30 Χρόνια “Blade Runner”

Ο ηλεκτρονικός λυρισμός του Βαγγέλη Παπαθανασίου που αγκάλιασε μουσικά τα κατηφή κινηματογραφικά καρέ επιστημονικής φαντασίας του Ridley Scott, εξακολουθεί να ηχεί συγκλονιστικά ιδιαίτερος τριάντα χρόνια μετά.

Η απόπειρα διάκρισης ορισμένων εκ των αντιπροσωπευτικότερων στιγμών μιας πολυετούς και πολύκροτης σταδιοδρομίας, μπορεί μοιραία να αποβεί άκαρπη. Σε περίπτωση που εστιάσει κανείς στην αστείρευτη καλλιτεχνικά παρακαταθήκη του Βαγγέλη Παπαθανασίου, ο δείκτης δυσκολίας σαφώς και αυξάνει. Έργα,

δε, εφάμιλλα της ηχητικής επένδυσης των μελλοντολογικών σκηνών της μνημειώδους ταινίας Blade Runner, σπανίως παραλείπονται ως σημείο αναφοράς ακόμα κι όταν πέφτει στο τραπέζι μια γενικότερη συζήτηση περί φιλμικών σάουντρακ.

Η ιστορία γύρω απ’ το εγχείρημα είναι λίγο πολύ γνωστή, παρόλο που σπανίως μεταδίδεται εγχώρια από γενιά σε γενιά η αρμόζουσα προσοχή στην πορεία του Vangelis, αποκλειστικό όνομα με το οποίο κυκλοφορεί αδιάλειπτα ο εν λόγω συνθέτης και πολυοργανίστας στα καλλιτεχνικά λημέρια… Ο κινηματογραφιστής που προηγουμένως παρέδωσε εμφατικά τα διαπιστευτήριά του αποσπώντας διθυράμβους του Τύπου, παραληρηματικές αντιδράσεις του κοινού και εν τέλει Όσκαρ, Ridley Scott, επέλεξε να πλαισιώσει τις κινούμενες εικόνες του φουτουριστικού τού θρίλερ, το οποίο κυκλοφόρησε το 1982, με την αρωγή του Παπαθανασίου. Αμφότερες οι πλευρές δικαιώνονται απ’ το αισθητικό αποτέλεσμα και τόσο το φιλμ όσο και το αυθεντικό score του- υποψήφιο για BAFTA και χρυσή σφαίρα- ξετυλίγουν με ευδαιμονία ένα κουβάρι χωροχρονικών περιπλανήσεων έως και τις μέρες μας. Η μουσική του κληρονομιά, ειδικότερα, κατατίθεται μέχρι προσφάτως με εντυπωσιακό τρόπο σε μουσικούς λογαριασμούς, όπως αυτοί των Symmetry και Kuedo.

Το σκηνικό που διαμορφώνει ο Παπαθανασίου είναι απολύτως συνυφασμένο με τις διαγαλαξιακές σκιαγραφήσεις του Scott. Τα πλούσια σε εκφραστικές οδούς θέματά του προσιδιάζουν σε τοπία, εσωτερικά κι εξωτερικά, γνώριμα μα ταυτοχρόνως ασυνήθιστα, γήινα και απόκοσμα, που ευθυγραμμίζουν τον πειραματισμό με την αμεσότητα. Στέκονται ακέραια στο μεταίχμιο δυο κόσμων· αυτού που διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με το “δοκιμασμένο” παρελθόν και εκείνου, ο οποίος ατενίζει το μέλλον όντας βαθιά στυλωμένος στο παρόν. Αρχής γενομένης απ’ τα κεντρικά μοτίβα των τίτλων και με σταθερή αφοσίωση κι αμείωτη προσήλωση, έως το “Tears In Rain” που θα απλώσει μελαγχολικές νότες σε ένα καμβά, στον οποίο θα δράσει επί της οθόνης ένα απ’ τα συγκινητικότερα και περισσότερο δυστοπικά φινάλε στα χρονικά της έβδομης τέχνης.

Η πηγαία φυσικότητα με την οποία ψηλαφίζει μουσικά κάθε μεταβολή σε μια τεχνολογικά κι επιστημονικά ματαιόδοξη κοινωνία σε αποσύνθεση, όπου οι διακρίσεις πληθαίνουν, τα χάσματα διευρύνονται, η κρίση ηθικής και αξιών της καθημερινότητας υποκινείται μέσω απολυταρχικών πρακτικών, αφοπλίζει. Κι αρθρώνει μια συνθετική άποψη με διάχυτο ρομαντισμό, εγκλωβίζοντας ένα συμφωνικής χροιάς ηλεκτρονικό σύμπαν σε κομμάτια πολλαπλών αναγνώσεων και νοημάτων. Οι παραπομπές του απαντώνται σε προηγούμενες δουλειές του Βολιώτη δημιουργού, οι οποίες ακουμπούσαν αφενός στην πρώιμη electronica και αφετέρου σ’ ένα μεταμοντέρνο περιβάλλον κλασικότροπης δομής. Με προεξέχουσες, λοιπόν, παραπομπές τη δική του τριάδα δίσκων Heaven and Hell - Spiral – Chariots Of Fire, καταθέτει ένα οικοδόμημα που θεμελιώνεται με αδιαμφισβήτητο πυλώνα τους πάσης φύσεως ήχους των συνθεσάιζερ και την περίπλοκη αξιοποίηση των εξελιγμένων δυνατοτήτων, με τις οποίες εξόπλιζαν οι στουντιακές εγκαταστάσεις τους ευρηματικούς παραγωγούς.

Σταχυολογώντας εκείνα τα χαρακτηριστικά που επιτρέπουν σε αυτό το OST να ορθώνει ανάστημα τρεις δεκαετίες και βάλε, προσκρούεις σε ένα περιπετειώδες μελωδικό αισθητήριο που κρύβει παράλληλα μια ευθύτητα και αυθορμητισμό. Οι ιδέες ακούγονται εύληπτες και συγχρόνως εξεζητημένες. Φερ’ ειπείν, στο συνταρακτικό ρυθμικό σφυροκόπημα του “Blade Runner (End Title)” που συγκεράζει μια μοντέρνα οπτική στην ηλεκτρονική γραφή με αναγεννησιακές new age ιαχές. Αλήστου μνήμης, τόσο η ασύλληπτη διατύπωση στο αισθαντικό μπλουζ του “Love Theme” με τα λυγμικά φυσήματα του Dick Morissey από σαξοφώνου, όσο και η δραματική ένταση που υποβόσκει στο “Wait For Me”, ώστε να τονίσει την παραδοξότητα στο ρομάντζο μεταξύ μιας ρεπλίκας-τεχνητού ανθρωποειδούς που προορίζεται για κάθε λογής εκμετάλλευση και ενός ανθρώπου-κυνηγού παραστρατημένων ρεπλίκων, ρόλος θαυμάσια ενσαρκωμένος απ’ τον Harrison Ford.

Θύμησες συναισθηματικής παράλυσης θα τονίζονται εσαεί κι απ’ το “Blush Response”, με τις πλατιές γραμμές των υπερβατικών synths και τους πλαστικούς ρυθμούς, καθώς βιώνουμε μέρος του διαλόγου ανάμεσα στους ερωτοχτυπημένους. Το “Blade Runner Blues” δεσπόζει με επίκεντρο μια ambient πλατφόρμα για να στηθούν οι μπλουζ ιστορίες, τις οποίες “αφηγούνται” ξανά οι συνθετητές. Το σπαραξικάρδιο ρέκβιεμ (“Rachel’s Song”) στη ρεπλίκα Rachel, συγκροτείται από αιθέρια γυναικεία φωνητικά που δρουν σαν επιπρόσθετο όργανο πλάι στις σταλαγματιές των πλήκτρων. Όσο για την παράταιρη τζαζ/R&B στιγμή του “One More Kiss, Dear” (φωνή-DonPercival,στίχοι-Peter Skellern) και τις ανατολίτικες προθέσεις των “Tales Of The Future”(με το μικρόφωνο στον εκστασιασμένο Ντέμη Ρούσσο) και “Damask Rose”, θα λέγαμε πως βρίσκουν χώρο να σφηνώσουν στο υποσυνείδητο.

Η ενιαία αισθητική του άλμπουμ λειτουργεί ευφυώς και εκτός κινηματογραφικών συνθηκών. Σε κάθε περίσταση, είναι κομμάτι δύσκολο να συγκρατήσεις τις neo-noir αναπαραστάσεις του Ridley δίχως τις γενναιόδωρες σε μελωδική ευφορία βινιέτες του Vangelis (το ξανάπα!) και τούμπαλιν. Στις πιανιστικές μεσογειακές πνοές του “Memories Of Green” θα έπρεπε μια ανακουφιστική στροφή του σεναρίου και ναι υπάρχει κι αυτή. Αντιστοίχως καθησυχαστικό γεγονός, αποτελεί αυτό που θέλει το σάουντρακ να φτάνει στις προθήκες των δισκοπωλείων 12(!) χρόνια μετά την έκδοση της ταινίας. Η επαυξημένη επανέκδοσή του, οι ανεπίσημες εκδοχές του, κι η επανεκτέλεση μερών του από άλλους,συνέβαλαν με τη σειρά τους στη συνολική αύρα.

Καθώς τριγυρνάς στα σοκάκια των ελληνικών πόλεων κατά το διάστημα στο οποίο οι σωροί των σκουπιδιών έκαναν επιβλητικά αισθητή την παρουσία τους, με τα ακουστικά να σε συνδέουν με τις οπτικοηχητικές αναμνήσεις του Blade Runner, διακόπτεις το βηματισμό σου και κοντοστέκεσαι εμβρόντητος μπροστά σε ένα ζοφερό τοπίο. Ο χρόνος θα φανερώσει αν είναι το σύγχρονο ανάλογο του φανταστικά μεταποιημένου Λος Άντζελες στα 2019, που στέγασε την πολιτεία-βαβέλ του Ridley Scott.

Keywords
Τυχαία Θέματα
30 Χρόνια “Blade Runner”,30 chronia “Blade Runner”