Γιατί έγραφαν βουστροφηδόν οι Αρχαίοι Έλληνες και τι σημαίνει βουστροφηδόν;

Πριν καθιερωθεί η σημερινή φορά γραφής από τα αριστερά προς τα δεξιά, οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν μια διαφορετική τεχνική γραφής, γνωστή ως βουστροφηδόν. Η λέξη προέρχεται από τους όρους “βοῦς” (βόδι) και “στροφή” (στροφή, αλλαγή κατεύθυνσης) και σημαίνει “όπως στρίβει το βόδι στο όργωμα”. Η γραφή αυτή είχε μια ιδιαιτερότητα: κάθε γραμμή γραφόταν προς την αντίθετη κατεύθυνση από την προηγούμενη. Αν μια σειρά λέξεων ήταν από αριστερά προς τα δεξιά, η επόμενη γραφόταν από δεξιά προς τα αριστερά, με τα γράμματα συχνά καθρεφτισμένα.

Το βουστροφηδόν χρησιμοποιήθηκε κατά κύριο λόγο την Αρχαϊκή περίοδο (8ος-5ος αιώνας π.Χ.), κυρίως σε επιγραφές. Οι επιγραφές της εποχής δείχνουν την εξελικτική φάση της ελληνικής γραφής, καθώς οι Έλληνες δανείστηκαν το φοινικικό αλφάβητο αλλά σταδιακά ανέπτυξαν τη δική τους γραφή. Δεν υπήρχε αρχικά κάποια σταθερή φορά, οπότε το βουστροφηδόν ήταν μια φυσική λύση, διευκολύνοντας το διάβασμα χωρίς να απαιτείται επιστροφή στην αρχή κάθε γραμμής.

Οι αρχαίοι πίστευαν ότι η γραφή αυτή μπορούσε να κάνει το διάβασμα πιο ομαλό, καθώς τα μάτια ακολουθούσαν την κίνηση όπως το όργωμα ενός χωραφιού. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, το σύστημα εγκαταλείφθηκε, και γύρω στον 5ο αιώνα π.Χ. επικράτησε η γραφή από τα αριστερά προς τα δεξιά, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

Η βουστροφηδόν γραφή είναι ένα εντυπωσιακό παράδειγμα της ευρηματικότητας των αρχαίων λαών και του τρόπου με τον οποίο πειραματίστηκαν με τη γραφή πριν καθιερωθεί το σύγχρονο αλφάβητο. Οι λίγες επιγραφές που σώζονται σήμερα αποδεικνύουν πόσο διαφορετική μπορούσε να είναι η αντίληψη της γραφής και της ανάγνωσης σε αρχαίους πολιτισμούς.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Keywords