«Κάνω θέατρο για τις πληγές μου»

Ο Πολωνός σκηνοθέτης Κριστόφ Βαρλικόφσκι μιλά στον Γιώργο Βουδικλάρη για το θέατρο που υπηρετεί τη Δημοκρατία και είναι μέρος της καθημερινής ζωής, για τη σημασία του δημόσιου διαλόγου, για τον ρεαλισμό και την αφαίρεση στην τέχνη.  Καλωσήλθατε στην Ελλάδα για τρίτη φορά. Πείτε μου, τι σας ώθησε να επιλέξετε το κεντρικό θέμα της [Α]πολλωνίας;Κατ' αρχήν ήταν η Άλκηστις, ένα έργο που πάντα με ενδιέφερε πραγματικά. Νομίζω πως μετά τις Βάκχες είναι το πιο περίεργο έργο που έχω διαβάσει ποτέ. Για τη θυσία μιας γυναίκας, για την επιστροφή της στη ζωή, για τη σχέση πατέρα-γιου, τον πατέρα που αρνείται να δώσει τη ζωή του για το γιο του, για το γιο που περιμένει από τον πατέρα του να δώσει τη ζωή του γι' αυτόν, όλα αυτά τα παράξενα θέματα που βρίσκουμε στον Ευριπίδη. Και ύστερα άκουσα την ιστορία αυτής της Πολωνής, της Απολλωνίας, και υπήρχε αυτό το κοινό σημείο, η στιγμή της ανάκρισης όπου ο αξιωματικός των Ες Ες ανακρίνει την Απολλωνία και τον πατέρα της, ρωτώντας ποιος ήταν αυτός που έκρυψε τους Εβραίους, κι εκείνη αναλαμβάνει την ευθύνη, και τότε ο Γερμανός της δίνει μια εναλλακτική λύση: εκείνη ήταν έγκυος και είχε τρία παιδιά, και δεν ξέρουμε γιατί, αλλά ο Γερμανός της δίνει μια ευκαιρία λέγοντας πως αν ο πατέρας της έλεγε πως εκείνος έκρυψε τους Εβραίους, εκείνη θα επιβίωνε. Αυτά λοιπόν τα δύο σημεία είναι κοινά, όπου κάποιος θα μπορούσε να δώσει τη ζωή του για το παιδί του και στις δύο ιστορίες.Από την πρώτη στιγμή μού έκανε τρομερή εντύπωση ένα σημείο, μια οπτική γωνία που δεν την είχα ποτέ σκεφτεί. Το γεγονός πως ο γιος της Απολλωνίας, που για όλους είναι ηρωίδα επειδή έδωσε τη ζωή της για τους άλλους, έμεινε ορφανός χωρίς ποτέ να ερωτηθεί ή να του δοθεί οποιαδήποτε επιλογή.Ακριβώς. Και στις δύο περιπτώσεις μπορείς να θέσεις ερωτήματα. Γιατί η θυσία της Άλκηστης, τι την σπρώχνει να το κάνει. Φυσικά είναι μια αρχαία ιστορία, ο Ευριπίδης που την επινόησε μας πειράζει, παίζει μαζί μας με έναν πολύ γοητευτικό τρόπο, με πράγματα που είναι ταμπού για μας, όπως το να δίνεις τη ζωή σου για κάποιον άλλο, να δέχεσαι το δώρο ζωής που σου προσφέρει κάποιος, κλπ. Στην περίπτωση του γιου της Απολλωνίας, είναι φανερό πως πρόκειται για ένα τραύμα που θα κουβαλάει στο υπόλοιπο της ζωής του. Και μπορούμε να το καταλάβουμε καλύτερα γιατί ξέρουμε πως είναι κάτι που συνέβη στ' αλήθεια. Ξέρουμε τον περίγυρο, ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος, το Ολοκαύτωμα... Κι όλες οι παράξενες επιλογές που γίνονται. Κατ' αρχάς, η Απολλωνία, που έχει τρία παιδιά και είναι έγκυος στο τέταρτο, επιλέγει να κρύψει είκοσι πέντε Εβραίους. Όχι ένα στενό φίλο, αυτό το έκαναν αρκετοί, όχι ένα ζευγάρι γνωστών, αλλά έναν αριθμό ανθρώπων που θα ήταν σχεδόν αδύνατο να κρυφτεί. Ακόμα κι αν δεν έβαζα το γιο στην παράσταση να διαβάζει εκείνο το ποίημα όπου βρίζει και καταριέται την πεθαμένη ηρωίδα μάνα του, θα ήταν εύκολο να καταλάβουμε πως έχοντας παρακολουθήσει την ανάκριση και τελικά την εκτέλεση της μητέρας του, κατόπιν το θάνατο του παππού του δύο μήνες αργότερα, ο οποίος δεν ξαναμίλησε καθόλου μετά τ