Μωβ μέδουσες: Πού είναι και τι πρέπει να κάνετε αν σας τσιμπήσουν

Είναι μωβ, διαθέτουν κεντριά, έχουν εξαπλωθεί στις ελληνικές θάλασσες και κάνουν δύσκολες τις βουτιές των λουόμενων. Μετά από δύο χρόνια, η μωβ μέδουσα (Pelagia noctiluca) κάνει δυναμική επανεμφάνιση προκαλώντας «πονοκέφαλο» στους κολυμβητές. Τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα έχουν γίνει επισήμως 943 καταγραφές μωβ μέδουσας, με την πιο πρόσφατη μόλις προχθές σε παραλία στην Αρτάκη Ευβοίας. Σύμφωνα με τον διαδραστικό χάρτη του inaturalist, το συγκεκριμένο είδος μέδουσας έχει καταγραφεί στη Δυτική Χαλκιδική, το Ιόνιο πέλαγος, τον Παγασητικό κόλπο, τον Αργοσαρωνικό, τις Κυκλάδες και την Εύβοια.

«Πρόκειται για ένα φυσικό και περιοδικό φαινόμενο. Το είδος Pelagia noctiluca κάνει τακτικά την εμφάνισή του στις ελληνικές θάλασσες και όταν ο αριθμός των μωβ μεδουσών αυξάνεται σημαντικά, δηλαδή έχουμε μία έξαρση, τότε γίνονται αντιληπτές και στους λουόμενους στις ακτές. Η τελευταία χρονική περίοδος που είχε καταγραφεί τέτοια έξαρση ήταν το 2020 έως το 2023. Εχουν περάσει δύο χρόνια και μένει να δούμε αν θα έχουμε και πάλι έξαρση», δήλωσε στον «Ε.Τ.» ο ερευνητής Θαλάσσιας Οικολογίας του Ινστιτούτου Αλιευτικής Ερευνας, Θανάσης Ευαγγελόπουλος.

Το φαινόμενο δεν περιορίζεται στην Ελλάδα. Παρόμοια έξαρση της μωβ μέδουσας είχε καταγραφεί στη Μεσόγειο την περίοδο 2020–2023, με το Γιβραλτάρ να αντιμετωπίζει σήμερα τη σοβαρότερη κατάσταση, ενώ εξάρσεις έχουν αναφερθεί σε Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία και Αδριατική.

Οι ειδικοί συνιστούν στους λουόμενους να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να αποφεύγουν την επαφή με τις μέδουσες. Οι νηματοκύστες παράγουν στο ανθρώπινο δέρμα, ερύθημα, πρήξιμο, κάψιμο όπως και μερικές φορές σοβαρές δερμονεκρωτικές, και νευροτοξικές επιδράσεις, οι οποίες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες σε ευαίσθητα άτομα. «Υπάρχει πάντα μία σχετικότητα για το αν είναι επικίνδυνη για τον άνθρωπο. Αν ο λουόμενος που έρθει σε επαφή μαζί της, πάσχει από κάποια αλλεργία, τότε θα πρέπει να αναζητήσει γιατρό. Αν δεν αντιμετωπίζει κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, τότε θα πρέπει να υπομείνει το… τσούξιμο από την επαφή μαζί της», προσέθεσε ο κ. Ευαγγελόπουλος.

Η μωβ μέδουσα ανήκει στην οικογένεια Πελαγίδες και είναι το μόνο αναγνωρισμένο επί του παρόντος είδος στο γένος της. Η επιστημονική ονομασία προέρχεται από τα ελληνικά, πελαγία σημαίνει «θαλασσινός», από τη λέξη πέλαγο, και στα λατινικά noctiluca είναι η συνδυαστική μορφή του nox «νύχτα» και lux σημαίνει φως. Επομένως, η Pelagia noctiluca μπορεί να περιγραφεί ως ένας θαλάσσιος οργανισμός με την ικανότητα να λάμπει στο σκοτάδι (βιοφωταύγεια). Απαντάται παγκοσμίως σε τροπικές και θερμές εύκρατες θάλασσες. Εχουν καταγραφεί σμήνη Pelagia noctiluca που εξαφανίζουν ολόκληρα ιχθυοτροφεία. Εξαιτίας αυτού, έχει γίνει ένα από τα πιο μελετημένα είδη μεδουσών.

Αμεση αντιμετώπιση

Σε περίπτωση τσιμπήματος, προτείνεται η απομάκρυνση των πλοκαμιών με μη γυμνά χέρια, το ξέπλυμα με θαλασσινό νερό, η εφαρμογή πάγου και κορτιζονούχας κρέμας, καθώς και η λήψη αντισταμινικών. Σε σοβαρές περιπτώσεις, απαιτείται άμεση ιατρική φροντίδα.

Μετά το τσίμπημα

Τα συμπτώματα μετά από επαφή – τσίμπημα από τη μέδουσα μπορεί να είναι πόνος σαν κάψιμο, πολλές φορές έντονο κοκκίνισμα του δέρματος, ναυτία, πτώση πίεσης, ταχυκαρδία, κεφαλαλγία, εμετός, διάρροια, σπασμός των βρόγχων και δύσπνοια.

Σε νοσοκομείο

Σε περίπτωση εμφάνισης συστηματικών συμπτωμάτων (σπάνια) όπως: υπόταση, βράγχος φωνής, εισπνευστικός συριγμός, γενικευμένο αγγειοοίδημα – εκτεταμένο κνιδωτικό εξάνθημα, διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας – συνείδησης, έμετος, είναι επιβεβλημένη η άμεση διακομιδή σε νοσοκομείο.

ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΣ ΑΠΟ ΠΟΛΙΤΕΣ

Το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας καλεί τους πολίτες να συμβάλουν στην επιστημονική παρακολούθηση του φαινομένου, ανεβάζοντας καταγραφές στο inaturalist, ώστε να επιβεβαιώνονται από ειδικούς και να είναι διαθέσιμες στο κοινό και την επιστημονική κοινότητα. Η συλλογική εγρήγορση και η έγκαιρη ενημέρωση αποτελούν τα βασικά εργαλεία για την αντιμετώπιση του φαινομένου και την προστασία των λουομένων.