«Καλώς ήρθατε στο Φεστιβάλ των δακρυγόνων»

του Χρήστου Καπούτση

«Η πλατεία ήταν γεμάτη. Στις γωνίες και τους δρόμους από συντρόφους οικοδόμους, φοιτητές», για να θυμηθούμε και τον Διονύση Σαββόπουλο.

Δεκάδες χιλιάδες Τούρκοι αψήφησαν την έκκληση που απηύθυνε ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν να σταματήσουν αμέσως τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Και πάλι, γέμισαν με διαδηλωτές οι πλατείες στην Κωνσταντινούπολη, την Άγκυρα και άλλες μεγάλες πόλεις της Τουρκίας. Ασφαλώς και έχει πολιτικό αντίκτυπο το γεγονός ότι, χιλιάδες οπαδοί από τις τρεις κυριότερες ποδοσφαιρικές ομάδες της Κωνσταντινούπολης, την Μπεσίκτας, τη Γαλατασαράι και τη Φενερμπαξέ, ενωμένοι, παρά τα αβυσσαλέο ποδοσφαιρικό μίσος, πραγματοποίησαν πορεία στην πλατεία Ταξίμ φωνάζοντας «Ταγίπ, παραιτήσου».
Επίσης, οι διαδηλωτές, με χιούμορ προβαίνουν σε καυστικά πολιτικά σχόλια, που αποτυπώνονται σε δύο τουλάχιστον ανηρτημένα «πανό».

1. «Απαγόρευσες το αλκοόλ και ο Λαός ξεμέθυσε». (Η Κυβέρνηση απαγόρευσε την κατανάλωση αλκοόλ δημόσια)

2. «Καλώς ήρθατε στο Φεστιβάλ των Δακρυγόνων» (αστυνομική βία και ευρεία χρήση δακρυγόνων)

Στην Τουρκία, συγκρούονται πολλές «Τουρκίες». Είναι η ανατολικοποιημένη Τουρκία των Ισλαμικών παραδόσεων και της υπανάπτυξης. Είναι η εκδυτικοποιημένη Τουρκία της ανάπτυξης και της προόδου, είναι οι Αλεβίτες, είναι οι σκληροπυρηνικοί Κεμαλιστές και είναι οι Κούρδοι της Τουρκίας. Αυτές οι συνιστώσες του Τουρκικού κράτους, συγκρούονται, αντιπαρατίθενται, αλλά δεν συντίθενται και δεν συμβιβάζονται. Ωστόσο, σε Εθνικό επίπεδο, η Τούρκικη κοινωνία αντιδρά, στα αυτοκρατορικά σχέδια των νέο-Οθωμανών και στην ανάμειξη της Τουρκίας στον εμφύλιο στη Συρία. Δηλαδή η υπερδομή, δεν μπορεί να ελέγξει την υποδομή, άρα είναι «προβληματικό» το ιδεολογικο- κρατικό «κατασκεύασμα».

Δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν, ότι ως μέσο εκτόνωσης της κρίσης, πιθανόν, να αποφασίσει το κυβερνών Ισλαμικό κόμμα την επίσπευση των βουλευτικών εκλογών, που πρόκειται κανονικά να πραγματοποιηθούν το 2015. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι βουλευτικές εκλογές μπορεί να γίνουν το Μάρτιο του 2014, μαζί με τις δημοτικές εκλογές. (Σύμπτωση την ίδια εποχή τον Μάιο του 2014 στην Ελλάδα θα γίνουν ευρωεκλογές και Δημοτικές εκλογές και πιθανόν και άλλες ...)

Το Τουρκικό κράτος, σήμερα, δεν ελέγχεται από τους Κεμαλιστές.
Μετά το 2002, τη μεγάλη εκλογική νίκη του Ερντογάν και τις επόμενες επίσης μεγάλες εκλογικές νίκες του Ισλαμικού κόμματος, οι ισλαμιστές αποκοτούν σταδιακά ισχυρές προσβάσεις στο Δικαστικό Σώμα, την Αστυνομία, τις μυστικές υπηρεσίες, όπως στη διαβόητη ΜΙΤ, αλλά και στο Στρατό. Το Ισλαμικό κόμμα «ρίχνει» ένα-ένα τα κάστρα των κεμαλιστών.
Οι νέο-Οθωμανοί οικοδομούν το δικό τους καθεστώς. Η πολιτική Νταβούτογλου έχει σε προτεραιότητα τον Πολιτισμό, στην διπλωματική πρακτική που εφαρμόζει. Αναδεικνύει πολιτιστικούς δεσμούς με ρίζες στο Ισλάμ, με πληθυσμούς γειτονικών κρατών, στα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ας σκεφτούμε ότι, «η ιδεολογική - πολιτισμική ηγεμονία, προηγείται της πολιτικής ηγεμονίας», όπως έχει υποστηρίξει ο Αντόνιο Γκράμσι.

Στις αντικυβερνητικές εκδηλώσεις στην Κωνσταντινούπολη και στην Άγκυρα, πρωτοστατούν νέοι, κυρίως μεσοαστικών οικογενειών, που υιοθετούν δυτικά πρότυπα ζωής. Είναι αυτοί, που είχαν υποστηρίξει με πάθος τον Ερντογάν στον πόλεμο εξουσίας, που έδινε με το στρατιωτικό-γραφειοκρατικό Κεμαλικό κατεστημένο. Είχαν υποστηρίξει το ισλαμικό κόμμα διότι, επιδίωκαν την αποστρατιωτικοποίηση του Τουρκικού Κράτους και την αντικατάστασή του με μια Δυτικού Τύπου Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Και προφανώς, δεν στήριξαν το Ερντογάν, διότι συμφωνούσαν με την κρυφή Ισλαμική ατζέντα του, που τώρα επιχειρεί να επιβάλει. Έτσι λοιπόν, ενώ πέτυχαν την αποδόμηση του Κεμαλικού κατεστημένου, τώρα, τα ίδια τα αστικά στρώματα, που στήριξαν τον Ερντογάν, αλλά που εμπνέονται από τα δυτικά κοινωνικά πρότυπα, δυσφορούν, με τις πολιτικές αποφάσεις του Ισλαμικού κόμματος, που ωθούν την τουρκική κοινωνία σε εκδοχές του Ισλαμικού σουνιτικού συντηρητισμού.

Πάντως, από τα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία των αντικυβερνητικών εκδηλώσεων στην Τουρκία, είναι ότι μετέχουν και μουσουλμάνοι, όπως για παράδειγμα οι Αλεβίτες, που αποτελούν το 25% του πληθυσμού της Τουρκίας.
Οι Αλεβίτες είναι Μουσουλμανική θρησκευτική και πολιτιστική κοινότητα στην Τουρκία. Η σύγχρονη θεολογία του Αλεβισμού έχει επηρεαστεί πολύ, από τον ευρωπαϊκό ουμανισμό. Οι Αλεβήδες υποστηρίζουν το Κοσμικό κράτος, όπως το εισήγαγε ο Κεμάλ Ατατούρκ, διότι θεωρούν, ότι τους προστατεύει από τους σουνίτες Ισλαμιστές, με τους οποίους έχουν σημαντικές διαφορές, όχι μόνο θεολογικού χαρακτήρα, αλλά και στον τρόπο εφαρμογής του Ισλάμ, στην πολιτική και την κοινωνία. Γενικά, οι αλεβίτες, είναι η εκδοχή του εκσυγχρονισμένου Ισλάμ και είναι και φιλοευρωπαϊστές. Οι Αλεβίτες εκφράζονται και υπέρ του ομόθρησκού τους Πρόεδρου της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ, εξοργίζοντας τον Ερντογάν, που επιδιώκει την ανατροπή του καθεστώτος αλ- Άσαντ και την αντικατάστασή του από ένα συνονθύλευμα Σουνιτών εξτρεμιστών, τζιχαντιστών και Σαλαφιστών.

Ο ισχυρός παράγοντας, ενότητας και συνοχής της σημερινής Τουρκίας είναι ο ηγέτης του Ισλαμικού κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και Πρωθυπουργός ο Ταγίπ Ερντογάν.
Αν αμφισβητηθούν και μάλιστα με δυναμικό τρόπο, βασικές πολιτικές επιλογές του Ερντογάν, όπως είναι η στροφή της Τουρκίας στον συντηρητικό σουνητικό Ισλαμισμό, τότε η Τουρκία, πιθανόν, να μπει σε μια περιπέτεια, με ορατό το ενδεχόμενο της πολιτικής και κοινωνικής αποσταθεροποίησης. Ένα πιθανό ενδεχόμενο, που αποκτά ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα, λόγω ακριβώς, της ρευστότητας και της πολιτικής αστάθειας, που υπάρχει στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Σε αυτό το διεθνοπολιτικό πλαίσιο, με την Τουρκία εσωστρεφή, είναι αναμενόμενο να προκύψουν, από τη δυναμική των εξελίξεων και ανατροπές σε διακρατικές συμμαχίες. Η καχυποψία έχει πλέον εδραιωθεί στις σχέσεις της Ισλαμικής Κυβέρνησης της Τουρκίας, με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.

Η Ελλάδα, μπορεί να έχει αναβαθμισμένο γεωπολιτικό ρόλο. Εφόσον φυσικά, η Ελλάδα κατορθώσει να βρει διέξοδο και να ξεφύγει από τη δίνη της οικονομικής κρίσης, που είναι εγκλωβισμένη.
Η Δύση, έχει Στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή, που εξυπηρετούνται ασφαλέστερα, εφόσον η Ελλάδα αναδειχτεί σε σταθεροποιητικό παράγοντα, σε αξιόπιστο συνομιλητή, με παρεμβατικό διπλωματικό λόγο και ρόλο. Ενισχύεται, στην παρούσα συγκυρία, ο διεθνή ρόλος της Ελλάδος και από τις αναβαθμισμένες σχέσεις της Ελλάδας με τις ΗΠΑ και Ισραήλ, αλλά και από τις παραδοσιακά καλές σχέσεις της Ελλάδας με τους Παλαιστίνιους και γενικά τον Αραβο-μουσουλμανικό Κόσμο.

Η γεωγραφία, είναι το μεγάλο πλεονέκτημα της Ελλάδας, καθώς βρίσκεται στο κέντρο της ΝΑ Μεσογείου.
Από την περιοχή της ΝΑ Μεσογείου περνούν υποχρεωτικά όλες οι βασικές θαλάσσιες γραμμές επικοινωνιών για τη μεταφορά υλικών, εμπορευμάτων, στρατιωτικών εφοδίων, και κυρίως μεταφοράς της ενέργειας από τις πλούσιες ενεργειακές πηγές του Καυκάσου-Κασπίας, Β. Αφρικής και Μέσης Ανατολής, τις χώρες της Δύσης και μέσω του Σουέζ τις χώρες της Ν.Δ Ασίας.
Βέβαια, απαιτείται έντονη διπλωματική δράση εκ μέρους της Ελλάδας, καθώς το γενικότερο κλίμα είναι συγκρουσιακό και αποσταθεροποιητικό.
Είναι κοινά αποδεκτό πλέον ότι, η κρίση κλιμακώνεται στην ανατολική Μεσόγειο.
Η Ρωσία έχει στείλει Πολεμικά πλοία στην Περιοχή, ενώ ο πρόεδρος της Συρίας αλ Άσαντ ανακοινώνει ότι, έχει παραλάβει από τη Ρωσία τους αντιαεροπορικούς - αντιβαλλιστικούς πυραύλους S-300. Εννοείται, ότι αυτά τα σύγχρονα ρωσικά οπλικά συστήματα, οι πύραυλοι S-300, δεν μπορούν να αξιοποιηθούν, για την εξουδετέρωση των αντικαθεστωτικών Δυνάμεων, που μετέχουν στις στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον του Στρατού της Συρίας, με στόχο την ανατροπή του Δικτάτορα Άσαντ. Όμως, οι πύραυλοι S-300, έχουν τη δυνατότητα, ανάσχεσης και καταστροφής μαχητικών αεροσκαφών και πυραύλων από Ισραήλ, ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και Τουρκία. Επομένως, έχουμε μία ακόμη συνιστώσα προς αξιολόγηση, στην πολυπαραμετρική Συριακή κρίση, που διαρκώς επεκτείνεται...
Οι Δυτικοί, αλλά και οι Ισραηλινοί, δεν είναι καθόλου σίγουροι ότι ο Άσαντ θα ανατραπεί άμεσα. Αντίθετα, εκτιμούν ότι, έχει αποδώσει οφέλη στον Άσαντ η συμμαχία του με την Ρωσία, το Ιράν και την Χεζμπολάχ του Λιβάνου. Ακόμη είναι προφανές, ότι η επιλογή της Τουρκίας, να έχει ενεργό ανάμειξη στον εμφύλιο της Συρίας, δεν έχει δικαιωθεί...

Συνεπώς, τα όσα συμβαίνουν στην Τουρκία, δεν συνιστούν απλά μια εσωτερική υπόθεση, αλλά μπορεί να επιδράσουν καταλυτικά, στις κυοφορούμενες γεωπολιτικές εξελίξεις στην εύθραυστη και εύφλεκτη περιοχή της Αν. Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.