης εκ μέρους τους των ηττημένων.

Σα χέουσα πληγή το φάντασμα του Εμφυλίου πολέμου και του αδελφοκτόνου σπαραγμού ίπταται πάνω από την ελληνική κοινωνία εδώ και δεκαετίες. Καμιά σοβαρή προσπάθεια μελέτης του δεν έγινε. Αντιμετωπίστηκε είτε αγιολογικά είτε δαιμονοποιήθηκε, σε εξάρτηση από την πολιτική παράταξη, κάθε φορά που τον εξέταζε. Κάθε απόπειρα αντικειμενικής εξέτασης και μελέτης του, αντιμετωπίστηκε με καχυποψία από την άλλη πλευρά, με αποτέλεσμα να συντηρείται η αντιπαράθεση και το μίσος.

Αντί η ελληνική κοινωνία να μπει στη διαδικασία αναστοχασμού και εξαγωγής συμπερασμάτων, προτίμησε τη συντήρηση του κλίματος του διχασμού, εξυπηρετώντας κατ' αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο πολιτικές επιδιώξεις, μα και στενά τοπικιστικά και ατομικά συμφέροντα.

Το έλλειμμα αυτό στην πνευματική σκευή της κοινωνίας, γίνεται ολοένα και πιο φανερό σήμερα, όπου η απουσία ειλικρινούς διαλόγου και διαθέσεως για μια κοινή προσπάθεια υπέρβασης της κρίσης, οδηγεί την κοινωνία στη γωνία της απόγνωσης και της απελπισίας. Οι φανατικοί των δύο πλευρών, κραδαίνοντας τα σκιάχτρα και τα φαντάσματα του παρελθόντος, ομνύουν σε μια επανάληψη της τραγωδίας, προκειμένου να κλείσουν οριστικά τους λογαριασμούς τους με τον αντίπαλο. Ανάμεσα τους, η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας να παρακολουθεί αμήχανη και τρομαγμένη το χορό των φαντασμάτων υπό τους ήχους της ορχήστρας της τραγωδίας.

Και άλλες κοινωνίες βίωσαν τη φρίκη του εμφυλίου πολέμου. Και άλλες κοινωνίες έζησαν τη τραγωδία του αδελφοκτόνου σπαραγμού. Προχώρησαν όμως μπροστά. Έκλαψαν και έθαψαν τους νεκρούς και των δύο πλευρών και κοίταξαν το μέλλον. Η ελληνική κοινωνία δεν το έκανε αυτό. Και είναι πολύ πιθανό να το πληρώσει πολύ ακριβά.