Πόλεμος, παιχνίδια αγωγών, αγορών και χωρών! Γράφει ο Χρήστος Κανελλόπουλος

Η Ρωσία κάνει λόγο για 14.000 νεκρούς στην ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας που αναγνώρισε ως ανεξάρτητα κράτη – Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ, Λαϊκή Δημοκρατία του Λουγκάνσκ – και επιχειρηματολογεί για την «στρατιωτική επιχείρηση ειδικού σκοπού». Υπήρξαν όμως τόσοι νεκροί; Στη Θεματική Έκθεση του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία της Ευρώπης, μέλος του οποίου είναι και η Ρωσία, οι απώλειες αμάχων που καταγράφονται για την περίοδο από 1 Ιανουαρίου 2017

Η οπτική γωνία που αντιλαμβάνομαι την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι εκείνης που έχει ως αφετηρία: α) τις γεωπολιτικές σφαίρες επιρροής και β) το οικονομικό παιχνίδι εξουσίας και ελέγχου αγορών.

Ευρώπη και Ρώσικοι Αγωγοί

Η Ευρώπη προμηθεύεται φυσικό αέριο από την Ρωσία μέσω έξι αγωγών: Nord Stream I (Βαλτική), Soyuz – Brotherhood – Progress (Ουκρανία, Ουγγαρία, Σλοβακία), Trangas (Ουκρανία, Σλοβακία, Τσεχία), Yamal – Europe (Λευκορωσία, Πολωνία), Urengoy – Pomeroy – Uzhgorod (Ουκρανία, Σλοβακία, Τσεχία, Αυστρία), Blue Stream – Turk Stream II (Εύξεινος Πόντος).

Μέσω των έξι αγωγών οι Ρωσία κάλυψε, το 2021, περίπου 41% των αναγκών της ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου, ήτοι 168 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, εκ των οποίων τα 56 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα κατευθύνθηκαν στην Γερμανία. Η Ρωσία καλύπτει επίσης περίπου το 30% των ευρωπαϊκών αναγκών σε πετρέλαιο.

Πριν από την κατάρρευση του τείχους του Βερολίνου (Νοέμβριος 1989), η τότε Δυτική Γερμανία, εγκαθίδρυσε στενούς ενεργειακούς δεσμούς με τη Μόσχα μέσω της κατασκευής ενός αγωγού αερίου με την πρώην Σοβιετική Ένωση, εξοργίζοντας τις ΗΠΑ. Η Ρωσία τροφοδοτούσε με φυσικό αέριο τη Δυτική Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Μόσχα ήθελε να μειώσει την εξάρτησή της από την Ουκρανία ως χώρα διέλευσης για τις εξαγωγές φυσικού αερίου. Το 2006 η Ρωσία, λόγω οικονομικής διαμάχης με την Ουκρανία, εν μέσω χειμώνα, διέκοψε την τροφοδοσία φυσικού αερίου.

Η Γερμανία πίστευε ότι η Ρωσία παρέμενε έναν έμπιστος προμηθευτής και το πρόβλημα ήταν η Ουκρανία. Ως αποτέλεσμα ήταν η κατασκευή του Nord Stream Ι. Η απόφαση του Putin βρήκε την στήριξη της Γερμανίας, αφού η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel, η οποία εξελέγη στα τέλη Σεπτεμβρίου 2005, δεν έκανε τίποτα για να τον σταματήσει. Εξάλλου, ο προκάτοχός της Σοσιαλδημοκράτης Gerhard Schroeder, ορίστηκε επικεφαλής του διοικητικού συμβουλίου του Nord Stream I λίγες μόνο εβδομάδες αφού έχασε τις εκλογές από τη Merkel.

Ο Nord Stream Ι υπεγράφη το 2005 και λειτούργησε το 2012. Ο αγωγός κατασκευάστηκε για να μεταφέρει, μέσω δύο παράλληλων αγωγών διαμετακόμισης φυσικού αερίου, χωρητικότητας 27,5 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων έκαστος, ρωσικό αέριο από το Vyborg της Ρωσίας στο Lubmin της Γερμανίας, και διασχίζει τη Βαλτική Θάλασσα περνώντας από την Ρωσική, Φινλαδική, Σουηδική, Δανέζικη και Γερμανική ΑΟΖ.

Η ιδέα κατασκευής τρίτου και τέταρτου παράλληλου αγωγού διαμετακόμισης φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς τη Γερμανία ήταν υπό συζήτηση ήδη από το 2012. Οι μέτοχοι που συμμετείχαν στην κατασκευή του Nord Stream Ι διαπίστωσαν ότι το εγχείρημα ήταν οικονομικοτεχνικά βιώσιμο, και αποφάσισαν την κατασκευή του Nord Stream ΙΙ. Η κατασκευή του νέου αγωγού ξεκίνησε το 2018 και ολοκληρώθηκε το 2021. Αφετηρία του αγωγού είναι η ρωσική επικράτεια Ust-Luga, και η κατάληξη το Lubmin της Γερμανίας. Οι προδιαγραφές του προβλέπουν τη μεταφορά επιπλέον 55 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, με τη συνολική διαμετακομιζόμενη ποσότητα προς τη Γερμανία μέσω των αγωγών Nord Stream I & II να προσεγγίζει τα 110 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.

Μέτοχοι του Nord Stream II είναι η Gazprom (51%) και μια κοινοπραξία ευρωπαϊκών επιχειρήσεων – Wintershall Holding AG (15,5%), E.O.N. (15,5%) Gasunie (9%) ENGIE (9%) – υπό την καθοδήγηση της Γερμανίας

ΗΠΑ, Ευρώπη και Ρώσικοι Αγωγοί

Μέχρι και το 2014 οι ΗΠΑ απαγόρευαν τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου με γνώμονα την επάρκεια στην εσωτερική αγορά ενέργειας αλλά και την ασφάλεια της χώρας. Το 2015 οι ΗΠΑ προέβησαν σε άρση απαγόρευσης εξαγωγών πετρελαιοειδών που ίσχυε επί δεκαετίες ύστερα, από την ανακάλυψη σχιστολιθικών κοιτασμάτων τα οποία ήταν και είναι πλέον οικονομικά εκμεταλλεύσιμα. Με την ανακάλυψη αυτών των κοιτασμάτων, οι ΗΠΑ ανταγωνίζονται ευθέως τόσο την Ρωσία όσο και τη Σαουδική Αραβία σε ενεργειακά κοιτάσματα. Όπως είναι φυσικό, οι ΗΠΑ έπρεπε να «ανακαλύψουν» αγορές στις οποίες θα διοχετεύσουν την πλεονάζουσα ενεργειακή παραγωγική τους δυνατότητα. Είναι προφανές ότι, η προμήθεια χωρών με αμερικάνικο φυσικό αέριο και πετρέλαιο, εκτός από οικονομικό αντίκτυπο, ενέχει πολιτικό όφελος για τις ΗΠΑ.

Παραμονές πρωτοχρονιάς 2017 ο Barack Obama απέλασε 5 στελέχη της ρωσικής πρεσβείας στην Ουάσιγκτον, με αφορμή την καταγγελλόμενη ανάμιξη της Μόσχας στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Έξι μήνες μετά, με πλειοψηφία μεγαλύτερη από αυτή των δύο τρίτων που απαιτείται για την άσκηση προεδρικού βέτο – αν θεωρούσαμε ότι ο Trump ήθελε να ασκήσει αυτό το δικαίωμα – αποφασίστηκε, από τα δύο Σώματα του Αμερικανικού Κογκρέσου, νέα δέσμη κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας

Οι νέες κυρώσεις στρέφονταν και εναντίον εταιρειών τρίτων χωρών που συνεργάζονται με τη Ρωσία στο ενεργειακό της πρόγραμμα, βλέπε Nord Stream II.

Ως απάντηση, τον Ιούλιο του 2017 η Ρωσία αποφάσισε να απελάσει 755 Αμερικανούς διπλωμάτες από το έδαφός της.

Η Ουάσιγκτον είχε ζητήσει από το Βερολίνο να εγκαταλείψει την κατασκευή του Nord Stream II όχι μόνο επειδή ενισχύει περαιτέρω την εξάρτηση της Ευρώπης και της Γερμανίας από το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά κυρίως επειδή οι ΗΠΑ θέλουν να εξάγουν περισσότερο φυσικό αέριο και πετρέλαιο στην Ευρώπη.

Σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια ενημέρωσης στο Λευκό Οίκο στις 29 Ιουνίου 2017 είχε δηλώσει ότι ο πρόεδρος Trump είχε αποδείξει τη δέσμευσή του στις αμερικανικές συμμαχίες διότι, οι ισχυρές συμμαχίες προωθούν την αμερικανική ασφάλεια και τα αμερικανικά συμφέροντα. Αργότερα, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κατηγορούσε τη Γερμανία ότι είναι «όμηρος» της Ρωσίας λόγω της ενεργειακής της εξάρτησης από αυτή κι έχει προτρέψει το Βερολίνο να ακυρώσει την κατασκευή του Nord Stream II, αξίας $ 11 δις.

Οι Ευρωπαίοι εταίροι διαμήνυσαν ότι θα αντεπιτεθούν, κρίνοντας ότι η Ουάσιγκτον επιχειρεί εκβιαστικά να αντικαταστήσει το τμήμα των ευρωπαϊκών ενεργειακών αναγκών που καλύπτεται από ρωσικούς υδρογονάνθρακες με το ακριβότερο αμερικανικό σχιστολιθικό πετρέλαιο ή υγροποιημένο φυσικό αέριο.

Οι ΗΠΑ διαμήνυαν, τον Αύγουστο 2017, με την επίσκεψη του επικεφαλής του Πενταγώνου James Mattis στο Κίεβο, ότι προσανατολίζονται στην χορήγηση «αμυντικού» αλλά «φονικού» οπλισμού στην Ουκρανία.

Εν τω μεταξύ, οι «Λαϊκές Δημοκρατίες» προανήγγελλαν την ίδρυση μέσω δημοψηφίσματος ενός νέου κράτους που θα ονομάζεται «Μικρορωσία», με συμπρωτεύουσες το Ντονιέτσκ και το Κίεβο.

Η εκ ων πραγμάτων πλέον διαφαινόμενη απομάκρυνση μιας ρωσοαμερικανικής επαναπροσέγγισης, ήταν φανερό ότι θα έπληττε και τις διατλαντικές σχέσεις και ιδίως τις γερμανοαμερικανικές Το Βερολίνο, δεν είχε λόγους να παρασυρθεί σε ένα ψυχροπολεμικό καθοδικό σπιράλ μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας ιδίως όταν απειλούταν ο Nord Stream II.

Έτσι, σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν στις 11 Σεπτεμβρίου 2017 ο Vladimir Putin και η Angela Μerkel, η γερμανική πλευρά συμφώνησε με προηγούμενη πρόταση του προέδρου της Ρωσίας για ανάπτυξη διεθνούς δύναμης στην Ουκρανία. Η κύρια τροποποίηση που επέρχονταν με τις προτάσεις Merkel αφορούσε την επέκταση του πεδίου ανάπτυξης της εν λόγω διεθνούς δύναμης και σε σημεία πέραν της γραμμής αντιπαράθεσης στην ανατολική Ουκρανία. Ο Putin παρατηρούσε, στη συνέντευξη τύπου που είχε δώσει στην Σύνοδο Κορυφής των BRICS, ότι η διοχέτευση όπλων σε εμπόλεμη περιοχή εγγυάται τον πολλαπλασιασμό των θυμάτων, μολονότι “δεν θα αλλάξει κάτι επί της ουσίας”.

Τον Ιανουάριο 2019 ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Χάικο Μάας δήλωνε ότι: «Για τα θέματα της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται στην Ευρώπη, όχι στις ΗΠΑ. Η επιβολή μονομερών κυρώσεων κατά του Nord Stream II ασφαλώς δεν είναι ο σωστός δρόμος».

Το Σεπτέμβριο 2021, ο ανώτερος σύμβουλος του Προέδρου των ΗΠΑ για την ενεργειακή ασφάλεια, Amos Hochstein, κατηγόρησε την Gazprom για μείωση προμήθειας φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Από την πλευρά της, η εκπρόσωπος του Γερμανικού Υπουργείου Ενέργειας, Susanne Ungrad, αρνήθηκε τους ισχυρισμούς ότι η Gazprom δεν εκπληρώνει τις συμβατικές της υποχρεώσεις.

Την 29η Δεκεμβρίου 2021 ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης, Alexander Novac, ανέφερε ότι η αιτία της κρίσης φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι το γεγονός ότι η Ευρώπη δεν επιθυμεί να υπογράψει μακροχρόνια συμβόλαια προμήθειας φυσικού αερίου, τα οποία είναι απαραίτητα για την πραγματοποίηση των ερευνών και των επενδύσεων για την άντληση φυσικού αερίου.

Από την πλευρά της η Ουκρανία κατηγόρησε την Gazprom για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου.

Στις αρχές Φεβρουαρίου, η Γερμανίδα ΥΠΕΞ Αναλένα Μπέρμποκ επισκέφθηκε για δεύτερη φορά μέσα σε τρεις εβδομάδες το Κίεβο. Συναντήθηκε με τον Ουκρανό ομόλογό της Ντμίτρο Κουλέμπα, ο οποίος επανέφερε το θέμα των αμυντικών οπλικών συστημάτων που θέλει να προμηθευτεί το Κίεβο, αλλά προσέκρουσε στην άρνηση της Γερμανίας. Η Γερμανίδα υπουργός ανέφερε ότι συνεχίζει την πολιτική της Angela Merkel με την οποία συμφωνεί η πλειονότητα των Γερμανών.

Ο καγκελάριος της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς επισκέφθηκε τον Τζο Μπάιντεν στην Ουάσιγκτον στις 8 Φεβρουαρίου, εν μέσω φωνών στο Αμερικάνικο Κογκρέσο που ασκούσαν δριμεία κριτική στη Γερμανία για την έντονη ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία και για την άρνησή της να παραδώσει στους Ουκρανούς αμυντικούς πυραύλους, όπως έχει ζητήσει η κυβέρνηση του Κιέβου.

Στις δηλώσεις που ακολούθησαν ο  πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι «αν εισβάλει η Ρωσία με τανκς και στρατεύματα, δεν θα υπάρξει Nord Stream II», ενώ ο Γερμανός καγκελάριος ήταν λιγότερο κατηγορηματικός, δηλώνοντας ότι «ΗΠΑ και Γερμανία θα δράσουν από κοινού».

Στις 22 Φεβρουαρίου 2022 ανακοινώθηκε η άμεση απαγόρευση της πιστοποίησης του Nord Stream 2, για πολιτικούς λόγους.

Στις 24 Φεβρουαρίου 2022 η Ρωσία εισέβαλλε στην Ουκρανία. Το παιχνίδι και ο πόλεμος συνεχίζονται…!

The post Πόλεμος, παιχνίδια αγωγών, αγορών και χωρών! Γράφει ο Χρήστος Κανελλόπουλος appeared first on The President.