Νέο υποψήφιο αντιβιοτικό κατά ανθεκτικών βακτηρίων

Επιστήμονες ανακάλυψαν έναν ισχυρό νέο υποψήφιο αντιβιοτικό το οποίο θα μπορούσε να καταπολεμήσει τα ανθεκτικά στα φάρμακα βακτήρια και να αλλάξει ριζικά τον αγώνα ενάντια στην αντιμικροβιακή αντοχή (AMR).

Έχουν περάσει σχεδόν τρεις δεκαετίες από τότε που μια νέα κατηγορία αντιβιοτικών κυκλοφόρησε στην αγορά — αλλά αυτό ίσως αλλάξει σύντομα. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο McMaster στον Καναδά σημείωσαν σημαντική πρόοδο, δίνοντας ελπίδα στον πόλεμο κατά των ανθεκτικών παθογόνων. Με επικεφαλής τον επιστήμονα Τζέρι Ράιτ, η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ένα νέο μόριο, το lariocidin, το οποίο δείχνει εξαιρετική ικανότητα να εξουδετερώνει μερικά από τα πιο ανθεκτικά στα φάρμακα βακτήρια που είναι γνωστά στην επιστήμη.

Η εξάπλωση των βακτηρίων που αντιστέκονται στα υπάρχοντα φάρμακα — η λεγόμενη αντιμικροβιακή αντοχή — έχει εξελιχθεί σε μείζονα απειλή για την παγκόσμια υγεία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) την κατατάσσει πλέον στις κορυφαίες προκλήσεις για τη δημόσια υγεία.

«Τα παλιά φάρμακα γίνονται όλο και λιγότερο αποτελεσματικά, καθώς τα βακτήρια γίνονται όλο και περισσότερο ανθεκτικά σε αυτά», εξηγεί ο Ράιτ, καθηγητής Βιοχημείας και Βιοϊατρικών Επιστημών στο McMaster και ερευνητής στο Michael G. DeGroote Institute for Infectious Disease Research. «Περίπου 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από λοιμώξεις ανθεκτικές στα αντιβιοτικά — και η κατάσταση επιδεινώνεται» τονίζει.

Το νέο μόριο ανήκει στην οικογένεια των lasso peptides, και αποτελεί ένα πολλά υποσχόμενο αρχικό μόριο για φαρμακευτική ανάπτυξη, επειδή επιτίθεται στα βακτήρια με εντελώς διαφορετικό μηχανισμό από τα υπάρχοντα αντιβιοτικά. Το lariocidin προσκολλάται απευθείας στον μηχανισμό σύνθεσης πρωτεϊνών του βακτηρίου, εμποδίζοντας την ανάπτυξη και επιβίωσή του.

Από το έδαφος στο εργαστήριο

Το lariocidin παράγεται από ένα είδος βακτηρίου που ονομάζεται Paenibacillus, το οποίο οι ερευνητές απομόνωσαν από δείγμα εδάφους που συνέλεξαν σε μια αυλή στο Χάμιλτον. Άφησαν τα βακτήρια του εδάφους να αναπτυχθούν στο εργαστήριο για περίπου έναν χρόνο, ώστε να εντοπίσουν και πιο αργά αναπτυσσόμενα είδη που συνήθως παραβλέπονται. Ένα από αυτά, το Paenibacillus, παρήγαγε μια ουσία με αντιβακτηριακή δράση — ακόμη και απέναντι σε στελέχη ανθεκτικά στα γνωστά αντιβιοτικά.

«Όταν συνειδητοποιήσαμε πώς αυτό το νέο μόριο εξουδετερώνει άλλα βακτήρια, ήταν μια καθοριστική στιγμή για εμάς», λέει ο Μάνοτζ Τζάνγκρα, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο εργαστήριο του Ράιτ.

Εκτός από τον πρωτοποριακό μηχανισμό δράσης του και την αποτελεσματικότητά του έναντι ανθεκτικών παθογόνων, το lariocidin φαίνεται ιδιαίτερα υποσχόμενο γιατί πληροί πολλά βασικά κριτήρια:

Το επόμενο βήμα: Παραγωγή και βελτιστοποίηση

Η ερευνητική ομάδα επικεντρώνεται τώρα στην τροποποίηση του μορίου και στην εξεύρεση τρόπων παραγωγής του σε επαρκείς ποσότητες ώστε να περάσει στη φάση της κλινικής ανάπτυξης. Ο Ράιτ επισημαίνει ότι, επειδή το μόριο παράγεται από βακτήρια — και «τα βακτήρια δεν έχουν σκοπό να μας κατασκευάζουν φάρμακα» — θα χρειαστεί σημαντικός χρόνος και πόροι για να φτάσει στην αγορά.

«Η αρχική ανακάλυψη — η μεγάλη στιγμή του “εύρηκα” — ήταν συγκλονιστική για εμάς», λέει ο Ράιτ. «Τώρα, όμως, ξεκινά η πραγματικά δύσκολη δουλειά: να “λύσουμε” το μόριο και να το “ξανασυναρμολογήσουμε”, ώστε να γίνει ένας ακόμη πιο ισχυρός υποψήφιος φαρμάκου» καταλήγει ο Ράιτ.

Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Nature».