Ο Έλληνας που μετέφρασε τον Θουκυδίδη στο Παρίσι, πριν πεθάνει μόνος, εξόριστος και καταραμένος

15:31 13/5/2025 - Πηγή: Sportime

Κανείς δεν περίμενε ότι το τέλος του θα είναι τόσο σιωπηλό. Ο άνθρωπος που μεγάλωσε την Ελλάδα όσο κανένας, ο Βενιζέλος της ένωσης, των Βαλκανικών, των θριάμβων, πέθανε μακριά από τη χώρα που τον δοξάσε και τον καταδίκασε. Το 1936, στο Παρίσι, μακριά από την Αθήνα και τα Χανιά, ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν ήταν πια ούτε ήρωας ούτε Πρωθυπουργός. Ήταν ένας εξόριστος, ένας μελλοθάνατος στα χαρτιά, ένας γέρος με πένες, βιβλία και τη φωνή του Θουκυδίδη να του κρατά συντροφιά.

Στο τελευταίο του σπίτι, στην οδό Μπωζόν 22, είχε βυθιστεί σε μια αποστολή που δεν ήταν για την πολιτική, αλλά για την Ιστορία. Είχε πια αφήσει τις εκλογικές αναμετρήσεις, τις Συνθήκες, τις αντιπαραθέσεις με βασιλιάδες και στρατηγούς. Είχε πια μόνο τη γλώσσα. Κι έναν αρχαίο συγγραφέα που περιέγραψε με λέξεις τον σπαραγμό, την εξουσία, τη διχόνοια. Ο Θουκυδίδης ήταν για τον Βενιζέλο η τελευταία μάχη που μπορούσε να δώσει χωρίς όπλα. Τον μετέφραζε στη δημοτική. Τον εξηγούσε στους νέους της πατρίδας του που ίσως δεν τον διαβάσουν ποτέ.

Η εικόνα του στο Παρίσι δεν έμοιαζε με τα αγάλματα. Δεν έβγαζε λόγους, δεν υπέγραφε Συνθήκες. Είχε αποσυρθεί, καταδικασμένος ερήμην σε θάνατο από το ελληνικό κράτος, αφού κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία μετά το αποτυχημένο κίνημα του 1935. Όσοι ήταν δίπλα του τότε εκτελέστηκαν Μεγάλη Εβδομάδα. Ο ίδιος, λίγους μήνες αργότερα, θα πέθαινε στο Παρίσι. Και δεν πέθανε ούτε ως ήρωας ούτε ως αρχηγός. Πέθανε σαν πρόσφυγας της Ιστορίας.

Όταν πέθανε, 18 Μαρτίου 1936, οι αρχές της Γαλλίας απέδωσαν τιμές. Το Παρίσι τον τίμησε. Όχι η Αθήνα. Το φέρετρό του πέρασε από τη Γαλλία και την Ιταλία χωρίς να σταματήσει στην πρωτεύουσα της χώρας του. Η σωρός έφτασε κατευθείαν στα Χανιά. Εκεί, στον Προφήτη Ηλία, τον έθαψαν σε ένα σημείο που βλέπει το Αιγαίο και την Κρήτη. Κοντά στο χώμα που γεννήθηκε, μακριά από τη Βουλή που τον έκρινε.

Η επιγραφή στον τάφο του δεν γράφτηκε από κάποιον άλλον. Την είχε απαγγείλει ο ίδιος, χρόνια πριν, μέσα στο κοινοβούλιο. «Ίσως έκανε πολλά σφάλματα, αλλά ποτέ δεν του έλειψε το θάρρος». Πριν φύγει, έγραψε μια επιστολή: «Ζήτω ο Βασιλεύς!», στήριξε την απομάκρυνση Παπάγου και Πλατή από την κυβέρνηση. Το ίδιο του το τέλος ήταν γεμάτο αντιφάσεις. Είχε στηρίξει τη Δημοκρατία, είχε συμφιλιωθεί με μοναρχίες, είχε μιλήσει για ειρήνη, είχε ενθαρρύνει πραξικοπήματα. Ό,τι και να πεις, δεν θα τον χωρέσει.

Μόνο μια εικόνα του τον χωρά. Ένας άντρας, σε ένα δωμάτιο του Παρισιού, σκυμμένος πάνω από ένα χειρόγραφο. Να μεταφράζει τις λέξεις του Θουκυδίδη. «Η αληθινή τραγωδία δεν είναι οι σφαγές, είναι το μίσος ανάμεσα στους ανθρώπους που ζούσαν μαζί». Ο Βενιζέλος το ήξερε. Γι’ αυτό το μετάφρασε. Κι ας έμεινε μόνος, εξόριστος και καταραμένος.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords