Η εκστρατεία του Αλέξανδρου δεν άλλαξε μόνο χάρτες. Άλλαξε και τη γλώσσα που μιλούσε η πιο παλιά γη του κόσμου.

09:42 17/6/2025 - Πηγή: Sportime

Όταν ο Αλέξανδρος μπήκε νικητής στη Βαβυλώνα το 330 π.Χ., η Περσία κατέρρεε. Αλλά μαζί με την αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών, έσβηνε αργά και η τελευταία γλωσσική φλόγα της Μεσοποταμίας — μιας γης που για τρεις χιλιάδες χρόνια μιλούσε, έγραφε και προσευχόταν σε γλώσσες που δεν υπάρχουν πια. Η κατάκτηση του κόσμου είχε και άλλη μία, πιο σιωπηλή συνέπεια: ο Αλέξανδρος διέκοψε μια πολιτισμική συνέχεια που ξεκινούσε από τη Σουμερία.

Η σουμεριακή γλώσσα είχε πάψει να μιλιέται αιώνες πριν, γύρω στο 2000 π.Χ., όταν οι Ελαμίτες κατέστρεψαν το Ουρ. Όμως δεν είχε πεθάνει πραγματικά. Ζούσε ως ιερατική και διοικητική γλώσσα, διατηρούμενη σε ναούς και αρχεία της Ασσυρίας και της Βαβυλώνας. Ήταν η “λατινική” της Μεσοποταμίας, σε μια εποχή όπου τίποτα δεν πέθαινε αν γραφόταν σε πηλό.

Οι Ακκάδιοι, οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι, ακόμα και οι Πέρσες, άφησαν τη σφραγίδα τους πάνω στη γλώσσα του τόπου. Από τη μία έγραφαν σε σφηνοειδή, από την άλλη μιλούσαν τα αραμαϊκά, που από τον 8ο αιώνα π.Χ. και μετά έγιναν η επίσημη γλώσσα της διοίκησης σε όλη την Εγγύς Ανατολή. Αραμαϊκά έγραφαν οι γραφιάδες της Νινευή, της Ιερουσαλήμ, της Βαβυλώνας και της Περσέπολης.

Όταν ήρθε ο Αλέξανδρος, δεν έφερε απλώς στρατό. Έφερε την ελληνική γλώσσα, την ελληνική διοίκηση, την ελληνική παιδεία. Στην αρχή, όλα συνυπήρχαν. Οι ναοί συνέχιζαν να κρατούν αρχεία στα παλιά πρότυπα. Οι Έλληνες αξιωματούχοι μάθαιναν να αποκρυπτογραφούν τις σφηνοειδείς πινακίδες. Αλλά μετά ήρθε το πλήγμα.

Το 275 π.Χ., ο Σέλευκος Α’ Νικάτωρ, διάδοχος του Αλέξανδρου, διέταξε την εκκένωση της Βαβυλώνας. Οι τελευταίοι ιερείς, οι τελευταίοι γνώστες της ακαδικής και της σουμεριακής γραφής, εγκατέλειψαν τους ναούς. Δεν υπήρχε πια λόγος να τηρηθούν τα παλιά έγγραφα. Η ακκαδική γλώσσα πέθανε χωρίς φωνή, μόνο με πηλό.

Τα αραμαϊκά συνέχισαν για αιώνες, γιατί ήταν η γλώσσα των πολλών. Αλλά και αυτά, σιγά-σιγά, παραμερίστηκαν από τα ελληνικά και τα αργότερα αραβικά. Η πιο παλιά γη του κόσμου, που έδωσε στον άνθρωπο τη γραφή, τους θεσμούς, τη γεωργία και τις πόλεις, έχασε τη φωνή της. Όχι σε μια μέρα, αλλά σε μια σειρά από ήσυχες νίκες, διατάγματα, μεταφράσεις και σιωπές.

Σήμερα, μόνο σε κάτι απομονωμένα χωριά της Συρίας και της Τουρκίας μιλούν ακόμα τα αραμαϊκά – απόηχος μακρινός της γλώσσας που κληρονόμησαν οι λαοί της Μεσοποταμίας όταν οι Σουμέριοι σώπασαν. Ο Αλέξανδρος άλλαξε χάρτες. Αλλά άλλαξε και τον ήχο της ίδιας της Ιστορίας.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords