Gaslighting: Η Τρομακτική Μέθοδος που Αλλοιώνει την Πραγματικότητά Σου!

Πώς γίνεται να χάσεις την πίστη σου στην ίδια σου την αντίληψη; Πώς κάποιος μπορεί να σε πείσει ότι όσα θυμάσαι δεν έγιναν ποτέ; Το gaslighting είναι μια μέθοδος χειρισμού που δεν χρειάζεται βία, ούτε φωνές. Χρειάζεται μόνο χρόνο, λέξεις και αμφιβολία.

Ο όρος προέρχεται από την ταινία «Gaslight» του 1944, όπου ένας άντρας χειραγωγεί τη σύζυγό του ώστε να πιστέψει ότι χάνει τα λογικά της. Χαμηλώνει τα φώτα, αλλά της λέει ότι είναι στο μυαλό της. Στην αρχή εκείνη αμφιβάλλει. Στο τέλος, το πιστεύει.

Το gaslighting εφαρμόζεται σε σχέσεις, οικογένειες, εργασιακούς χώρους, ακόμα και σε πολιτικό επίπεδο. Ένας gaslighter σπέρνει τη σύγχυση και τη δυσπιστία με μικρές, αλλά συνεχείς, παραποιήσεις της αλήθειας. Μπορεί να πει «δεν το είπα ποτέ αυτό», ενώ το θυμάσαι ξεκάθαρα. Ή να σου πει «είσαι υπερβολικός», «το φαντάστηκες», «κανείς άλλος δεν το βλέπει έτσι».

Το χειρότερο είναι πως λειτουργεί. Όχι μεμιάς, αλλά σαν σταγόνα που πέφτει ασταμάτητα. Ο αποδέκτης αρχίζει να αμφιβάλλει. Για τις σκέψεις του, τις αναμνήσεις του, τα συναισθήματά του. Πιστεύει ότι υπερβάλλει, ότι έχει πρόβλημα, ότι δεν θυμάται σωστά. Και όταν φτάσει να ζητά συγγνώμη επειδή “παρεξήγησε”, η πραγματικότητα έχει ήδη αλλάξει.

Στην ψυχολογία, το gaslighting αναγνωρίζεται ως μία από τις πιο επιβλαβείς μορφές συναισθηματικής κακοποίησης. Τα θύματα συχνά αναπτύσσουν άγχος, κατάθλιψη, κρίσεις πανικού ή και μετατραυματικό στρες. Οι σχέσεις τους με τον εαυτό τους και τους άλλους καταρρέουν.

Στο ιατρικό περιβάλλον, ο όρος χρησιμοποιείται και για να περιγράψει περιπτώσεις όπου γιατροί αγνοούν ή υποτιμούν τα συμπτώματα των ασθενών, κάνοντάς τους να νιώθουν ότι “είναι όλα στο μυαλό τους”. Ιδιαίτερα οι γυναίκες και οι μειονότητες έχουν υπάρξει στόχος τέτοιου είδους gaslighting.

Το gaslighting δεν είναι απλώς ένας καβγάς ή μια διαφωνία. Είναι ένα καλά οργανωμένο μοτίβο. Ένα είδος επίθεσης που χτυπά στον πυρήνα της προσωπικότητας: την αίσθηση του τι είναι αληθινό.

Η άμυνα είναι η επίγνωση. Η γνώση ότι αυτή η τακτική υπάρχει και πως αν νιώθεις συνεχώς αμφιβολία για τον εαυτό σου μέσα σε μία σχέση, ίσως δεν είναι τυχαίο. Ο διάλογος με τρίτους, η καταγραφή γεγονότων και η συμβουλευτική υποστήριξη μπορούν να βοηθήσουν κάποιον να ξαναχτίσει την εμπιστοσύνη στην αντίληψή του.

Το gaslighting δεν είναι απλώς ψέμα. Είναι δηλητήριο στην πραγματικότητα. Και όταν το καταλάβεις, είναι η αρχή για να ανακτήσεις τον έλεγχο.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Keywords