Μπορούσαν οι αρχαίοι Έλληνες να πάνε με μια τριήρη στην Αίγυπτο χωρίς στάση; Η απάντηση δεν είναι τόσο απλή

Αν ρωτούσες έναν Αθηναίο του 5ου αιώνα π.Χ. αν θα πήγαινε ως την Αίγυπτο με τριήρη χωρίς στάση, το πιθανότερο είναι να σε κοιτούσε με απορία. Και όμως, αυτή η φαινομενικά εξωφρενική απορία έχει πολύ σοβαρή ιστορική βάση. Η τριήρης, το κορυφαίο πολεμικό πλοίο της αρχαιότητας, δεν είχε καταλύματα, δεν είχε σκεπή, δεν είχε κουζίνα. Και όμως, ταξίδευε με ταχύτητα και πειθαρχία που ακόμα εντυπωσιάζει.

Η απόσταση από την Κρήτη μέχρι την ακτή της Αιγύπτου είναι περίπου 350 ναυτικά μίλια. Με καλό καιρό και πλήρωμα 170 ανδρών που εναλλάσσονται στα κουπιά, το ταξίδι αυτό μπορούσε να γίνει σε δύο έως τρεις ημέρες. Όχι άνετα. Όχι ξεκούραστα. Αλλά μπορούσε. Και υπάρχουν ενδείξεις ότι σε εξαιρετικά κρίσιμες αποστολές, το επιχείρησαν – και το πέτυχαν.

Ο Θουκυδίδης αναφέρει την περίφημη αποστολή στην υπόδουλη Μυτιλήνη, όπου μια αθηναϊκή τριήρης κατάφερε να φτάσει από την Αθήνα στη Λέσβο σε λιγότερο από μία μέρα και νύχτα, χάρη σε συνεχές κουπί, εναλλαγές πληρώματος και φαγητό εν πλω. Επομένως, η τεχνική δυνατότητα για έναν αδιάκοπο πλου υπήρχε, αρκεί να υπήρχε και στρατιωτικός ή πολιτικός λόγος. Στην περίπτωση της Αιγύπτου, λόγοι υπήρχαν.

Οι σχέσεις Ελλάδας–Αιγύπτου ήταν έντονες και πολύπλευρες. Από την εποχή των Μυκηναίων μέχρι τους Πτολεμαίους, οι Έλληνες ταξίδευαν, εμπορεύονταν, πολεμούσαν και εγκαθίσταντο στην Αίγυπτο. Μισθοφόροι, γιατροί, έμποροι και πρέσβεις διέσχιζαν τη Μεσόγειο. Ο «γρήγορος δρόμος» μέσω Κρήτης και Κυρηναϊκής, με δυνατότητα συνεχιζόμενης πλεύσης, ήταν στρατηγική επιλογή σε περιόδους κρίσης ή ανάγκης.

Όμως η τριήρης δεν ήταν σχεδιασμένη για τέτοιους άθλους. Δεν είχε καμπίνες, δεν είχε σκιά. Οι κωπηλάτες κοιμούνταν στο κατάστρωμα ή σε λιμάνια. Το νερό και η τροφή φορτώνονταν για λίγες ημέρες. Ο συνεχής πλους ήταν υπεράνθρωπη προσπάθεια. Κι όμως, για τους αρχαίους Έλληνες, ο σκοπός πολλές φορές ξεπερνούσε τα ανθρώπινα όρια.

Κανένα κείμενο δεν αναφέρει καθαρά ότι έφτασαν στην Αίγυπτο χωρίς στάση. Αλλά όλες οι ενδείξεις λένε ότι μπορούσαν – και ότι ίσως το έκαναν. Όχι καθημερινά. Όχι εύκολα. Αλλά με πείσμα, θάλασσα και κουπί.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Keywords