Πότε και πώς θα τελειώσει ο εφιάλτης της πανδημίας. Εννέα ερωταπαντήσεις αποκαλύπτουν την αλήθεια

Με τα επιβεβαιωμένα κρούσματα της πανδημίας να ξεπερνούν συνολικά το ένα εκατομμύριο και περισσότερες χώρες να προχωρούν σε lockdown για να επιβραδύνουν τον ιό, το ερώτημα που γεννάται είναι: «Πότε θα τελειώσει όλο αυτό;» Η απάντηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις αβεβαιότητες που υπάρχουν σχετικά με την ασθένεια, όπως εάν μπορεί να νοσήσει κάποιος περισσότερες από μία φορές και πόσο γρήγορα οι επιστήμονες θα μπορέσουν να παράγουν το εμβόλιο. Το κόστος και τα οφέλη από μια παρατεταμένη διακοπή λειτουργίας και πόσο μπορεί να αντέξει κάθε χώρα οικονομικά και πολιτικά, αποτελούν επίσης παράγοντες που θα επηρεάσουν τις εξελίξεις.

1. Πώς λοιπόν θα τελειώσει αυτό;

Υπάρχει η επικρατούσα άποψη ότι η πανδημία θα τελειώσει μόνο με την επίτευξη της αποκαλούμενης ανοσίας αγέλης. Αυτό συμβαίνει όταν αρκετοί άνθρωποι σε μια κοινότητα προστατεύονται από τον παθογόνο παράγοντα. Υπάρχουν δύο δρόμοι προς αυτό το αποτέλεσμα. Το ένα είναι η ανοσοποίηση. Οι ερευνητές θα πρέπει να αναπτύξουν ένα εμβόλιο που να αποδεικνύεται ασφαλές και αποτελεσματικό κατά του ιού και οι υγειονομικές αρχές θα πρέπει να το διαθέσουν σε επαρκή αριθμό ανθρώπων. Η δεύτερη πορεία προς την ανοσία της αγέλης είναι πιο ζοφερή: Μπορεί επίσης να συμβεί όταν ένα μεγάλο μέρος μιας κοινότητας έχει μολυνθεί από τον ιό και αναπτύσσει πλέον αντισώματα με αυτόν τον τρόπο.

2. Πως το διαχειριζόμαστε μέχρι να συμβεί αυτό;

Για πολλές χώρες, η στρατηγική είναι το lockdown, κίνηση που επιβραδύνει σε μεγάλο βαθμό την εξάπλωση. Κλείνουν επιχειρήσεις και σχολεία, απαγορεύονται οι συγκεντρώσεις και οι άνθρωποι παραμένουν στα σπίτια τους. Η ιδέα είναι να αποφευχθεί μια τεράστια έκρηξη λοιμώξεων που θα καταλύσουν το ιατρικό σύστημα, προκαλώντας υπερβολικούς θανάτους. Η διατήρηση της καμπύλης των κρουσμάτων σε χαμηλά επίπεδα, δίνει χρόνο στις αρχές και τους φορείς υγειονομικής περίθαλψης να κινητοποιηθούν – να κάνουν δοκιμές, να εντοπίσουν τις επαφές των μολυσμένων και να θεραπεύσουν τους ασθενείς, διευρύνοντας τις νοσοκομειακές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των αναπνευστήρων και των μονάδων εντατικής θεραπείας.

3. Πότε μπορούν να χαλαρώσουν οι περιορισμοί;

Δεν πρέπει να περιμένετε ότι η ζωή θα επανέλθει στην κανονικότητα σύντομα. Η άρση των περιορισμών πολύ νωρίς μπορεί να προκαλέσει ένα έξαρση. Οι αρχές στην Κίνα άρχισαν να άρουν τους περιορισμούς στην πόλη Wuhan, όπου άρχισε η πανδημία, δύο μήνες μετά τον αποκλεισμό της, όταν η μετάδοση είχε σχεδόν σταματήσει. Ωστόσο, τα μέτρα της Κίνας ήταν αυστηρότερα από οπουδήποτε αλλού έως τώρα. Η αναπληρώτρια επικεφαλής ιατρός για την Αγγλία, Δρ Jenny Harries δήλωσε ότι τα μέτρα περιορισμού πρέπει να διαρκέσουν δύο, τρεις ή, ιδανικά, μέχρι έξι μήνες. Η Annelies Wilder-Smith, καθηγήτρια λοιμωδών νοσημάτων στο Λονδίνο,  συνιστά να παραμείνουν περιορισμοί μέχρι ο αριθμός των ημερήσιων κρουσμάτων αρχίσει να υποχωρεί σταθερά για τουλάχιστον δύο εβδομάδες.

4. Και τότε τι θα γίνει;

Ένας χάρτης οδηγιών που συντάχθηκε από ομάδα ειδικών στον τομέα της υγείας των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του πρώην Επιτρόπου Διοίκησης Τροφίμων και Φαρμάκων, Scott Gottlieb, ζητά ένα ενδιάμεσο στάδιο στο οποίο τα σχολεία και οι επιχειρήσεις θα ανοίξουν ξανά, αλλά οι συγκεντρώσεις θα εξακολουθούν να είναι περιορισμένες. Οι άνθρωποι θα εξακολουθήσουν να τηρούν αποστάσεις μεταξύ τους και όσοι βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο θα πρέπει να έχουν περιορισμένη επαφή με το κοινό.  Εάν τα κρούσματα αρχίσουν να αυξάνονται ξανά, οι περιορισμοί θα γίνουν αυστηρότεροι. Η έκθεσή, που δημοσιεύθηκε από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Επιχειρηματικότητας, είναι αναμφισβήτητα πιο αισιόδοξη από το μέλλον που προβλέπουν οι ερευνητές του Imperial College London. Τα μοντέλα τους υποδεικνύουν ότι για τουλάχιστον τα 2/3 του χρόνου μέχρι να επιτευχθεί η ανοσία, θα πρέπει να υπάρχει μειωμένη επαφή στα σχολεία, στους χώρους εργασίας και γενικά στις συναθροίσεις κατά 75%. Σε κάθε περίπτωση, η εκτεταμένη διαθεσιμότητα τεστ είναι σημαντική σε αυτό το στάδιο. Το βασικό στοιχείο του σχεδίου των ΗΠΑ προβλέπει: τουλάχιστον 750.000 εξετάσεις την εβδομάδα.

5. Γιατί τα τεστ είναι τόσο σημαντικά;

Ο συγκεκριμένος ιός έχει προκαλέσει τόσο χάος, όχι επειδή είναι ιδιαίτερα θανατηφόρος, αλλά επειδή είναι ύπουλος. Πολλοί από αυτούς που έχουν μολυνθεί είναι αρκετά καλά για να πηγαίνουν στην εργασία τους, μεταδίδοντας τον χωρίς να το καταλαβαίνουν σε άλλους. Αυτό καθιστά ζωτικής σημασίας τα τεστ για την λοίμωξη να γίνονται ευρέως στον πληθυσμό, αλλά και σε όσους έχουν συμπτώματα. Με αυτόν τον τρόπο, όσοι είναι μολυσματικοί μπορούν να τεθούν σε απομόνωση, και όλοι όσοι είχαν στενή επαφή μαζί τους μπορούν να εντοπιστούν, να ελεγχθούν και, εάν είναι απαραίτητο, να απομονωθούν, προκειμένου να περιορίσουν την εξάπλωση στην κοινότητα. Ένα άλλο είδος εξετάσεων μπορεί να ελέγχει τα αντισώματα για να δει ποιος έχει ήδη κολλήσει τον ιό και είναι επομένως απίθανο να μολυνθεί και πάλι, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα. Αν πραγματοποιηθούν ευρέως αυτές οι εξετάσεις, μπορούν να επιτρέψουν σε άτομα που έχουν αντισώματα να κυκλοφορούν πιο ελεύθερα.

6. Γιατί έχει σημασία που ζεις;

Χώρες με πιο αυταρχικό καθεστώς, όπως η Κίνα,  μπορούν να επιβάλουν αυστηρότερους ελέγχους στις μετακινήσεις και πιο επιθετικά μέσα επιτήρησης, όπως ο έλεγχος πυρετού από σπίτι σε σπίτι, ο εντοπισμός και η επιβολή της καραντίνας, και είναι λιγότερο ευάλωτες στις αντιδράσεις από τις επιχειρήσεις και την κοινή γνώμη. Αυτό τους δίνει ισχυρά εργαλεία για να κρατήσουν τον ιό υπό έλεγχο, αρκεί να προσέχουν τα εισαγόμενα κρούσματα. Αυτή η διαδικασία είναι πιο δύσκολη για άλλα κράτη. Οι φτωχότερες χώρες μπορούν να αντέξουν λιγότερο τις οικονομικές απώλειες που προκαλούν οι παρατεταμένοι περιορισμοί και συχνά δεν διαθέτουν υποδομή υγείας για εκτεταμένη παρακολούθηση.

7. Πόσο χρόνο θα χρειαστεί για να κυκλοφορήσει το εμβόλιο;

Δεκάδες εταιρείες και πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο εργάζονται γι’ αυτό, αλλά δεν υπάρχει καμία εγγύηση πότε θα το πετύχουν. Η ανάπτυξη του εμβολίου είναι συνήθως μια μακρά και περίπλοκη διαδικασία που περιλαμβάνει χρόνια δοκιμών για να διασφαλιστεί ότι τα αποτελέσματα είναι ασφαλή και αποτελεσματικά. Στον αγώνα κατά της πανδημίας, μερικοί από τους ερευνητές επιδιώκουν να παραδώσουν ένα εμβόλιο σε 12 έως 18 μήνες, ένας εξαιρετικά φιλόδοξος στόχος. Οι επιστήμονες βασίζονται σε νέες τεχνολογίες, όπως εκείνες που προσθέτουν ιικό γενετικό υλικό σε ανθρώπινα κύτταρα, προκαλώντας τους να παράγουν πρωτεΐνες που θα δημιουργήσουν ανοσία. Ορισμένοι ειδικοί εμβολίων πιστεύουν ότι οι κυβερνήσεις, οι πολίτες και οι επενδυτές πρέπει να μετριάσουν την αισιοδοξία τους. Δεν είναι σαφές εάν θα λειτουργήσουν οι μέθοδοι, αν θα  τηρηθούν οι προθεσμίες ή αν οι εταιρείες θα είναι σε θέση να παράγουν αρκετά εμβόλια.

8. Ποιος είναι ο δεύτερος δρόμος για να επιτευχθεί η ανοσία;

Πρώτον, θα συμβεί μόνο εάν μετά την ανάκαμψη από τη λοίμωξη τα άτομα αποκτούν διαρκή ανοσία. Δεν είναι ακόμη γνωστό αν συμβαίνει αυτό με τον νέο ιό. Το τμήμα ενός πληθυσμού που θα έπρεπε να εκτεθεί στον ιό για να επιτευχθεί η ανοσία αγέλης είναι επίσης άγνωστο. Γενικά, είναι υψηλό το ποσοστό, για παράδειγμα 75% για τη διφθερίτιδα και 91% για την ιλαρά. Ο Patrick Vallance, επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, είχε υπολογίσει το ποσοστό αυτό στο 60% τον Φεβρουάριο. Πόσο καιρό θα χρειαζόταν για να φτάσουμε σε αυτό το απαραίτητο όριο εξαρτάται από τα μέτρα που οι κυβερνήσεις επέβαλαν ως απάντηση στην πανδημία. Χωρίς αυστηρούς περιορισμούς, θα ήταν γρηγορότερο, αλλά θα είχε απότομο και μεγάλο κόστος σε θανάτους, καθώς θα επιβαρύνονταν τα συστήματα υγεία από τους πολλούς ασθενείς. Ορισμένες έρευνες υποστηρίζουν ότι ο πραγματικός αριθμός κρουσμάτων είναι πολύ μεγαλύτερος από τα επιβεβαιωμένα. Εάν αυτό είναι αλήθεια, οι χώρες είναι πιο κοντά στην ανοσία αγέλης από όσο γνωρίζουμε.

9. Υπάρχουν άλλες μεταβλητές;

Θα μπορούσαμε να είμαστε τυχεροί και ο ιός να αποδυναμωθεί με την έναρξη του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο, όπου υπάρχουν τα περισσότερα κρούσματα, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα ξεσπάσματα της γρίπης που υποχωρούν κατά την αλλαγή των εποχών. Ωστόσο, παραμένει άγνωστο κατά πόσο ο θερμότερος καιρός θα παίξει κάποιο ρόλο. Ακόμα κι αν το ξέσπασμα περιοριστεί, μπορεί να επιστρέψει το φθινόπωρο. Μερικοί εναποθέτουν τις ελπίδες τους σε μια εξαιρετικά αποτελεσματική θεραπεία.