Το έλεγαν όσοι επέζησαν απο τον Τιτανικό και τους κορόιδευαν, κανείς δεν τους πίστευε, έπρεπε να περάσουν 73 χρόνια

Τη νύχτα της 14ης Απριλίου 1912, ο Τιτανικός βυθιζόταν στα παγωμένα νερά του Ατλαντικού. Ήταν ένα από τα πιο συγκλονιστικά ναυάγια του 20ού αιώνα, ένα γεγονός που ενέπνευσε θρύλους, τραγωδίες και κινηματογραφικές υπερπαραγωγές. Όμως πίσω από τον μύθο, υπήρχε μια αληθινή λεπτομέρεια που χρειάστηκε σχεδόν έναν αιώνα για να επιβεβαιωθεί: το πλοίο έσπασε στα δύο πριν βυθιστεί. Κάποιοι το είπαν από την πρώτη στιγμή. Το είδαν. Το έζησαν. Και όμως, κανείς δεν τους πίστεψε. Για δεκαετίες, επιζώντες που κατέθεταν ότι είδαν τον Τιτανικό να διαλύεται στα δυο πριν χαθεί κάτω από την επιφάνεια

Μία από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις ήταν αυτή της Eva Hart, μόλις 7 ετών τότε, που είχε επιβιώσει μαζί με τη μητέρα της. Για όλη της τη ζωή επέμενε ότι θυμόταν καθαρά το πλοίο να ανασηκώνεται, να λυγίζει και τελικά να σπάει στη μέση. Άλλοι επιζώντες, όπως ο Jack Thayer και η Ruth Becker, κατέθεσαν το ίδιο. Αλλά οι επίσημες έρευνες της εποχής —τόσο η βρετανική όσο και η αμερικανική— κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το πλοίο βυθίστηκε ακέραιο. Η ίδια η White Star Line, ιδιοκτήτρια εταιρεία του Τιτανικού, είχε συμφέρον να υποβαθμίσει κάθε ένδειξη για δομική αποτυχία, που θα μπορούσε να υπονομεύσει την αξιοπιστία της. Οι μαρτυρίες που ανέφεραν ότι το πλοίο κόπηκε στη μέση θεωρήθηκαν αποτέλεσμα σοκ, πανικού ή απλής παρανόησης μέσα στη νύχτα.

Για τους ανθρώπους που επέζησαν και τόλμησαν να μιλήσουν, αυτό σήμαινε να αμφισβητούνται σε κάθε τους λέξη. Η Eva Hart έλεγε ότι άλλοι επιζώντες της έλεγαν να «μην το λέει δημόσια». Άλλοι σχολίαζαν ειρωνικά ότι «οι αναμνήσεις της θαμπώθηκαν από το πέρασμα του χρόνου». Μάλιστα, υπήρξαν περιπτώσεις όπου δημοσιογράφοι και ιστορικοί διαφωνούσαν ανοιχτά μαζί τους, σαν να γνώριζαν περισσότερα από τους ίδιους τους αυτόπτες μάρτυρες.

Όλα αυτά μέχρι το 1985. Ήταν τότε που η αποστολή του Robert Ballard εντόπισε το ναυάγιο του Τιτανικού στον βυθό του Ατλαντικού. Οι εικόνες που έστειλαν τα ρομποτικά υποβρύχια δεν άφηναν περιθώρια αμφιβολίας: το πλοίο είχε σπάσει στα δύο, και τα δύο μεγάλα τμήματα βρίσκονταν σε απόσταση περίπου 600 μέτρων μεταξύ τους, με διάσπαρτα συντρίμμια να γεμίζουν το χάσμα. Ήταν η στιγμή που, μετά από 73 ολόκληρα χρόνια, οι μαρτυρίες των επιζώντων επιβεβαιώθηκαν πανηγυρικά.

Η ανακάλυψη αυτή δεν ήταν μόνο επιστημονική ή ιστορική. Ήταν και μια ηθική αποκατάσταση. Άνθρωποι που για δεκαετίες είχαν αμφισβητηθεί ή σιωπήσει επιτέλους δικαιώθηκαν. Η Eva Hart, όταν ρωτήθηκε μετά το 1985 για το πώς ένιωσε με την επιβεβαίωση, απάντησε: «Ποτέ δεν σταμάτησα να λέω αυτό που είδα. Το ήξερα πάντα. Απλώς περίμενα να το καταλάβουν κι οι άλλοι».

Η περίπτωση αυτή αποτελεί ίσως μια από τις πιο σιωπηλές, αλλά εντυπωσιακές δικαιώσεις στην ιστορία της μνήμης και της μαρτυρίας. Είναι ένα σπάνιο παράδειγμα όπου η ανθρώπινη μαρτυρία νίκησε τον σκεπτικισμό, έστω και μετά από τρεις γενιές. Ο Τιτανικός δεν δίχασε μόνο τη θάλασσα. Δίχασε και την αλήθεια, για δεκαετίες.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.