Ποιος φταίει; Οι αλήθειες για το τραγικό δυστύχημα!

Μετά το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών, πολλά τα «γιατί» για τον άδικο χαμό των συνανθρώπων μας, αλλά και το «πώς» δεν θα θρηνήσουμε ξανά στο μέλλον θύματα.

Το «επιτελικό» κράτος αποδείχτηκε πλήρως αναποτελεσματικό

Η τραγωδία στα Τέμπη, με τους δεκάδες νεκρούς – κυρίως νέας ηλικίας – μας έφερε όλους αντιμέτωπους με τα ζητήματα της ελλιπούς ασφάλειας του σιδηροδρομικού δικτύου στη χώρα μας.

Ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης, στην αρχή, επικέντρωσε και έριξε τις ευθύνες «…κυρίως σε τραγικό ανθρώπινο λάθος».

Την Πέμπτη 9/3/ 2023 στο υπουργικό συμβούλιο, άλλαξε ρότα καθώς είπε, ότι «…όλοι

φταίμε και ας το ομολογήσουμε με θάρρος. Από κυβερνήσεις και διοικήσεις που επί χρόνια κατάντησαν ένα κρίσιμο έργο «γιοφύρι της Άρτας,… μέχρι κάποιες συντεχνίες που ταυτόχρονα εμπόδιζαν κάθε αξιολόγηση του προσωπικού των τρένων μας…».

Μόνο όταν ο κ. Μητσοτάκης κατάλαβε ότι οι πολίτες δεν αποδέχονταν ως μοναδικό αίτιο το ανθρώπινο λάθος, ζήτησε συγγνώμη, η οποία ωστόσο φαίνεται να εντάσσεται σε μια καλά σχεδιασμένη επικοινωνιακή τακτική. Άλλαξε τη στρατηγική της κυβέρνησης για την διαχείριση της εν λόγω κρίσης, συνεχίζοντας με κυνικό τρόπο την επικοινωνιακή διαχείριση της τραγωδίας, αναλαμβάνοντας την ευθύνη μόνο στα λόγια ενώ προσπαθεί να την επιμερίσει κατ’ ουσία σε όλους. Επικαλέστηκε διαχρονικές παθογένειες του ελληνικού κράτους, αλλά ξεχνάει ότι κυβερνάει σχεδόν τέσσερα χρόνια χωρίς να αντιμετωπίσει το θέμα.

Το δήθεν «επιτελικό κράτος» απέτυχε παταγωδώς.

Η δε συγγνώμη του πρωθυπουργού ήταν μια προσπάθεια να συμψηφίσει τις ευθύνες, ώστε να αποφύγει να αναλάβει εκείνες που πραγματικά του αναλογούν. Η ευθύνη όμως έγκειται στο πώς αξιοποιείται η τεχνολογία ώστε να μην εξαρτώνται όλα από ένα ανθρώπινο λάθος. Ψηφιακός μετασχηματισμός δεν σημαίνει ψηφιοποίηση της γραφειοκρατίας, αλλά βασικές τεχνολογικές εφαρμογές ασφάλειας στις υποδομές μας.

Η αρχή αναδιάρθρωσης του Ελληνικού Σιδηροδρόμου

Η παραφιλολογία και παραπληροφόρηση που αναπαράγεται μέσω των διαφόρων «διαύλων επικοινωνίας» από αυτούς που κυβερνούν την τελευταία δεκαετία, περί διαχρονικών ευθυνών, για το τραγικό ατύχημα με τον θάνατο δεκάδων συνανθρώπων μας στα Τέμπη, κάπου πρέπει να σταματήσει. Η θέση αυτή της κυβέρνησης δε πείθει και τούτο γιατί:

Τα 2009 ο ΟΣΕ είχε σωρευμένο χρέος 10,7 δις ευρώ και το ετήσιο έλλειμμα ήταν στο 1,2 δις ευρώ. Ο Νόμος 3891/2010 της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, του Γ. Παπανδρέου, υπήρξε ο νόμος σωτηρίας του Ελληνικού Σιδηρόδρομου, καθότι η αναδιάρθρωση τους συνδυάσθηκε με την οικονομική ενίσχυση του ΟΣΕ που διαχειρίζεται την υποδομή με 120 εκατομμύρια ετησίως (70 για τη συντήρηση του δικτύου και 50 για τα διοικητικά έξοδα). Το νόμο αυτό επί της αρχής ψήφησε και η Νέα Δημοκρατία όπως και αρκετά άρθρα του.Δόθηκε έμφαση στην ασφάλεια του δικτύου μεταξύ άλλων και με την λειτουργία του ‘’Ενιαίου Κέντρου Κυκλοφορίας’’ που είχε ως αρμοδιότητα να ελέγχει ανά πάσα στιγμή τη θέση κάθε τραίνου στο δίκτυο. Όμως η υπηρεσία αυτή τα επόμενα χρόνια ατόνησε και ουσιαστικά σταμάτησε να λειτουργεί.Σχεδιάστηκε, σε συνεργασία με τη διεθνούς κύρους εταιρεία (PwC), το νέο οργανόγραμμα βιωσιμότητας του ΟΣΕ με έμφαση στις υπηρεσίες ασφάλειας καθώς διατηρήθηκαν στις θέσεις τους όλοι οι εργαζόμενοι στον τομέα της ασφάλειας και μετατάχθηκαν εθελοντικά οι εργαζόμενοι αποσπασμένοι σε άλλες υπηρεσίες, που χωρίς να προσφέρουν έργο επιβάρυναν έναν καταχρεωμένο οργανισμό. Ο ΟΣΕ διατήρησε 2.800 εργαζομένους σύμφωνα με το σχέδιο, όπως αποτυπώνεται στον πίνακα του άρθρου 3 παρ. 6 του Ν. 3891/2010. Αξίζει όμως να ερευνηθεί, κατά τα επόμενα 12 χρόνια που επήλθαν συνταξιοδοτήσεις, αν και κατά πόσο καλύφθηκαν τα κενά που δημιουργήθηκαν. Δυστυχώς η διαπίστωση είναι, ότι το προσωπικό μειώθηκε χωρίς να αντικατασταθεί, όπως ανέφερε και ο κ. Σπίρτζης, στην πρώτη του τηλεοπτική εμφάνιση μετά το δυστύχημα, επί θητείας του ως υπουργός Υποδομών & Μεταφορών το προσωπικό του οργανισμού ανερχόταν στους 1200 και σήμερα στους 730 εργαζόμενους.Τέλος ιδρύθηκε η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ), άρθρο 22 με ευρύτατες αρμοδιότητες και άρθρο 28 για όλα τα θέματα της σιδηροδρομικής αγοράς.Το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία

Κάποιοι έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου για την ασφάλεια στον σιδηρόδρομο τον τελευταίο ενάμιση χρόνο.

Τον Οκτώβριο του 2021, η Πανελλήνια Ένωση Προσωπικού Έλξης έστειλε επιστολή στον υπουργό Υποδομών & Μεταφορών κ. Καραμανλή όπου αναφερόταν στους περίπου 10 εκτροχιασμούς, χωρίς να λάβει καμία απάντηση.Στις 27 Απριλίου 2022, παραιτήθηκε ο υπεύθυνος Ασφαλείας της ΕΡΓΟΣΕ καταγγέλλοντας τις ελλείψεις ασφαλείας.Στις 31 Οκτωβρίου 2022, εξώδικο των εργαζομένων προς τη διοίκηση του ΟΣΕ και τον υπουργό κ. Καραμανλή για την μη λειτουργία του ETCS το οποίο προστατεύει έναντι στο ανθρώπινο λάθος.Στις 7 Φεβρουαρίου 2023, καταγγελία για έλλειψη ασφάλειας με αφορμή ατυχήματα που έχουν συμβεί.Στις 15 Φεβρουαρίου 2023, η Κομισιόν εγκαλεί την Ελλάδα διότι δεν εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις της ενόψει του ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού δικτύου.Στις 20 Φεβρουαρίου 2023, ο κ. Καραμανλής, εγκάλεσε από το βήμα της Βουλής την αντιπολίτευση λέγοντας, «Είναι ντροπή και ντρέπομαι, που θέτετε θέματα ασφαλείας. Θα ήθελα να ανακαλέσετε αμέσως. Είναι ντροπή. Όταν σας εξήγησα και σας το ξαναλέω. Διασφαλίζουμε την ασφάλεια».Στις 28 Φεβρουαρίου 2023, ο πρόεδρος των μηχανοδηγών απαριθμεί τα προβλήματα και τις ελλείψεις ενόψει της επίσκεψης την Τετάρτη 1 Μαρτίου 2013 του κ. Μητσοτάκη στο κέντρο Τηλεδιοίκησης – Σηματοδότησης στην Θεσσαλονίκη, που πιθανότατα θα παρουσιαζόταν ακόμα ένα success story του «επιτελικού κράτους». Τι ακριβώς θα εγκαινίαζε ο κ. Μητσοτάκης στην εκδήλωση που ήταν προγραμματισμένη την επόμενη ημέρα του δυστυχήματος, όταν ήταν γνωστό ότι το έργο, στην καλύτερη περίπτωση, θα παραδοθεί σε λειτουργία τον Σεπτέμβριο του 2023.

Η σύμβαση 717/2014 για την οποία όλοι μιλάνε είχε ξεκινήσει το 2014. Έχουν περάσει δυο κυβερνήσεις από τότε, των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, με μοναδικό Υπουργό τον κ. Σπίρτζη και της Νέας Δημοκρατίας με μοναδικό Υπουργό τον κ. Καραμανλή. Είναι άδικος και προσχηματικός ο συμψηφισμός που γίνεται καταλογίζοντας ευθύνες στον Υπουργό του ΠΑΣΟΚ το 2009 -2011 για το συγκεκριμένο δυστύχημα.

Το ερώτημα όμως είναι σε ποιανών τα συρτάρια παρέμενε εκκρεμής για εννέα χρόνια η σύμβαση 717/2014 για την εγκατάσταση τηλεδιοίκησης στο σιδηροδρομικό δίκτυο, με επτά παρατάσεις και 54 εκατ. ευρώ συμβατικό αντικείμενο;

Το πολιτικό σύστημα θα απογοητεύσει ξανά αν δεν σεβαστεί τη μνήμη των νεκρών που χάθηκαν, γιατί τα αυτονόητα μιας δημόσιας υποδομής δεν υπήρχαν σε έναν φαύλο κύκλο ανικανότητας, κατατμήσεων έργων, με στόχο την εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων.

Πρέπει η Δικαιοσύνη να καλέσει όλα τα πρόσωπα τα οποία εμπλέκονται στη διαχείριση της σύμβασης 717/2014, η οποία προέβλεπε την εγκατάσταση του συστήματος μέσα σε δύο χρόνια. Είναι εγκληματική η αδράνεια στην υλοποίηση αυτής της σύμβασης.

Αυτοί που μετά το τραγικό δυστύχημα μιλούν για διαχρονικές ευθύνες, είναι οι ίδιοι οι «τιμητές» της πολιτικής και της «κατευθυνόμενης» δημοσιογραφίας που ακόμα και σήμερα βγαίνουν στα τηλεπαράθυρα και αποπροσανατολίζουν τους πολίτες, όπως το 2010 που ισχυρίζονταν και επέμεναν ότι φταίει η εξάμηνη διακυβέρνηση της χώρας από το ΠΑΣΟΚ και τον Γ. Παπανδρέου για την χρεοκοπία της.

Είναι ξεκάθαρο ότι, οι ευθύνες βαρύνουν αποκλειστικά τις κυβερνήσεις των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ του κ. Τσίπρα και της Νέας Δημοκρατίας του κ. Μητσοτάκη, των αντίστοιχων υπουργών τους Υποδομών και Μεταφορών, καθώς και των διοικήσεων του ΟΣΕ και της ΕΡΓΟΣΕ το διάστημα αυτό.

Η Νέα Δημοκρατία και ο κ. Μητσοτάκης δεν έχουν την αξιοπιστία και τη φερεγγυότητα να μιλούν για την ανοικοδόμηση του κράτους και την αναγέννηση της χώρας, γιατί είναι οι ίδιοι που πλήγωσαν το κράτος δικαίου, τις υποδομές, το δημόσιο σύστημα υγείας, τη δημόσια παιδεία.

Εξηγήσεις δεν μπορούν να δοθούν με μισές ή βολικές αλήθειες ή με το ξέπλυμα του «όλα είναι ίδια», είναι ανάγκη η πολιτική συζήτηση να μείνει μακριά από την τοξικότητα και την ανούσια αντιπαράθεση.

Η κοινωνία πρέπει να κερδίσει τη μάχη, στο δικαίωμα για την αλήθεια, για την ενημέρωση χωρίς «κυβερνητικές εντολές» και «κατευθυνόμενη ενημέρωση».

Το παραμύθι «όλοι ίδιοι είναι» βολεύει μόνο τη στασιμότητα και την ακινησία για αλλαγές, το ίδιο το σαθρό σύστημα και την ακροδεξιά.

Το σύνθημα «ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε», παραμένει και είναι επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε!

* O Γιάννης Διονυσόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών, Αντιπρόεδρος Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και Μέλος Τομέα Επιστημόνων ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ