Γράμμα από τη Ρωσία (VII)

του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη

Έτσι στου Θεού την παλάμη κυλούν οι μέρες οι ανθρώπινες
Αλεξάντρ Μπλοκ

Οι χώρες είναι η τοπιογραφία τους, ο χάρτης τους, μα κυρίως οι άνθρωποι τους. Ταξιδεύοντας στη Ρωσία, εκείνο που προέχει είναι να συναντάς τους ανθρώπους της. Ακόμη κι όταν διαφωνείς μαζί τους ή σε αντιμετωπίζουν με την παραδοσιακή ρωσική καχυποψία προς κάθε τι το ξένο και μάλιστα το δυτικό.

Σε εποχές όπου η κοινή γνώμη της χώρας, στη συντριπτική της πλειοψηφία, αντιμετωπίζει θετικά τις τάσεις απομονωτισμού

που καταγράφονται σε επίπεδο μιας ισχυρής μερίδας της εξουσιαστικής ελίτ, η συνάντηση με τους απλούς ανθρώπους της σημερινής Ρωσίας που επιθυμούν τη γνήσια, άδολη, ανόθευτη και άμεση επικοινωνία με τον Άλλον, είναι απλά ένα δώρο ανεκτίμητης αξίας.

Ανέκαθεν στην ιστορία της αχανούς μα και πολύπαθης αυτής χώρας, υπήρχαν πεφωτισμένοι διανοούμενοι, άνθρωποι βαθιάς καλλιέργειας και παιδείας, που κατανοούν την αξία και τη σημασία του διαλόγου ως γέφυρα που ενώνει τους πολιτισμούς αλλά και σημείο όπου συναντιόνται οι άνθρωποι.

Τύχη αγαθή θέλησε να γνωρίσω δύο τέτοιους ανθρώπους πρόσφατα. Ανθρώπους που αποτελούν εξαιρετικά παραδείγματα της ρωσικής φιλελεύθερης διανόησης, δηλαδή εκείνου του τμήματος που κρατάει άσβεστη τη φλόγα του διαφωτισμού, που τηρεί με ευλαβική συνέπεια τις μεγάλες παραδόσεις της ρωσικής σχολής και που παρά τις αντιξοότητες των καιρών παραμένουν ευαίσθητοι συνομιλητές και εξαιρετικοί οικοδεσπότες.

Η Αικατερίνα Γιούρεβνα Γκιένεβα, διευθύντρια της Βιβλιοθήκης Ξένη Λογοτεχνίας «Ρουντομινό» της Μόσχας, ανήκει σε εκείνο το τμήμα της ρωσικής διανόησης, οι ρίζες του οποίου χάνονται στα βάθη των αιώνα. Άνθρωπος χαρισματικός, πολυτάλαντος, με βαθιά καλλιέργεια και παιδεία, παρά το προχωρημένο της ηλικίας της, παραμένει ζωντανή και δραστήρια, σε σημείο που πολλοί νεότεροι της, δεν αντέχουν τους ρυθμούς της δουλειάς της.

Καθοδηγεί μια από τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες της Ρωσίας, με δικό της εκδοτικό οίκο, ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, πραγματοποιεί εκδόσεις κομψοτεχνήματα όχι μόνο στα ρωσικά, αλλά και σε πολλές ξένες γλώσσες. Η Αικατερίνα Γιούρεβνα είναι η ψυχή δεκάδων εκδηλώσεων, δράσεων και συνεδρίων που πραγματοποιεί η βιβλιοθήκη κάθε χρόνο. Είναι ο άνθρωπος που κρατάει, παράλληλα, ζωντανές, εκατοντάδες βιβλιοθήκες ζωντανές σε αγροτικές και ημιαστικές περιοχές, συμβάλλοντας στο να μη ερημώσουν τα χωριά και οι κωμοπόλεις της ρωσικής ενδοχώρας.

Την ίδια στιγμή η Ιρίνα Αρσένιεβνα Κιρίλοβα, καθηγήτρια Σλαβολογίας στο πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, παρά τα 83 της χρόνια και το μικρό πρόβλημα κινητικότητας που έχει, ταξιδεύει από το Λονδίνο στην χερσόνησο της Καμτσάτκα, απέναντι από την Ιαπωνία, για να συναντηθεί με νεαρούς αναγνώστες της τοπικής βιβλιοθήκης και να συνομιλήσει μαζί τους για το Καλό στο πρόσωπο του πρίγκιπα Μίσκιν (Ηλίθιος, του Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι).

Άνθρωπος με εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ζωή, ευτύχησε να συναντήσει πολλές από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του 20ου αιώνα, πράγμα που κατέγραψε σε μια ιδιαίτερα γοητευτική γλώσσα, με αποτέλεσμα όποιος ξεκινήσει να διαβάζει το βιβλίο της να μην μπορεί να το κλείσει πριν διαβάσει και την τελευταία σελίδα.

Δύο γυναίκες, δύο καλοί άνθρωποι της Ρωσίας, όπως θα έλεγε και ο ιστορικός Βασίλι Οσίποβιτς Κλιουτσέφσκι, αποτελούν φάρους για τους συγχρόνους τους, συνομιλώντας με την ίδια την ιστορία, ως παρελθόν, παρόν και μέλλον, δείχνοντας και ανοίγοντας δρόμους επικοινωνίας, ανεκτικότητας, κατανόησης και διαλόγου.
Τυχερή η χώρα που έχει τέτοιους διανοούμενους.