«Δύο κρίσεις και ένας δύσμοιρος «σωτήρας» στην Ευρώπη»

Η πεποίθηση ότι ο κόσμος έχει βυθιστεί σε πολλαπλές κρίσεις είναι πλέον κοινή, τουλάχιστον στην Ευρώπη. Η συνεχιζόμενη ρωσική επιθετικότητα στην ανατολική Ουκρανία, όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός της Φινλανδίας Αλεξάντερ Σταμπ στο BBC την Πέμπτη, θα μπορούσε να είναι «το τέλος του τέλους του Ψυχρού Πολέμου». Οι περισσότεροι οικονομολόγοι έχουν αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες μιας ελληνικής εξόδου από το ευρώ και θεωρούν την κατάρρευση του νομίσματος περισσότερο από δυνατή.

Όλα αυτά είναι πιθανότητες, ενδεχόμενα και ερωτηματικά.

Όπως το έθεσε και ο Ντόναλντ Ράμσφελντ, βρισκόμαστε σε γνωστά-άγνωστα μέρη, άγνωστα –άγνωστα και ελάχιστα γνωστά. Και επειδή το διακύβευμα είναι τόσο υψηλό, και πολλά πράγματα για εκατομμύρια ανθρώπους εξαρτώνται από τα αποτελέσματα των σημερινών κρίσεων, οι προσπάθειες για την επίλυσή τους συνεχίζουν να φέρνουν περισσότερα γνωστά- άγνωστα.

Αυτή την εβδομάδα, δύο κρίσιμες συναντήσεις - μία στις Βρυξέλλες για το ελληνικό χρέος και μία άλλη στο Μινσκ για τη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας – μετέφεραν τα άγνωστα σε μια μελλοντική ημερομηνία. Δεν γνωρίζουμε αν η Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα καταλήξουν σε συμφωνία για το χρέος και τις μεταρρυθμίσεις στις οποίες θα πρέπει να μείνουν πιστοί. Ούτε γνωρίζουμε αν το πλαίσιο μιας συμφωνίας για τον τερματισμό των εχθροπραξιών στην ανατολική Ουκρανία, που δημιουργήθηκε στο Μινσκ της Λευκορωσίας τις πρώτες πρωινές ώρες της Πέμπτης, μπορεί να ισχύσει, όταν αυτό δεν συνέβη με μια παρόμοια συμφωνία.

Ένα πράγμα γνωρίζουμε: όλες οι αρχές σε αυτές τις δύο κρίσεις – που έχουν κεντρική σημασία για την μελλοντική σταθερότητα της Ευρώπης και του κόσμου- είναι, με διαφορετικούς τρόπους, αδύναμες. Κανένας από τους «παίκτες» δεν είναι σε θέση να προσφέρει ισχυρή, συνεκτική υποστήριξη για ό,τι έχει συμφωνηθεί, ή ακόμη και να πετύχει οποιοδήποτε είδος συμφωνίας. Η χώρα που μπορεί ακόμα να ισχυρίζεται ότι είναι υπερδύναμη του κόσμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες, παρακολουθεί με αγωνία αυτές τις κρίσεις, ιδιαίτερα στην Ουκρανία, αλλά προς το παρόν είναι αποστασιοποιημένη και από τις δύο. Είναι μια ευρωπαϊκή δουλειά και υπάρχει μια ευρωπαϊκή υπερδύναμη που εμπλέκεται. Αυτή είναι η Γερμανία, η οποία, θέλοντας και μη, έχει μια ηγεμονική θέση στις δύο κρίσεις. Αν και ηγεμόνας όμως, είναι δύσμοιρη και χωλαίνει.

Πρώτον, η Ουκρανία. Εκεί το αίμα ρέει άφθονο. Ο Πέτρο Ποροσένκο, ο Ουκρανός πρόεδρος, είναι «αδύναμος και πολιτικά πολιορκημένος», με ένα άσχημα εξοπλισμένο και εκπαιδευμένο στρατό, μια ακόμη περισσότερο διεφθαρμένη κοινωνία, μια απελπισμένη οικονομία και αναταράξεις και διαφωνίες στο εσωτερικό της κυβέρνησής του. Έχει αποτύχει να κρατήσει την προέλαση των αυτονομιστών, απέτυχε να ασκήσει αρκετή πίεση στον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας για να σταματήσει να προμηθεύει τους αυτονομιστές και απέτυχε να πείσει τη Δύση να τον προμηθεύει με προηγμένα όπλα.

Ο Πούτιν φαίνεται ισχυρότερος. Έχει καταλάβει και κατέχει την Κριμαία της Ουκρανίας σε σημείο που η προσάρτηση ούτε καν θίγεται επισήμως στις διαπραγματεύσεις. Έχει εξοπλίσει και υποστηρίξει τους αντάρτες σε σημείο που έχουν τη δυνατότητα να διαμορφώσουν οι ίδιοι μια δύναμη ικανή να νικήσει ένα σχετικά μεγάλο, αν και αναποτελεσματικό, στρατό. Η δημοτικότητά του φτάνει ακόμα το 80 τοις εκατό στις ρωσικές δημοσκοπήσεις.

Αλλά είναι επίσης παγιδευμένος. Η οικονομία του, που έχει πληγεί από τις κυρώσεις και τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου, βρίσκεται σταθερά σε ύφεση. Αν συνεχίσει να υποστηρίζει τους αντάρτες, ο επόμενος γύρος κυρώσεων θα μπορούσε να αποκόψει τη Ρωσία από τις περισσότερες συνδέσεις με την παγκόσμια οικονομία. Αν δεν το κάνει, θα κατηγορηθεί γρήγορα για προδοσία από την αναγεννημένη δεξιά πτέρυγά του. Ο Έντουαρντ Λιμόνοφ, ο πιο σημαντικός εκπρόσωπος για εκείνους που πιστεύουν στη συνέχιση της αυτοκρατορικής αποστολής της Ρωσίας, δήλωσε σε συνέντευξή του (στα ιταλικά) το περασμένο σαββατοκύριακο, ότι αν ο Πούτιν απογοητεύσει τους αυτονομιστές, η δημοτικότητά του –που εξακολουθεί να ξεχωρίζει μετά την προσάρτηση της Κριμαίας – «θα λιώσει σαν το χιόνι στον ήλιο».

Ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος μαζί με τη Γερμανίδα Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ επεδίωξε να καταδυναστεύσει την Ουκρανία και τη Ρωσία, πρόσφατα έλαβε μια ώθηση για την αξιοπρεπή αντίδρασή του για τις δολοφονίες στο Charlie Hebdo. Αλλά η πρωτόγνωρη δημοτικότητά του είναι εύθραυστη και μπορεί να βυθιστεί, εάν η γαλλική οικονομία δεν αναπτυχθεί –κάτι που δεν γίνεται. Το κόμμα του κέρδισε στις εκλογές στην περιφέρεια της Ντουμπς, έναντι του Εθνικού μετώπου της Μαρί Λεπέν, αλλά με μεγάλη δυσκολία. Αυτή χαιρέτισε το αποτέλεσμα ως νίκη, ενώ οι αριστεροί έλαβαν προειδοποιήσεις για τον αυξανόμενο κίνδυνο που αντιπροσωπεύει η Λεπέν. Ο Ολάντ θέλει μια γρήγορη επιτυχία στις συνομιλίες με τη Ρωσία για να ενισχύσει την επισφαλή νέα του θέση. Ο κίνδυνος είναι ότι οποιαδήποτε διευθέτηση αρκεί για να γίνει αυτό.

Όσο για την άλλη κρίση (η κρίση είναι μια ελληνική λέξη), τη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στις Βρυξέλλες την Τετάρτη, δεν παρήγαγε καν μια συμφωνημένη δήλωση. Ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών Γιάννης Βαρουφάκης φαινόταν να συμφωνεί με μια πρόταση της ΕΕ και στη συνέχεια, μετά από διαβούλευση με τους βοηθούς του (πιο πιθανό, κατόπιν διαταγής από τον πιο σκληροπυρηνικό πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα), την απέρριψε. Ο Τσίπρας θεωρεί τον εαυτό του επικεφαλής ενός κινήματος εξέγερσης εναντίον της επιβεβλημένης λιτότητας, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Είπε για μια διαδήλωση στην Αθήνα την Τετάρτη ότι «στις πόλεις της Ελλάδα και της Ευρώπης, οι άνθρωποι αγωνίζονται στη μάχη της διαπραγμάτευσης. Αυτοί είναι η δύναμή μας». Αλλά η αδυναμία του είναι πιο προφανής: η εξάρτηση της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την υποστήριξη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η ζοφερότητα των συνεπειών ενός Grexit…

Η γερμανική ηγεμονία το βλέπει αυτό, και απελπίζεται. Η σκληρή δουλειά και μια σχετικά καθαρή κυβέρνηση ώθησαν τη Γερμανία στην de facto ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης - και τη Μέρκελ στο ρόλο του υπέρτατου διαιτητή. Δεν ήταν αυτή η πολιτεία στην οποία ήρθε πριν από 25 χρόνια, όταν, ως μια φαινομενικά ντροπαλή κόρη ενός λουθηρανού πάστορα και επιστημονικού ερευνητή της Ανατολικής Γερμανίας, κέρδισε μια έδρα στο ενωμένο γερμανικό κοινοβούλιο. Εκεί, πήρε την έγκριση του τότε καγκελάριου Χέλμουτ Κολ και προωθήθηκε γρήγορα στην κορυφή της κεντροδεξιάς Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης. Προς έκπληξη όλων, απέκτησε την ηγεσία του κόμματος και, το 2005, την καγκελαρία. Είναι τώρα ο «ειδικός» ηγέτης της Ευρώπης. Αυτή, και όχι ο Βρετανός πρωθυπουργός, έχει τις πραγματικά σημαντικές συνομιλίες στο Οβάλ Γραφείο.

Ωστόσο, όσο έξυπνη και σκληρή και αν είναι, η Μέρκελ είναι μια ηγέτης που χωλαίνει. Το κόμμα της - και οι ψηφοφόροι της - δεν θα ανεχθούν ουσιαστικές παραχωρήσεις προς τους Έλληνες, οι οποίοι, όπως πιστεύουν, έχουν πάρει ήδη πάρα πολύ. Δεν θα οπλίσει τους Ουκρανούς, εν μέρει λόγω της γερμανικής ενοχής πολέμου προς μια Ρωσία την οποία οι Ναζί λεηλάτησαν και κατέσφαξαν.

Οι ηγέτες που έχουν αποδυναμωθεί και χωλαίνουν από τις εγχώριες πιέσεις τους και τις πολιτικές κουλτούρες, με ισχυρές δυνάμεις στις χώρες τους που δεν θέλουν να τους επιτρέψουν να συνάψουν συμφωνίες, είναι κακοί διαπραγματευτές. Γι 'αυτό, αυτή την εβδομάδα, οι άγνωστοι παραμένουν πιο άγνωστοι από ποτέ. Για την επόμενη εβδομάδα, κάτι γνωρίζουμε. Θα υπάρξουν περισσότερες συναντήσεις.

http://blogs.reuters.com/great-debate/2015/02/13/two-crises-and-one-hapless-savior-in-europe/

Διαβάστε περισσότερα