Σάτιρα

Σύμφωνα με το λεξικό του Μπαμπινιώτη, η σάτιρα είναι «λογοτεχνικό είδος (έμμετρο ή πεζό) στο οποίο με τρόπο σκωπτικό ασκείται κριτική σε πρόσωπα και καταστάσεις της κοινωνίας με σκοπό τη διόρθωσή τους». Θεωρητικά, αυτός είναι ο ορισμός της σάτιρας. Στην πράξη;
Κάποιοι πιστεύουν πως οι σατιρικοί συγγραφείς και καλλιτέχνες είναι επικίνδυνοι για το σύστημα, επειδή –υπό τον μανδύα της σάτιρας- λένε αλήθειες που οι άλλοι δεν τολμούν να πουν.
Τα πράγματα είναι εντελώς...

 διαφορετικά.
Στον σύγχρονο καπιταλιστικό κόσμο, σατιρικοί συγγραφείς και καλλιτέχνες αποτελούν το καλύτερο κόλπο του συστήματος για να μην υπάρχουν αντιδράσεις.
Υπήρξαν τόνοι σάτιρας για τη Siemens, το Βατοπαίδι και τη χρεοκοπία της χώρας. Όλοι οι σατιρικοί καλλιτέχνες τους άλλαξαν τα φώτα. Θα πίστευε κάποιος πως τόση σάτιρα –με την οποία συμφωνεί η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων- θα είχε και κάποιο αποτέλεσμα. Όχι, κανένας δεν θεωρήθηκε -μέχρι τώρα τουλάχιστον- υπεύθυνος για κάποιο απ’ αυτά τα σκάνδαλα.

Ξεχνάμε πως η σάτιρα δεν είναι Δικαιοσύνη.
Όταν ένας σατιρικός καλλιτέχνης σατιρίζει στην τηλεόραση ένα πολιτικό πρόσωπο ή ένα σκάνδαλο, ουσιαστικά το αθωώνει. Αυτό που συμβαίνει είναι πως οι πολίτες μένουν στο «πες τα μεγάλε» και στο «τους τα έχωσε πάλι ο μεγάλος» και πάνε ήρεμοι και ήσυχοι για ύπνο. Και στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο «μεγάλος» είναι κώλος και βρακί με αυτούς που σατιρίζει – άλλωστε, από αυτούς πληρώνεται.

Δεν είναι τυχαίο πως τις καλύτερες σατιρικές τηλεοπτικές εκπομπές και τα μεγαλύτερα ταλέντα στη σάτιρα θα τα συναντήσει κάποιος σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Βέβαια, είναι τόσο μεγάλο το ταλέντο κάποιων Αμερικανών καλλιτεχνών στη σάτιρα που οι τηλεοπτικές τους εκπομπές αποτελούν ουσιαστικά κανονικά δελτία ειδήσεων – αν κάποιος θέλει να μάθει τι συμβαίνει στ’ αλήθεια είναι πιθανότερο να το πληροφορηθεί από το «The Daily Show» παρά από τις ειδήσεις του Fox ή το CNN.

Είναι πραγματικά εντυπωσιακές οι τηλεοπτικές εκπομπές σάτιρας στις Ηνωμένες Πολιτείες και δεν είναι καθόλου τυχαία η δημοφιλία των παρουσιαστών τους. Βέβαια, είναι εκπομπές πολιτικής σάτιρας και δεν μπλέκεται ποτέ το θέμα του βομβαρδισμού της Λιβύης με το αν φάνηκε η κιλότα της Πάρις Χίλτον. Επίσης, σε αυτές τις εκπομπές υπάρχει μια πλειάδα συγγραφέων – ο παρουσιαστής είναι ένας αλλά από πίσω υπάρχουν καμιά εικοσαριά συγγραφείς με τεράστιο ταλέντο.

Όποιος ασχολείται με τη σάτιρα και είχε την ατυχία να συνομιλήσει με ιδιοκτήτες, διευθυντές ή υπεύθυνους ελληνικών τηλεοπτικών καναλιών θα διαπίστωσε πως θεωρούν τους συγγραφείς σχεδόν περιττούς. Νομίζουν πως αρκεί κάποιος να ανοίγει το στόμα του και να λέει «αστεία» – είναι σίγουροι πως δεν χρειάζεται καμία προετοιμασία.

Η συνεχής αναζήτηση –σε όλους τους τομείς- «ωραίων προσώπων» που έχουν το «πακέτο» και η πλήρης απαξίωση αυτών που κάθονται να γράψουν ένα κείμενο, ένα τραγούδι, ένα βιβλίο ή ένα θεατρικό έργο είναι αυτές που ευθύνονται για την απουσία νέων δημιο