Τι μπορεί να κρύβει η μετά – Ασάντ εποχή για τη Συρία

Τις τελευταίες 11 ημέρες, μια συμμαχία αντικαθεστωτικών ομάδων διέσχισε τη Συρία στην πιο τολμηρή αμφισβήτηση της διακυβέρνησης Άσαντ η οποία κατέληξε στην εκδίωξη του τελευταίου, μετά από περισσότερα από 50 χρόνια βάναυσης δικτατορίας. Ο πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ και η οικογένειά του κατέφυγαν στη Μόσχα και έλαβαν πολιτικό άσυλο. Όλα συνέβησαν αστραπιαία. Σύμφωνα με Ιρανό αξιωματούχο ο ίδιος ο έκπτωτος πρόεδρος “έμεινε εμβρόντητος” από την κατάρρευση του στρατού του.

Τώρα, καθώς ο αντικαθεστωτικός συνασπισμός αρχίζει να διαλύει τον στρατό του Άσαντ και διατυπώνει το όραμά του για τη Συρία, οι ειδικοί αναρωτιούνται αν η επόμενη φάση θα σηματοδοτήσει μία νέα εποχή για έναν λαό που καταπιέστηκε – ή αν θα φέρει έναν διαφορετικό τύπο αυταρχικής διακυβέρνησης.

Η ένοπλη αντιπολίτευση της Συρίας σχεδιάζει να σχηματίσει μια κυβέρνηση που θα ορίζεται από θεσμούς και ένα “συμβούλιο που θα επιλέγεται από το λαό”, δήλωσε στο CNN ο Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζολάνι, ο άνθρωπος που ηγήθηκε της τελευταίας επίθεσης των ενόπλων και επικεφαλής της κυρίαρχης ομάδας του συνασπισμού, της Χάγιατ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), πρώην παραρτήματος της Αλ Κάιντα.

Ο Τζολάνι κήρυξε τη νίκη για “ολόκληρο το ισλαμικό έθνος” την Κυριακή, στις πρώτες δημόσιες δηλώσεις του μετά το πραξικόπημα υπό την ηγεσία των ανταρτών, το οποίο, όπως είπε, “σηματοδοτεί ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της περιοχής”. “Η Συρία εξαγνίζεται με τη χάρη του Παντοδύναμου Θεού και χάρη στις προσπάθειες των ηρωικών Μουτζαχεντίν”, είπε ο Τζολάνι σε πλήθος στο μεγαλοπρεπές τέμενος Ομαγιάντ, στη Δαμασκό. Κατήγγειλε τις “ιρανικές φιλοδοξίες” στη Συρία, όπου η Τεχεράνη και η πληρεξούσια Χεζμπολάχ ήταν οι βασικοί υποστηρικτές της κυβέρνησης Άσαντ. “Η καρδιά μου λαχταρούσε αυτή τη στιγμή”, πρόσθεσε ο Τζολάνι. “Δεν υπάρχει ούτε ένα νοικοκυριό στη Συρία που να μην έχει αγγίξει ο πόλεμος.”

Πριν οι ένοπλοι μαχητές ξεκινήσουν μια σαρωτική επίθεση τον περασμένο μήνα, ο ασφυκτικός κλοιός τους είχε μοιράσει τη συριακή επικράτεια μεταξύ των δυνάμεων του καθεστώτος και των ομάδες ανταρτών – ορισμένες από τις οποίες υποστηρίζονται από διεθνείς δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Τουρκίας. Αυτό που προέκυψε στις 27 Νοεμβρίου ήταν η “Στρατιωτική Διοίκηση Επιχειρήσεων”, ένα φάσμα πολιτοφυλακών που ενώθηκαν από έναν κοινό σκοπό – να απελευθερώσουν περιοχές που ελέγχονται από την κυβέρνηση και να καθαιρέσουν τον πρόεδρο. Ο Τζολάνι είχε δηλώσει στο CNN ότι αν οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης καταφέρουν να εκδιώξουν τον Άσαντ, θα σχηματίσουν “ένα κράτος διακυβέρνησης, θεσμούς και ούτω καθεξής”.

Αμέσως μετά την πτώση της Δαμασκού στους αντάρτες του νότου, ο πρωθυπουργός της Συρίας Μοχάμαντ Γκαζί αλ Τζολάνι δεσμεύτηκε να συνεργαστεί και να υποστηρίξει “μια ομαλή και συστηματική μετάβαση των κυβερνητικών λειτουργιών” και να διατηρήσει “τις κρατικές υποδομές”. Ο Τζολάνι επανέλαβε ένα παρόμοιο μήνυμα, λέγοντας ότι όλοι οι δημόσιοι οργανισμοί θα παραμείνουν υπό τη δικαιοδοσία του πρωθυπουργού “μέχρι την επίσημη παράδοσή τους”. Οι Σύροι αντάρτες υποστήριξαν επίσης ότι ανώτεροι αξιωματούχοι του καθεστώτος ετοιμάζονται να έρθουν με το μέρος τους.

Αλλά η ανάληψη ενός νέου συστήματος εξουσίας θα είναι “εξαιρετικά δύσκολη” για τον “ποικιλόμορφο συνασπισμό” των ένοπλων μαχητών, σύμφωνα με τον Jerome Drevon, ανώτερο αναλυτή του think tank, International Crisis Group με έδρα τις Βρυξέλλες. “Ορισμένες ομάδες είναι πιο δομημένες, πιο οργανωμένες, συμπεριλαμβανομένης της (HTS) και ορισμένων συμμάχων της”, δήλωσε στο CNN την Κυριακή, ενώ άλλες είναι “πιο τοπικές οντότητες”.

Την ίδια ώρα, ο Τζολάνι – ο οποίος ξεχώρισε ως νεαρός μαχητής της Αλ Κάιντα κατά των ΗΠΑ στο Ιράκ – επιδιδόταν σε έναν αγώνα δρόμου να περιορίσει το προφίλ του εξτρεμιστή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χαρακτήρισαν την HTS τρομοκρατική οργάνωση το 2018 και επικήρυξαν τον Τζολάνι με 10 εκατομμύρια δολάρια.

Εκατομμύρια Σύριοι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ανήκουν σε μειονοτικές χριστιανικές και άλλες θρησκευτικές κοινότητες, στοιχειώνονται από τις διώξεις που υπέστησαν από εξτρεμιστικές ομάδες όπως η Αλ Κάιντα και το ISIS. Υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν κατηγορήσει την HTS και άλλες αντικαθεστωτικές ομάδες ότι καταδιώκουν τους κατοίκους σε περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχό τους – μεταξύ άλλων στις βορειοδυτικές επαρχίες Ιντλίμπ, τη δυτική Χομς και το Χαλέπι – βασανίζουν και κακοποιούν αντιφρονούντες. Ο Τζολάνι δήλωσε στο CNN ότι η κακοποίηση στις φυλακές “δεν έγινε υπό τις δικές μας εντολές ή οδηγίες” και η HTS είχε ήδη τιμωρήσει τους δράστες.

“Οι αντικυβερνητικές ένοπλες ομάδες έχουν υποσχεθεί αυτοσυγκράτηση και τήρηση των ανθρωπιστικών κανόνων, αλλά τελικά θα κριθούν από τη συμπεριφορά τους και όχι από τις δηλώσεις τους”, ανέφερε σε δήλωσή του στις 4 Δεκεμβρίου ο Adam Coogle, αναπληρωτής διευθυντής Μέσης Ανατολής στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Σε ομιλία του στην κρατική τηλεόραση την Κυριακή, ένας διοικητής των Σύρων ανταρτών επέμεινε ότι “όλες οι αιρέσεις” θα προστατευθούν, προσθέτοντας: “Η Συρία είναι για όλους, χωρίς εξαίρεση … Η Συρία είναι για τους σουνίτες, τους δρούζους, τους αλαουίτες.”

Ο Μαξάντ, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής, προειδοποίησε ότι η πτώση του καθεστώτος Άσαντ θα μπορούσε να είναι μια “στιγμή δυνητικού κινδύνου” για τις μειονοτικές κοινότητες στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων θρησκευτικών ομάδων όπως οι αλαουίτες, οι ισμαηλίτες, οι δρούζοι και οι χριστιανοί. “Υπάρχουν ανησυχίες για τα πιο ισλαμιστικά τζιχαντιστικά στοιχεία αυτής της δύναμης των ανταρτών”, είπε, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για την HTS, την κύρια ομάδα που καθοδηγεί την ένοπλη αντιπολίτευση της χώρας, η οποία έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική ομάδα από τις ΗΠΑ και πολλές άλλες χώρες”, δήλωσε.

Αλλά στους δρόμους της Συρίας, αυτές οι ανησυχίες επισκιάστηκαν από σκηνές ενθουσιασμού και μαζικών εορτασμών. Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στην κεντρική πλατεία της Δαμασκού, όπου οι αντάρτες λεηλάτησαν την κατοικία του Άσαντ. Και πιο μακριά, στο εξωτερικό, Σύροι πρόσφυγες που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τώρα διατυπώνουν τις ελπίδες τους να επιστρέψουν σε μια ειρηνική χώρα. Θα είναι όμως έτσι;

Πηγή CNN, AFP, WP