Είναι η ενεργειακή ασφάλεια δουλειά του ΝΑΤΟ;

Σε λίγες ημέρες οι ηγέτες του ΝΑΤΟ θα συγκεντρωθούν στην Ουαλία για την εξαμηνιαία σύνοδο κορυφής τους. Υπάρχουν σίγουρα πολλά να συζητήσουν στο Celtic Manor: η Ουκρανία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν και φυσικά η συνεχιζόμενη ανεπάρκεια των αμυντικών δαπανών, που αφήνουν το στρατό σε πολλές χώρες να αδυνατεί να εκπληρώσει όλες τις δεδηλωμένες του υποχρεώσεις.

Όμως, κρυμμένη σε μια ανιαρή παράγραφο του σχεδίου του ανακοινωθέντος που κυκλοφορεί, είναι μια σύντομη

αναφορά στην ενεργειακή ασφάλεια. Ας ελπίσουμε ότι υπάρχει ουσία πίσω από τις λέξεις. Η ενεργειακή πολιτική παραμένει αυστηρά στην αρμοδιότητα των εθνικών κυβερνήσεων, αλλά οι κίνδυνοι προκύπτουν από το γεγονός ότι πολλές χώρες εξαρτώνται από τις εισαγωγές για μεγάλο μέρος των καθημερινών προμηθειών τους.

Πριν από σαράντα χρόνια, ο κίνδυνος προήλθε από την αύξηση των εισαγωγών πετρελαίου και την εξάρτηση από τους προμηθευτές του ΟΠΕΚ. Τώρα ο κίνδυνος είναι μια διακοπή του εφοδιασμού με φυσικό αέριο. Το αέριο έχει γίνει σταδιακά πιο σημαντικό ως πηγή για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θέρμανσης.

Οι ΗΠΑ και ο Καναδάς είναι καλά εφοδιασμένες χάρη στην ανάπτυξη του σχιστολιθικού φυσικού αερίου, αλλά η Ευρώπη δεν είναι. Η εγχώρια παραγωγή στους βρετανικούς και ολλανδικούς τομείς της Βόρειας Θάλασσας έχει μειωθεί σημαντικά και η Ευρώπη βρέθηκε σε μια θέση όπου το 70 τοις εκατό των ημερήσιων εισαγωγών της σε φυσικό αέριο προέρχεται από τη Ρωσία.

Μετά από μια βουτιά, η ευρωπαϊκή κατανάλωση αερίου φαίνεται να αυξάνεται και πάλι κατά την επόμενη δεκαετία, καθώς παλαιότεροι σταθμοί πυρηνικής ενέργειας και άνθρακα έχουν παροπλιστεί. Η χρήση φυσικού αερίου θα μπορούσε να αυξηθεί πιο γρήγορα αν η τιμή του άνθρακα είχε επιβληθεί σε ένα επίπεδο το οποίο να αποθαρρύνει την καύση του άνθρακα. Με την ανάπτυξη του σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη να έχει αποκλειστεί από τους κανονισμούς, οι ανάγκες εισαγωγών της Ευρώπης θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά το ένα τρίτο ή περισσότερο κατά τη διάρκεια των επόμενων 10 έως 15 ετών.

Δεν είναι η δουλειά του ΝΑΤΟ να αλλάξει τις εθνικές πολιτικές για την ενέργεια, αλλά ως μια αμυντική συμμαχία ο οργανισμός έχει μια ευθύνη να επισημάνει τους κινδύνους. Ο πόλεμος και οι συγκρούσεις έχουν προχωρήσει από την εποχή της άμεσης αντιπαράθεσης - στρατιώτης εναντίον στρατιώτη, πύραυλος σε απάντηση σε πύραυλο. Οι φυσικές συγκρούσεις είναι πολύ πιο σπάνιες, τουλάχιστον για τις αναπτυγμένες χώρες, αν μη τι άλλο επειδή το τηλεοπτικό κοινό είναι υπερευαίσθητο στην απώλεια των ζωών που εμπλέκονται.

Ο οικονομικός πόλεμος με τη μία ή την άλλη μορφή έχει γίνει το όπλο της επιλογής και η ενέργεια συχνά εμπλέκεται όταν επιβάλλονται κυρώσεις. Οι χώρες που ζουν από τις εξαγωγές ενέργειας μπορεί να αρνηθούν επενδύσεις και έσοδα. Όσες εξαρτώνται από τις εισαγωγές μπορεί να τους αρνηθούν τις προμήθειες, όπως συμβαίνει τώρα σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, που αναγκάστηκαν να προσχωρήσουν στη θέληση των προμηθευτών τους, απλώς και μόνο επειδή η απειλή διακοπής του ενεργειακού εφοδιασμού είναι τόσο μεγάλη.

Ο επίσημος ρόλος του ΝΑΤΟ σε θέματα ενέργειας έχει αναγνωριστεί μόνο από το 2008, αλλά προφανώς δεν έχει λάβει το θέμα αρκετά σοβαρά. Μια καλή αρχή θα ήταν μια σαφής και αντικειμενική ανάλυση των κινδύνων και των τρωτών σημείων, ή στη γλώσσα των στρατιωτικών, μια πλήρης κλίμακας αξιολόγηση της απειλής. Η πληροφορία για μια τέτοια εκτίμηση είναι άμεσα διαθέσιμη, αν όχι στο ίδιο το ΝΑΤΟ τότε στις κυβερνήσεις των κρατών μελών, τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας και τις μεγάλες εταιρείες.

Η συζήτηση σχετικά με τους κινδύνους που συνδέονται με την εξάρτηση από τη Ρωσία έχει απορροφήσει πολλή προσοχή κατά τη διάρκεια των τελευταίων έξι μηνών, αλλά άλλοι κίνδυνοι αξίζουν να αναγνωριστούν - αν μη τι άλλο, επειδή μπορούν να δώσουν ακόμη μεγαλύτερη ισχύ στην αγορά στη Μόσχα. Ένας εξ αυτών είναι η αστάθεια της Βόρειας και της Δυτικής Αφρικής, της δεύτερης μεγαλύτερης πηγής φυσικού αερίου της Ευρώπης. Η Λιβύη, η Αλγερία, η Αίγυπτος και η Νιγηρία έχουν όλες εσωτερικά προβλήματα ασφαλείας τα οποία αποθαρρύνουν τις νέες επενδύσεις.

Ο δεύτερος κίνδυνος είναι ο οδυνηρά αργός ρυθμός ανάπτυξης των πρόσθετων προμηθειών μέσω του νότιου διαδρόμου από την Κασπία και την Κεντρική Ασία στη νότια Ευρώπη. Η τρίτη είναι η πιθανότητα ότι σε μια σύνθετη αγορά ενέργειας χωρίς πραγματική τιμή του άνθρακα, ο συνδυασμός του φθηνού εφοδιασμού άνθρακα και των σε μεγάλο βαθμό επιδοτούμενων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα κάνουν νέα κοιτάσματα φυσικού αερίου ασύμφορα για τον ιδιωτικό τομέα.

Θα χρειαστούν μερικές τολμηρές εταιρείες με πολλά χρήματα για να βάλουν 8δις δολάρια ή περισσότερα στο τραπέζι και να αναπτύξουν νέες προμήθειες για το εμπόριο υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη, εάν η αγορά εμφανίζεται ανασφαλής. Η ανάπτυξη παίρνει χρόνο και οι καθυστερήσεις τώρα θα αποθηκεύσουν σοβαρά προβλήματα για το μέλλον.

Ατομικά και συλλογικά οι κίνδυνοι αυτοί δημιουργούν την προοπτική μιας κατάστασης σε πέντε με δέκα χρόνια, όταν η διαφοροποίηση της παροχής από την οποία εξαρτάται η ενεργειακή ασφάλεια τελικά δεν θα υπάρχει. Οι αναγκαίες επενδύσεις σε τομείς και υποδομές δεν θα έχουν γίνει. Αν συμβεί αυτό η Ευρώπη θα εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από τις ρωσικές προμήθειες.

Δεν θα μπορούσε αυτό το είδος της ανάλυσης κινδύνων να αναληφθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση; Θεωρητικά, ναι, φυσικά θα μπορούσε, και έγινε πολύ καλή δουλειά στα έγγραφα για την ενεργειακή πολιτική που δημοσιεύθηκαν από την ΕΕ τον Μάιο. Αλλά όπως έχουν δείξει οι τελευταίοι μήνες, δεν υπάρχει ομοφωνία στην προσέγγιση. Πάρα πολλά κράτη μέλη της ΕΕ εξαρτώνται από την ρωσική επιχείρηση, με τον έναν ή άλλο τρόπο. Κάποιοι συνεχίζουν να προχωρούν με έργα όπως το δίκτυο του αγωγού φυσικού αερίου South Stream που θα διασχίζει τη Ρωσία μέσω της Βουλγαρίας, της Σερβίας, της Ουγγαρίας και της Σλοβενίας.

Έχοντας εντοπίσει τους κινδύνους, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να προτείνει τα αναγκαία διορθωτικά μέτρα. Αυτό είναι εν μέρει για τη διασφάλιση ότι οι ποικίλες υποδομές είναι στη θέση τους και ότι η εξάρτηση από μεμονωμένες πηγές προμήθειας μειώνεται στο ελάχιστο. Στη δεκαετία του 1970 το ΝΑΤΟ ανέπτυξε ένα σύνολο αγωγών πετρελαίου σε όλη την Ευρώπη για να εξασφαλίσει ότι οι προμήθειες θα μπορούσαν να υποστηρίζονται πάντα. Η πολιτική λειτούργησε καλά. Οι απειλές διακοπής της παροχής σταμάτησαν, επειδή κατέστη προφανές ότι θα αποτύχουν.

Στην περίπτωση του φυσικού αερίου, κάτι περισσότερο απαιτείται. Για να επιτευχθούν παρόμοια επίπεδα ασφάλειας για τις προμήθειες φυσικού αερίου, η απάντηση είναι πιθανό να είναι η κατάλληλη αποθήκευσή του, που θα γίνεται κεντρικά για χρήση σε περιόδους κρίσης.

Η βασική αρχή είναι η αποτροπή. Αυτό ήταν το σύνθημα του ΝΑΤΟ και η μεγαλύτερη επιτυχία του. Η αρχή αυτή θα πρέπει να επεκταθεί - για να εξασφαλιστεί ότι η προμήθεια φυσικού αερίου δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως απειλή σε οποιαδήποτε μελλοντική πολιτική σύγκρουση.

http://blogs.ft.com/nick-butler/2014/08/24/is-energy-security-a-job-for-nato/?hubRefSrc=permalink

Διαβάστε περισσότερα