Διευθυντής Γυμνασίου της Νέας Ιωνίας απαντά σε δυο Γάλλους φιλοσόφους για την πανδημία Covid-19

Ο ένας επεσήμανε ότι σε προηγούμενες πανδημίες του 20ου αι., με εκατομμύρια νεκρούς, δεν σταμάτησαν οι κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες. Ο δεύτερος ισχυρίσθηκε ότι με τα μέτρα περιορισμού που λαμβάνονται διεθνώς υποθηκεύεται το μέλλον των νέων, για να σωθούν οι υπερήλικες συμπολίτες μας. Και οι δύο έχουν εν μέρει δίκιο, όπως και οι δύο έχουν ως κοινό παρονομαστή την απόψεών τους την, μέσω διλήμματος,  απρόσκοπτη συνέχιση των κοινωνικών και οικονομικών δραστηριοτήτων. Άσχετα, λοιπόν, από τη λανθάνουσα σκοπιμότητα ή μη των παραπάνω απόψεων θα μπορούσαν να επισημανθούν τα εξής:

Αρχικά είναι περιττό να πει κανείς ότι η πανδημία επιβεβαίωσε με τον πιο τραγικό τρόπο ότι ζούμε σε ένα παγκόσμιο χωριό και επομένως οι πολιτικές σε όλα τα επίπεδα αγγίζουν το σύνολο της ανθρωπότητας. Ο υπεράνθρωπος που καυχιέται για τα επιτεύγματά του στην επιστήμη και στο διάστημα υποχρεώθηκε να προσγειωθεί, να ξανανακαλύψει τον πλησίον του και να συστρατευθεί κατά του αόρατου εχθρού. Η επιταγή της κοινωνικής αποστασιοποίησης επέβαλε στην εκπαίδευση, στην οικονομία και σε κάθε έκφανση της ανθρώπινης δραστηριότητας το «εξ αποστάσεως», στο βαθμό που δεν είχε επιβληθεί έως σήμερα από την εξέλιξη του πολιτισμού. Προφανώς, δημιούργησε προβλήματα και ερωτηματικά, αλλά άνοιξε και προοπτικές.

Ο κ. Ιωάννης Νάστος δντης του 1ου Γυμνασίου Νέας Ιωνίας

Για παράδειγμα, θα μπορούσε να προταθεί η εξ αποστάσεως άμεση δημοκρατία, κατά τη διαδικασία ψήφισης των νόμων, με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Η δημόσια διαβούλευση των υποψηφίων κειμένων, πριν αποκτήσουν την ισχύ νόμου, είναι ένα δειλό πρώτο βήμα. Ως δεύτερο θα μπορούσε να φανταστεί κανείς τη θεσμοθέτηση δεσμεύσεων για τη νομοθετική εξουσία, αναφορικά με την υιοθέτηση, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, των διατυπωμένων απόψεων της πλειοψηφίας των πολιτών, εφόσον συγκλίνουν, για τα προς ψήφιση νομοθετήματα, με ταυτόχρονη μείωση των κοινοβουλευτικών μας εκπροσώπων, σε χαλεπούς μάλιστα, δημοσιονομικά καιρούς. Όλα αυτά, αλλά και άλλες προοπτικές σε άλλες επιστήμες, όπως στην εκπαίδευση, εγείρουν με τη σειρά τους πρόσθετα ερωτήματα για τις συνέπειες των κατά περίπτωση  «εξ αποστάσεως» στη δημοκρατία, στα ατομικά και ανθρώπινα δικαιώματα, στον ψυχισμό των ενηλίκων και ανηλίκων, αλλά και την επιδιωκόμενη  κοινωνικοποίηση των ανηλίκων μαθητών. Έτσι, αυτή τη στιγμή, πέρα από τις πολυάριθμες ιατρικές και οικονομικές έρευνες στο παγκόσμιο πλαίσιο που διαμόρφωσε η νέα πανδημία, διεξάγονται επίσης κοινωνιολογικές, ψυχολογικές και άλλες μελέτες και διατυπώνονται φιλοσοφικές απόψεις, όπως των δύο παραπάνω διανοουμένων από τη Γαλλία. Ιδού λοιπόν πεδίον δόξης λαμπρόν για νέους ερευνητές όλων των επιστημονικών πεδίων. Μέσα από αυτές τις μελέτες θα πρέπει προσεκτικά να συνδιαμορφωθεί το περιεχόμενο του σύγχρονου ανθρωπισμού, με προσεκτική ιχνηλασία των ιών, των ναρκών, των κινδύνων, αλλά και των νέων οριζόντων.

Εδώ θα μπορούσε να δώσει το φως της, για να πορευτούμε με σχετική ασφάλεια στα αχαρτογράφητα νερά της νέας εποχής, η λαμπάδα του αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Η έννοια του αρχαιοελληνικού «μέτρου» και το «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος» του Πρωταγόρα. Εάν δεχθούμε την έννοια του Ανθρώπου ως υπέρτατη αξία και στη νέα εποχή, τότε η απάντηση στους δύο παραπάνω διανοούμενους είναι ότι θέλουμε να πορευτεί και να ζήσει δίπλα μας υγιής κάθε άνθρωπος, νέος και ηλικιωμένος. Θα πρέπει όμως, εφαρμόζοντας την έννοια του «μέτρου», να σταθμιστούν προσεκτικά οι συνέπειες των μέτρων περιορισμού σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως και στην οικονομία, ώστε η θεραπεία να μην έχει περισσότερα θύματα από την ίδια την ασθένεια. Λάθη θα γίνουν, ακόμη κι αν υπάρχει η βέλτιστη πρόθεση, αλλά το θέμα είναι να περιοριστούν στο ελάχιστο δυνατό.

Αν δεχθούμε τις παραπάνω αρχές, τότε θα πρέπει να προβληματιστούμε και για το εάν η παρουσία του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη υπακούει στην έννοια του «μέτρου». Μπορεί κάποιες επιστήμες, όπως η παραγωγή ενέργειας, να έχουν προοδεύσει και εκμεταλλευόμενες και το απειροελάχιστο στοιχείο της ύλης, να ανταποκρίνονται στις ενεργειακές ανάγκες των δισεκατομμυρίων ανθρώπων του πλανήτη. Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο για τον αέρα, το έδαφος και τις θάλασσές μας. Τα μολυσμένα τρόφιμα και ύδατα κυοφορούν νέες ασθένειες και πανδημίες. Μήπως λοιπόν ο πληθυσμός της γης έχει υπερβεί την έννοια του «μέτρου»; Είναι τυχαία η χώρα που απετέλεσε την αφετηρία εμφάνισης της νέας νόσου; Μήπως θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για σταδιακή μείωση του πληθυσμού της γης; Οι ενστάσεις για φόβους κατάρρευσης του ασφαλιστικού συστήματος και της απονομής συντάξεων παγκοσμίως θα μπορούσαν να βρουν επαρκείς απαντήσεις.

Εάν ο υπερπληθυσμός οδηγεί στην υπερσυγκέντρωση πλούτου σε όλο και λιγότερα χέρια, όπως διατυμπανίζεται από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης και τα αντίστοιχα περιοδικά, μέσα από την υλοποίηση του οικονομικού δόγματος «θέλουμε λίγα από τους ΠΟΛΛΟΥΣ», η μείωση του πληθυσμού θα έπρεπε ίσως να συνοδευτεί από κάποια σεισάχθεια βραχυπρόθεσμα και αναδιανομή του πλούτου μακροπρόθεσμα, ώστε να αναθερμανθεί η οικονομία και να καλυφθούν τα κενά του κοινωνικού κράτους. Αυτή θα ήταν, λοιπόν, μία από τις απαντήσεις που θα μπορούσαν, αδρομερώς βέβαια, να δοθούν στους δύο φίλους μας Γάλλους διανοούμενους για την άρση του διλήμματος που θέτουν.

Και τέλος ας θυμηθούμε τον πάντα επίκαιρο δάσκαλό μας Ε. Παπανούτσο, που επεσήμανε, στην αυγή της νέας εποχής, ότι στόχος του ανθρώπου πρέπει να είναι η ευημερία κι όχι η ευμάρεια. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η πρόκληση για τους σύγχρονους ανθρώπους είναι να φθάσουν, έγκαιρα και ειρηνικά, από τις θέσεις και τις αντιθέσεις στη γόνιμη σύνθεση των απόψεων, με όρους διαλεκτικής και με στόχο τη διαμόρφωση προϋποθέσεων που θα επιτρέψουν το ευοίωνο μέλλον της ανθρωπότητας.

Keywords
Τυχαία Θέματα