Έγραψε το πιο επικίνδυνο παραμύθι του κόσμου και παραλίγο να πεθάνει σε βομβαρδισμό για να το σώσει

12:24 3/6/2025 - Πηγή: Sportime

Ήταν καλοκαίρι του 1944. Οι Ναζί βομβάρδιζαν το Λονδίνο με τις πρώτες ιπτάμενες βόμβες V-1. Μία απ’ αυτές έπεσε πάνω στο σπίτι του Τζορτζ Όργουελ, διαλύοντάς το. Ο συγγραφέας βγήκε ζωντανός από τα ερείπια. Μα δεν έφυγε. Κάθισε με τις ώρες, σκαλίζοντας με γυμνά χέρια σπασμένα ξύλα, στάχτες και τούβλα για να βρει κάτι που δεν υπήρχε αντίγραφο. Ήταν ένα χειρόγραφο. Η «Φάρμα των Ζώων». Ένα παραμύθι που δεν ήταν καθόλου αθώο.

Ήταν ένα κείμενο μόλις 30.000 λέξεων, γραμμένο σαν παραβολή. Αλλά οι λέξεις του έκαιγαν. Ήταν το μοναδικό έργο εκείνης της εποχής που τολμούσε να παρουσιάσει τον Στάλιν σαν έναν δικτάτορα με τη μορφή γουρουνιού. Ο Όργουελ είχε ήδη πολεμήσει στο πλευρό των αναρχικών στην Ισπανία, είχε δει πώς οι σταλινικοί καταδίωκαν ακόμα και αριστερούς συμμάχους, και είχε ζήσει από πρώτο χέρι τον τρόμο της λογοκρισίας. Η «Φάρμα των Ζώων» ήταν το ξέσπασμά του. Και κανείς δεν ήθελε να το εκδώσει.

Ο εκδότης Τ.Σ. Έλιοτ αρνήθηκε να το τυπώσει λέγοντας πως «τα γουρούνια ίσως είναι η καλύτερη λύση για να διοικήσουν τη φάρμα». Ένας άλλος το έδωσε κρυφά στο Υπουργείο Πληροφοριών. Ο άνθρωπος που μπλόκαρε την κυκλοφορία του –όπως αποκαλύφθηκε χρόνια μετά– ήταν Σοβιετικός κατάσκοπος. Κι ενώ η Αγγλία πολεμούσε στο πλευρό της ΕΣΣΔ ενάντια στον Χίτλερ, το να λες κάτι εναντίον του Στάλιν θεωρούνταν προδοσία.

Ο ίδιος ο Όργουελ είχε γράψει στο χαρτί την εικόνα που τον ενέπνευσε: «Ένα αγόρι 10 ετών χτυπούσε με βούρδουλα ένα άλογο 10 φορές μεγαλύτερό του. Σκέφτηκα: αν το άλογο ήξερε τη δύναμή του, τίποτα δεν θα το σταματούσε». Αυτή η σκέψη γέννησε τον Μπόξερ, το εργατικό άλογο της Φάρμας που πεθαίνει δουλεύοντας υπάκουα σ’ ένα καθεστώς που το προδίδει. Και αυτό ήταν που έκανε το βιβλίο επικίνδυνο. Δεν κατήγγειλε μόνο τη Σοβιετική Ένωση. Κατήγγειλε κάθε εξουσία που χειραγωγεί, κάθε επανάσταση που προδίδεται, κάθε λαό που μαθαίνει να λέει “ο ηγέτης έχει πάντα δίκιο”.

Όταν η «Φάρμα των Ζώων» εκδόθηκε τελικά το 1945, ο κόσμος άλλαζε. Οι συμμαχίες διαλύονταν. Ο Ψυχρός Πόλεμος ξεκινούσε. Και τότε, το βιβλίο απέκτησε νέα ζωή: η CIA τύπωσε χιλιάδες αντίτυπα και τα πέταξε με μπαλόνια πάνω από την Πολωνία και την Ουγγαρία για να περάσει το μήνυμα πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Οι πιλότοι των χωρών αυτών είχαν εντολή να τα καταρρίψουν στον αέρα.

Στην ΕΣΣΔ και σε πολλές χώρες του αραβικού κόσμου το βιβλίο λογοκρίθηκε για δεκαετίες. Στην Αγγλία, δεν μπήκε ποτέ στην πρώτη του μορφή. Η εισαγωγή που έγραφε ο ίδιος ο Όργουελ, με τίτλο «Η Ελευθερία του Τύπου», αφαιρέθηκε την τελευταία στιγμή. Σε αυτήν, κατηγορούσε την ίδια του τη χώρα για εθελοντική αυτολογοκρισία. Το κείμενο αυτό δεν εκδόθηκε παρά 28 χρόνια αργότερα.

Η «Φάρμα των Ζώων» διδάσκεται σήμερα στα σχολεία, συζητιέται στα πανεπιστήμια, και παραμένει ένα από τα πιο απαγορευμένα βιβλία στον πλανήτη. Αλλά ο λόγος που σώθηκε, είναι ότι ένα βράδυ του πολέμου, ο συγγραφέας της έψαξε με τα χέρια του μέσα στα χαλάσματα ενός βομβαρδισμένου σπιτιού, όχι για να σωθεί ο ίδιος, αλλά για να σωθεί η αλήθεια.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Keywords