Η ΕΕ πρέπει να στηρίξει την Ελλάδα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να υποστηρίξει την Ελλάδα, ιδίως στον τομέα της επιστήμης, έρευνας και τεχνολογίας, ώστε να βοηθήσει στην έξοδο από την κρίση, λέει ο Γερμανός ιολόγος Χάραλντ τσουρ Χάουζεν, κάτοχος του Νόμπελ Ιατρικής/Φυσιολογίας 2008, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.Επισημαίνει ότι, παρά την κρίση, το επίπεδο της επιστημονικής έρευνας στην Ελλάδα

παραμένει υψηλό, τονίζει ότι η συνεχιζόμενη «διαρροή εγκεφάλων» από τη χώρα πρέπει να αναστραφεί, ενώ αναγνωρίζει ότι η παρατεταμένη λιτότητα μπορεί να επιβαρύνει την υγεία των ανθρώπων, ιδίως την ψυχική.

Ο 79χρονος τσουρ Χάουζεν υπήρξε επί πολλά χρόνια καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και διευθυντής του γερμανικού Κέντρου Ερευνών για τον Καρκίνο. Έγινε διεθνώς γνωστός για την ανακάλυψη ότι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) προκαλεί καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξη του σχετικού εμβολίου, ενώ του χάρισε και το Νόμπελ.

Το 2012, ηγήθηκε ομάδας 22 κορυφαίων επιστημόνων (σχεδόν όλοι νομπελίστες), οι οποίοι, με βαρυσήμαντη επιστολή-έκκληση, που δημοσίευσαν στο κορυφαίο παγκοσμίως επιστημονικό περιοδικό "Science" και την οποία είχαν κοινοποιήσει στους τότε προέδρους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ζητούσαν να υποστηριχθεί η Ελλάδα εν μέσω της κρίσης και ιδίως ο τομέας της επιστήμης και της έρευνας, ως κατ' εξοχήν «μοχλός» για την ανάκαμψη της χώρας.

Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης:

ΕΡ: Πιστεύετε ότι η έκκλησή σας «Υποστηρίξτε την Ελλάδα» του 2012 είχε κάποια αισθητή επίπτωση στους θεσμούς της ΕΕ μέχρι σήμερα;

ΑΠ: Δεν είχα κάποια σαφή ένδειξη ότι η δημοσίευσή μας στο περιοδικό "Science" είχε κάποια αισθητή επίπτωση στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Έλαβα όμως έναν αριθμό γραμμάτων υποστήριξης από επιστήμονες στην Ευρώπη και επίσης εκτός Ευρώπης. Τουλάχιστον, ελπίζω ότι εκείνη η έκκληση θα επηρεάσει, τουλάχιστον σε ένα βαθμό, μερικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΕΡ: Στα τρία χρόνια που μεσολάβησαν από το 2012, όταν κάνατε τη δημόσια έκκληση, σχηματίσατε την εντύπωση πως η κατάσταση των επιστημονικών και ερευνητικών κέντρων στην Ελλάδα έχει βελτιωθεί ή επιδεινωθεί;

ΑΠ: Δυστυχώς δεν διαθέτω καλά διαθέσιμα στοιχεία, που να δείχνουν ότι τα πράγματα έχουν βελτιωθεί από το 2012. Η μόνη ένδειξη που έχω, προέρχεται από μερικές επισκέψεις σε ορισμένα ερευνητικά κέντρα, ιδίως στην Πάτρα και λίγα άλλα μέρη στην Ελλάδα, που με έπεισαν για το υψηλό επίπεδο της επιστημονικής έρευνας που διεξάγεται εκεί.

ΕΡ: Η έκκληση του 2012 περιλάμβανε ορισμένες βασικές προτάσεις (χρησιμοποίηση των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων, στενή συνεργασία μεταξύ ευρωπαϊκών και ελληνικών επιστημονικών κέντρων, νέες κοινοί ερευνητικοί ΕΕ-Ελλάδας κ.α.). Βλέπετε κάποια πρόοδο σε αυτά τα ζητήματα; Θεωρείτε ότι αυτές οι προτάσεις που κάνατε εσείς και οι άλλοι νομπελίστες, ισχύουν ακόμη και θα έπρεπε να παραμείνουν στο τραπέζι;

ΑΠ: Δεν γνωρίζω, δυστυχώς, σε ποια έκταση αυτές οι προτάσεις μας έχουν επηρεάσει την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών πόρων. Ξέρω ότι πράγματι υπάρχει ένας αριθμός συνεργασιών μεταξύ ευρωπαϊκών και ελληνικών επιστημονικών κέντρων και ασφαλώς ελπίζω ότι αυτές θα αυξηθούν στο μέλλον. Πάντως, θεωρώ σαφώς ότι αυτές οι προτάσεις μας που κάναμε τότε, είναι ακόμη σε ισχύ και θα έπρεπε να βρίσκονται στο τραπέζι.

ΕΡ: Ένα από τα βασικά σημεία της έκκλησής σας ήταν ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην επιστήμη και τεχνολογία και ότι η Ελλάδα διαθέτει ένα ισχυρό θεσμικό και ανθρώπινο δυναμικό. Επιμένετε ακόμη σε αυτές τις παρατηρήσεις ως μία οδό διεξόδου από την παρατεταμένη οικονομική κρίση;

ΑΠ: Η έμφαση στην επιστήμη και την τεχνολογία είναι, κατά τη γνώμη μου, άκρως σημαντική για κάθε ουσιαστικά χώρα που επιθυμεί να παίξει ένα ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις. Αυτό βεβαίως ισχύει και για την Ελλάδα, όπου ξεκάθαρα υπάρχει πάντα ένα ισχυρό θεσμικό και ανθρώπινο δυναμικό. Όντως, ελπίζω ότι η έμφαση σε αυτούς τους τομείς θα προσέφερε τουλάχιστον μια δυνατότητα για να αμβλυνθεί η οικονομική κρίση διαρκείας.

ΕΡ: Λόγω της κρίσης συνεχίζεται η έξοδος Ελλήνων επιστημόνων και ερευνητών, τόσο νέων όσο και καταξιωμένων, από την Ελλάδα προς άλλες χώρες, σε αναζήτηση εργασίας. Πολλοί από αυτούς έχουν ως προορισμό τη Γερμανία. Θεωρείτε ανησυχητική αυτή τη «διαρροή εγκεφάλων» και θα μπορούσε να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα για την ανάκαμψη της Ελλάδας στο μέλλον;

ΑΠ: Κατά την άποψη μου, αποτελεί σαφώς σοβαρό πρόβλημα για την Ελλάδα το γεγονός ότι Έλληνες επιστήμονες και ερευνητές αναζητούν δουλειά σε άλλες χώρες. Έχουμε πράγματι μερικούς έλληνες επιστήμονες ακόμη και στο δικό μας Γερμανικό Κέντρο για τον Καρκίνο. Πρόκειται για μια όντως ανησυχητική τάση, η οποία ασφαλώς συνέβη επίσης σε πολλές άλλες χώρες, μεταξύ οποίων και στη Γερμανία, ιδίως κατά τα πρώτα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Θα είναι πραγματικά άκρως σημαντικό τουλάχιστον μερικοί από αυτούς τους επιστήμονες να επιστρέψουν στην Ελλάδα μετά από μια περίοδο εκπαίδευσης στο εξωτερικό. Θα είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα προσέλκυσης όλων αυτών των ανθρώπων, ώστε να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

ΕΡ: Πολλές πρόσφατες έρευνες έχουν επιβεβαιώσει τη σοβαρή επίπτωση των οικονομικών κρίσεων στην υγεία των ανθρώπων (κατάθλιψη, καρκίνοι, αυτοκτονίες κ.α.), κάτι που έχει ήδη γίνει αντιληπτό και στην Ελλάδα μετά από τόσα χρόνια λιτότητας. Θεωρείτε ότι αυτή η επίπτωση υποτιμάται ή και αγνοείται, όχι μόνο στην περίπτωση της Ελλάδας, αλλά οπουδήποτε στον κόσμο επικρατούν συνθήκες λιτότητας και ανεργίας;

ΑΠ: Η επίπτωση μιας οικονομικής κρίσης στην υγεία των ανθρώπων, όσον αφορά την κατάθλιψη και τις αυτοκτονίες, είναι πιθανώς πραγματική για ένα μέρος του πληθυσμού. Δεν μπορώ πάντως να κρίνω σε ποια έκταση αυτό είναι πιο έντονο στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες με λιτότητα και ανεργία. Υποθέτω όμως ότι αυτές οι συνθήκες όντως αποτελούν ένα πρόσθετο πρόβλημα.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ