Γιατί τρώμε αρνί το Πάσχα; Και τι τρώγαμε πριν ξεκινήσει αυτή η συνήθεια;

Το αρνί στη σούβλα έχει ταυτιστεί όσο λίγα πράγματα με το ελληνικό Πάσχα. Αχνιστό, ροδοκοκκινισμένο, γυρνάει υπομονετικά ώρες μέχρι να φαγωθεί σε μια από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της ελληνικής άνοιξης. Κι όμως, αυτή η εικόνα δεν είναι τόσο αρχαία όσο νομίζουμε. Και σίγουρα δεν ήταν πάντα το φαγητό του Πάσχα.

Η παράδοση του αρνιού έχει θρησκευτική ρίζα. Στην Παλαιά Διαθήκη, οι Εβραίοι έσφαζαν ένα αμνό για το Πάσχα τους, το Πέσαχ. Το αίμα του το έβαζαν στα κατώφλια για να σωθούν από την τελευταία πληγή της Αιγύπτου. Αυτή η εικόνα του «αρνίου του Θεού» πέρασε και στον Χριστιανισμό, συμβολίζοντας τον Χριστό ως θυσία για τη σωτηρία του κόσμου.

Στην Ελλάδα, η σφαγή του αρνιού έγινε δημοφιλής σταδιακά, όχι από την αρχή της χριστιανικής παράδοσης. Για αιώνες, το φαγητό του Πάσχα δεν ήταν συγκεκριμένο. Τρώγανε ό,τι υπήρχε στο χωριό ή ό,τι περίσσευε από τον χειμώνα. Κυρίαρχα ήταν τα αυγά, το τυρί, τα πίτες και κάθε λογής φαγητά που είχαν απουσιάσει από τη νηστεία.

Το αρνί άρχισε να συνδέεται με την Ανάσταση κυρίως για πρακτικούς λόγους. Ήταν μικρό, έψηνε γρήγορα, δεν χρειαζόταν τεράστια προετοιμασία. Και ήταν διαθέσιμο την άνοιξη, όταν τα πρόβατα είχαν γεννήσει. Το γεγονός ότι ήταν και σύμβολο θυσίας απλώς βοήθησε να ριζώσει πιο εύκολα η παράδοση.

Πριν το αρνί, οι περισσότεροι Έλληνες έτρωγαν μαγειρίτσα, πίτες, βραστά αυγά, κατσίκι σε ταψί ή ακόμη και χοιρινό όπου υπήρχε. Η σούβλα ήταν σπάνια και δύσκολη. Δεν υπήρχαν σούβλες για όλους. Ήταν εικόνα πλούτου, όχι συνήθεια. Στην πραγματικότητα, το «Πάσχα με σούβλα» έγινε καθολική εικόνα μετά τη δεκαετία του ’50.

Σήμερα, το πασχαλινό τραπέζι με το αρνί στη σούβλα έχει γίνει σχεδόν υποχρεωτικό. Σαν να ήταν έτσι πάντα. Όμως η ιστορία δείχνει πως πριν απ’ αυτό υπήρχε ποικιλία, απλότητα, νηστίσιμα που γίνονταν γιορτινά, και έθιμα που άλλαζαν από τόπο σε τόπο. Το αρνί ήταν το τέλος μιας μακριάς αναμονής — όχι η αρχή.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Keywords