Έκφραση χωρίς φραγμούς και όρια

Χορογραφίες ψυχής από μια ομάδα με ειδικές δεξιότητες. Ένα πρωτοποριακό-διαφορετικό εργαστήριο εξελίσσεται στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών με επίκεντρο το σύγχρονο χορό.

Ρεπορτάζ: Καλλιόπη Ασλανίδου, Βάσια Μπακετέα
Κείμενο:Σάββας Κόκκινος, Βάσια Μπακετέα

Η βασική ιδέα του σεμιναρίου είναι να γκρεμίσει τα σύνορα να ξεπεράσει φραγμούς, να απομυθοποιήσει τις δυσκολίες. Ο πυλώνας είναι η ομάδα χωρίς διαχωρισμούς και ανεξάρτητα από τις κινητικές δυνατότητες των συμμετεχόντων.

Μια ομάδα που συγκροτείται από άτομα με κινητική αναπηρία, χορευτές και άτομα που να θέλουν να εκφραστούν

Κοινός στόχος είναι η σωματική έκφραση μέσα από τις δεξιότητες και τις δυσκολίες του καθενός ξεχωριστά. Πρόκειται για συνέχεια του ευρωπαϊκού προγράμματος Unlimited Access που ξεκίνησε από τους ΠαραολυμπιακουςΑγώνες του Λονδίνου και διανύει ήδη τον δεύτερο κύκλο τον σεμιναρίων. Βασικός στόχος του ήταν η δημιουργία και η προβολή παραστάσεων χορού για ανθρώπους με αναπηρία και η αναθεώρηση του τρόπου αντιμετώπισής τους τουλάχιστον στο χώρο του πολιτισμού.

Τέσσερις διεθνείς φορείς από την Μεγάλη Βρετανία, την Κροατία, την Πορτογαλία και Ελλάδα υλοποίησαν το πρόγραμμα. Εκ μέρους της Ελλάδας ήταν η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

Κορύφωση ήταν το Φεστιβάλ Χορού Unlimited Access στην Αθήνα όπου συμμετείχαν μικτές ομάδες χορού από την Μ. Βρετανία, την Κροατία, την Τσεχία και την Ελλάδα. Μέσα από το ρεπορτάζ και από τις προσωπικές ιστορίες των συμμετεχόντων διαπιστώνονται οι "κινητικές δυσκολίες" της Ελλάδας η οποία υστερεί σε υποδομές αλλά και σε νομοθετικό επίπεδο με αποτέλεσμα σε ορισμένες αλλά κραυγαλέες περιπτώσεις να εμποδίζουν την ένταξη ανθρώπων με ειδικές δεξιότητες στην κοινωνική ζωή και στο δικαίωμα για ίσες ευκαιρίες. Μέσα από τις φωνές τους διαπιστώνει κανείς πως το μάθημα του σύγχρονου χορού και η τέχνη εν γένει βοηθά στην κοινωνική, σωματική και ψυχολογική ανέλιξη τους. Το κυριότερο δε -μάθημα ζωής- που αναδύεται μέσα από την ψυχή του προγράμματος είναι πως τελικά η αναπηρία είναι πρόβλημα μόνο αν την δεις έτσι,σαν ανυπέρβλητο εμπόδιο.

Το εργαστήριο δεν ξέρω αν θα ήταν το ίδιο, εάν δεν ήταν εκεί η Μαρία Κολιοπούλου, η χορογράφος που το συντονίζει με ήθος, ακεραιότητα και πάντα έχει να δείξει έναν ξεχωριστό δρόμο για να εξελιχθείς, να προχωρήσεις μπροστά και να μη δεις τίποτα σαν εμπόδιο.

Συνοδοιπόρος της κ.Κολιοπούλου στην προσπάθεια αυτή είναι ο Ανδρέας Κολίσογλου, χορευτής με κινητική αναπηρία ο όποιος, μεταξύ άλλων, τονίζει ότι "αυτό που ουσιαστικά κάνουμε είναι να ξεπερνάμε τα κινητικά μας όρια μέσα από τον χορό - τα όρια που μόνοι μας έχουμε βάλει στον εαυτό μας".

Και κάπου εκεί μεταξύ υπέρβασης, δημιουργίας και ίσων ευκαιριών έρχεται το αδιανόητο, η επιστροφή στην άγρια πραγματικότητα που διαμόρφωσε το αρτηριοσκληρωτικό κράτος. Η πολιτεία που φρόντισε να απαγορεύσει τη δυνατότητα στα άτομα με κινητική αναπηρία να σπουδάσουν τέχνες και συγκεκριμένα χορό και θέατρο. Το παράδοξο και αναχρονιστικό μαζί είναι ότι ενώ ο νόμος επιτρέπει γενικά την ελεύθερη εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ατόμων με παθήσεις, στις τέχνες υπάρχει μια τελείως διαφορετική αντιμετώπιση όπως ορίστηκε 24 χρόνια πριν με το νόμο1158/81που από τότε έμεινε αραχνιασμένος και στρεβλός ως ήταν. Στο ΦΕΚ του προεδρικού διατάγματος -κανονισμός οργάνωσης και λειτουργίας Ανωτέρων σχολών χορού άρθρο 8 εισαγωγή υποψηφίων-, μεταξύ άλλων αναφέρει: "οι υποψήφιοι υποβάλλονται σε υγειονομική εξέταση για να διαπιστωθεί εάν πληρούν τις προϋποθέσεις που απαιτούνται ώστε να κριθούν ικανοί για εισαγωγή. Δηλαδή υγεία, αρτιμέλεια και κατάλληλη σωματική διάπλαση.

Για την εισαγωγή στις ανώτερες σχολές δραματικής τέχνης «επίσης οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν και αρτιμέλεια η οποία να επιβεβαιώνεται από την εξεταστική επιτροπή».Παρήγορο αν φυσικά εκφραστεί και στην πράξη είναι το γεγονός πως σε επικοινωνία μας με το υπουργείο Παιδείας από το γραφείο του υπουργού εκδηλώθηκε η πρόθεση να εξεταστεί η περίπτωση αυτή και να προχωρήσουν στις απαραίτητες αλλαγές εναρμονιζόμενη με την πρακτική που ισχύει εξάλλου και στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη. Να σημειωθεί πως στη χώρα μας μόνο στη σχολή καλών τεχνών ακολουθείται διαδικασία εισαγωγής παρόμοια με αυτή που ακολουθούν οι σπουδαστές χωρίς παθήσεις, διαδικασία που ίσως θα μπορούσε να αποτελέσει οδηγό για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Η ΟΜΑΔΑ

Ανδρέας: "Διερευνούμε τα κινητικά μας όρια, ήτα ξεπερνάμε μερικές φορές. Η εμπειρία μου λέει ότι κάποιες φορές κάποιοι νομίζουν ότι δεν έχουν κάποιες κινητικές δυνατότητες ή δεν έχουν δεξιότητες για να βρεθούν σε μια παράσταση, αυτό με τον χρόνο το αφήνουμε πίσω. Δυστυχώς στον χορό υπάρχει η προκατάληψη ότι μόνο το αρτιμελές σώμα είναι ικανό να χορέψει. Η κοινωνία μπορεί να διαμορφώσει την πολιτεία, η πολιτεία δυστυχώς είναι εξωτερικός παρατηρητής. Αν δεν πεις εσύ ότι υπάρχει πρόβλημα,δεν πρόκειται να σκύψει και να το δει".

-Κώστας: "Η αναπηρία είναι εμπόδιο μόνο εάν την δεις έτσι, καταλαβαίνεις αλλιώς τον κόσμο, με βοήθησε και σωματικά και ψυχολογικά"

-Άννα, (επαγγελματίας μπαλαρίνα που νόσησε από σκλήρυνση κατά πλάκας): "Κατεδαφίστηκα εντελώς ενώ χόρευα έκανα παραστάσεις,είχα σχολή χορού, ξαφνικά σταμάτησαν όλα. Για αρκετά χρόνια σταμάτησα, εντελώς δεν έβλεπα ούτε καν παράσταση. Μπορούν όλοι να χορέψουν. Υπάρχει τρόπος και είναι το θέμα απλά να θέλεις και να μην φοβάσαι".

-Άννα (χορεύτρια): "Aρχικά υπήρχε αμηχανία μπορείς να πάρεις πολλά πράγματα σε σχέση με την κίνηση και τον χορό"

-Κατερίνα Φωκά: "Τα εμπόδια δεν τα βάζει η αναπηρία μας. Τα εμπόδια τα βάζει η κοινωνία από το θέμα της προσβασιμότητας. Για να φτάσει κάποιος εδώ πρέπει να κάνει ολόκληρο σχεδιάγραμμα πως θα έρθει, με ποιον θα έρθει, αν τα ΜΜΜ είναι προσβάσιμα. Όλα αυτά είναι θέμα κοινωνίας. Το άτομο έχει όλη την καλή διάθεση να τα ξεπεράσει αν και η πολιτεία βοηθήσει σε κάποιο βαθμό"

-Κατερίνα Αβραμοπούλου (με εγκεφαλική παράλυση): "Έχω πολύ δυσκολία στην κίνηση και στην ομιλία αλλά κατάφερα να είμαι ισότιμη. Μεγάλωσα σε χωριό. Εκεί οι άνθρωποι έχουν άλλες αντιλήψεις, δεν με άφησαν να πάω σχολείο. Τα άτομα σαν κι έμενα τα έχουν απομονωμένα. Εγώ ήμουν τυχερή που έφυγα από το χωριό. Πήγα σχολείο, κατάφερα να σπουδάσω στην Πάντειο και να είμαι ανεξάρτητη. Είμαι υπερήφανη που έχω αναπηρία. Μου αρέσει ο χορός πάρα πολύ."

-Δήμητρα (πάσχει από σκλήρυνση κατά πλάκας): "Δουλεύαμε άτομα με αναπηρία για πάρα πολλά χρόνια, κυρίως νοητική υστέρηση. Στην πορεία προέκυψε η πάθηση, οπότε άλλαξαν τα δεδομένα μου, και αυτό που κάνω στο σεμινάριο είναι να ξεπερνάω τα όρια μου. Να ξεπερνάω τα στερεότυπα που υπάρχουν σχετικά με τον χορό. Η αναπηρία μου έμαθε να έχω ένα νέο νόημα στην ζωή μου. Πέρασα δυσκολίες μέχρι να προσαρμοστώ, να το δεχτώ αλλά ήρθε σαν δώρο".

-Νίκη (μητέρα του Μάριου, 28 χρονών, που κινείται με ηλεκτροκίνητο αμαξίδιο):"Ο χορός τον απελευθερώνει επειδή είναι μια ομαδική δραστηριότητα, είναι η αναζήτηση της βδομάδας για τον Μάριο»"

-Φιλαρέτη (μέλος της ομάδας που έζησε και την εμπειρία της παράστασης): "Τα άτομα με κινητική αναπηρία είναι άτομα με εγκλωβισμό στην κίνηση, που πολλές φορές αποκλείει την σκέψη ότι μπορεί να συμμετάσχουν σε μια χορευτική ομάδα. Μέσα από μια ομάδα χορού σπάει αυτή η προκατάληψη που μας δημιουργεί η κοινωνία και όχι ότι την έχουμε και την κουβαλάμε εμείς οι ίδιοι. Ήμασταν 23 άτομα και ήμασταν πάρα πολύ καλή ομάδα, δεν υπήρχε διαχωρισμός, ούτε μια στιγμή δεν αισθανθήκαμε ότι κάποιος υστερεί κινητικά ή κάποιος υπερτερεί κινητικά".

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: "Ένα σεμινάριο - μάθημα για την διαφορετικότητα. Να μην μας ξαφνιάζει να μην μας εμποδίζει, να μάθουμε να την αποδεχόμαστε....

Ακούστε το ρεπορτάζ στην εκπομπή Αθήνα σήμερα