Πίσω από την Αγία Σοφία, υπήρχαν δεξαμενές με ψάρια, στοές με χρυσές στήλες και αίθουσες με χίλιες κολώνες

23:57 3/6/2025 - Πηγή: Sportime

Στα στενά πίσω από την Αγία Σοφία, εκεί όπου σήμερα κινούνται αργά τουρίστες και πλανόδιοι πωλητές, κάποτε κρυβόταν κάτι πολύ μεγαλύτερο. Όχι μόνο ένας ναός — αλλά ένας ολόκληρος υπόγειος κόσμος. Οι Οθωμανοί τον ονόμασαν “Binbir Direk” — δηλαδή, “Οι Χίλιες και Μία Κολώνες”. Ήταν όμως κάτι πολύ περισσότερο από στήλες. Ήταν υδάτινες στοές γεμάτες μυστήριο, τέχνη και ψάρια.

Η πιο γνωστή από αυτές τις δεξαμενές είναι η Βασιλική Κινστέρνα (Yerebatan Sarayı), που σήμερα λειτουργεί σαν επισκέψιμος χώρος. Χτίστηκε πιθανότατα από τον Ιουστινιανό τον 6ο αιώνα, για να εξασφαλίζει νερό στο παλάτι και τις κοντινές κατοικίες. Η οροφή της στηρίζεται από 336 μαρμάρινες κολώνες, πολλές από τις οποίες ανακυκλώθηκαν από αρχαίους ναούς — κάποιες ακόμα και με αρχαία πρόσωπα της Μέδουσας χαραγμένα στις βάσεις τους.

Δίπλα της, υπάρχει και η Binbir Direk, που περιγράφεται στα απομνημονεύματα Βρετανών περιηγητών τον 19ο αιώνα ως “ατελείωτη σειρά από στήλες που χάνονται στο σκοτάδι”. Ο αριθμός των στηλών διαφέρει: άλλοι μετράνε 336, άλλοι 424, άλλοι 1001. Το βέβαιο είναι πως οι κολώνες εκείνες στήριζαν θόλους που συγκρατούσαν το νερό, και δημιουργούσαν ένα υπόγειο δάσος από πέτρα.

Και δεν ήταν άδειες. Στην επιφάνεια των υδάτων κολυμπούσαν ψάρια, σύμφωνα με τις περιγραφές — ήρεμα, ήμερα, σχεδόν εξημερωμένα. Οι Τούρκοι οικοδεσπότες τα τάιζαν, και οι Ευρωπαίοι επισκέπτες έμεναν αποσβολωμένοι από το θέαμα. Πάνω από τις δεξαμενές, απλοί κάτοικοι έριχναν κουβάδες για να μαζέψουν νερό ή για να φυλάξουν κρασί και φρούτα σε δροσερό περιβάλλον.

Οι κολώνες δεν ήταν απλές. Ορισμένες από αυτές ήταν φτιαγμένες από verd’ antico, γρανίτη, ή porphyry, και είχαν βάσεις από μπρούτζο. Υπήρχαν ακόμη στοές με επιγραφές, περίτεχνες βάσεις, και φωτισμούς που τόνιζαν το βάθος και το μυστήριο. Οι στοές κάτω από την Κωνσταντινούπολη ήταν ένα αρχιτεκτονικό θαύμα, χτισμένο για να μείνει αόρατο.

Μια από αυτές, η δεξαμενή του Φιλοξένου, λέγεται πως μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες της πόλης για 60 ημέρες, και μέσα της υπήρχαν δύο πηγές πόσιμου νερού. Οι αρχιτέκτονες φρόντισαν να απορροφά το νερό της βροχής αλλά και να αντέχει σεισμούς. Αργότερα, οι Οθωμανοί την χρησιμοποίησαν ως αποθηκευτικό χώρο ή ακόμη και για την παραγωγή μεταξιού.

Ορισμένες από τις κολώνες ήταν τόσο παράξενες, ώστε οι Ευρωπαίοι πίστεψαν ότι επρόκειτο για “καθρέφτες” που αντανακλούν το νερό, ή για “τελετουργικούς ναούς” αφιερωμένους σε χαμένους θεούς. Στην πραγματικότητα ήταν μηχανική τελειότητα: το κάθε κομμάτι συνδεόταν με το άλλο για να αντέχει την πίεση και τη βαρύτητα.

Όλα αυτά βρίσκονταν μερικά βήματα από την Αγία Σοφία. Κρυμμένα, ξεχασμένα για αιώνες, μέχρι να τα ανακαλύψουν ξανά τυχαία κάποιοι περιηγητές. Και να συνειδητοποιήσουν πως η Κωνσταντινούπολη δεν χτίστηκε πάνω σε θεμέλια. Χτίστηκε πάνω σε νερό.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords