Η δύσκολη προοδευτική «μεταμόρφωση» του Κινήματος Πέντε Αστέρων

* Του Δημήτρη Δεληολάνη, Δημοσιογράφου – Η ανάλυση περιλαμβάνεται στο 39ο Δελτίο Ευρωπαϊκών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ

Το Κίνημα 5 Αστέρων που δέχτηκε να συμμετάσχει στην κυβέρνηση  του «τεχνοκράτη» Μάριο Ντράγκι ήταν κάτι πολύ διαφορετικό από το κίνημα που στις εκλογές του 2018 αναδείχτηκε πρώτο κόμμα της Ιταλίας με το 32,6%. Βεβαίως το Κ5Α εξακολουθεί να διαθέτει  τη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα του ιταλικού Κοινοβουλίου, παρόλο που καθ΄οδόν έχασε, λόγω διαγραφής ή αποχώρησης, περισσότερους

Η μεγάλη αλλαγή σημειώθηκε όταν το Κίνημα διαπίστωσε οδυνηρά ότι η κυβερνητική συμμαχία με τη Λέγκα όχι μόνο οδηγούσε σε πολιτικό αδιέξοδο αλλά είχε αποδειχτεί ιδιαίτερα επικίνδυνη για ένα εντελώς καινούριο και άπειρο αλλά ριζικά μεταρρυθμιστικό κίνημα όπως ήταν το δημιούργημα του Μπέπε Γκρίλο. Όταν, το καλοκαίρι του 2019, ο Ματέο Σαλβίνι προκάλεσε απερίσκεπτα κυβερνητική κρίση, ο Πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε ανέλαβε πρωτοβουλία και οδήγησε τότε, όχι χωρίς δυσκολίες, το Κ5Α σε συμμαχία με μία «συστημική» πολιτική δύναμη όπως είναι το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα.

Σε αντίθεση με την πρώτη, η δεύτερη κυβέρνηση του Τζουζέπε Κόντε μπορεί να θεωρηθεί μια προοδευτική και αποτελεσματική κυβέρνηση. Τα έβγαλε πέρα καλύτερα από πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες στην αντιμετώπιση της πανδημίας, σε κραυγαλέα αντίθεση με την Περιφέρεια Λομβαρδίας, όπου κυβερνά η Λέγκα του Σαλβίνι (στην Ιταλία το σύστημα υγείας είναι «στα χέρια» των περιφερειακών κυβερνήσεων). Ο Πρωθυπουργός κατάφερε όχι μόνο να διατηρήσει κάποια μέτρα που το Δημοκρατικό Κόμμα όταν ήταν στην αντιπολίτευση δεν είχε υποστηρίξει, αλλά είχαν μεγάλη σημασία για το Κ5Α, όπως το «κοινωνικό εισόδημα» για άνεργους και άπορους και η κατάργηση του συνταξιοδοτικού νόμου που είχε επιβάλει το 2011 η τεχνοκρατική κυβέρνηση του Μάριο Μόντι.

Παράλληλα, με την υποστήριξη του Δημοκρατικού Κόμματος ο  Κόντε άλλαξε το δικαστικό σύστημα ώστε να μην υπάρχει παραγραφή μετά την πρωτοβάθμια απόφαση του δικαστηρίου,  θέσπισε το ius soli, δηλαδή το δικαίωμα πολιτογράφησης όποιου γεννιέται σε ιταλικό έδαφος και, το πιο πρόσφατο, επανέφερε στα χέρια του Δημοσίου τους αυτοκινητοδρόμους της χώρας, μετά την κατάρρευση της γέφυρας στη Γένοβα το 2018 που προκάλεσε το θάνατο 49 ατόμων. Το αριστούργημα όμως του Κόντε ήταν η ικανότητα του να εξασφαλίσει από το ευρωπαϊκό Ταμείο Αποκατάστασης το μυθικό ποσό των 209 δισεκατομμυρίων ευρώ, το μεγαλύτερο στην ΕΕ.

Όλη αυτή η διαδικασία ήταν κυρίως έργο του Πρωθυπουργού, ο οποίος συχνά βρέθηκε να σκοντάφτει μπροστά στο  δυσκίνητο και αναποτελεσματικό οργανωτικό σύστημα που επέβαλαν στο Κίνημα από την ίδρυση του ο Μπέπε Γκρίλο και ο επιχειρηματίας Τζανρομπέρτο Καζαλέτζο. Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν η συνεχής χρήση της ψηφοφορίας στην ψηφιακή πλατφόρμα Ρουσώ, ώστε να ληφθούν οι πιο σημαντικές αποφάσεις. Το πρόβλημα έγινε ακόμη πιο σοβαρό μετά τον θάνατο του Τζανρομπέρτο, όταν ανέλαβε την ψηφιακή επιχείρηση ο γιος του Ντάβιντε. Ενώ ο πατέρας συμμεριζόταν με τον Γκρίλο το όραμα μιας «ψηφιακής δημοκρατίας», ο υιός αντιμετώπισε την ψηφιακή πλατφόρμα με όρους οικονομικής επιχείρησης, δημιουργώντας συχνά προβλήματα στις σχέσεις του με την Κοινοβουλευτική Ομάδα. Ο Κόντε πίεσε τον Γκρίλο να αναδείξει μια έστω τυπική ηγεσία του Κινήματος που να λειτουργήσει ως αντίβαρο στις πιέσεις του Καζαλέτζο. Και πράγματι, έπειτα από μια εικονική ψηφοφορία στην πλατφόρμα Ρουσώ, αναδείχτηκε ως «πολιτικός υπεύθυνος» ο γερουσιαστής Βίτο Κρίμι, σε αντικατάσταση του υπουργού Εξωτερικών Λουίτζι Ντι Μάιο, ο οποίος παρέμεινε ωστόσο σημαντικός παράγων του Κινήματος. Ο Γκρίλο διατήρησε τον τίτλο του «θεματοφύλακα», φύλο συκής πίσω από το οποίο κρύβεται η γνωστή σε όλους πραγματικότητα: πως ο ίδιος είναι ο πραγματικός ηγέτης του Κινήματος. 

Καθώς όμως στις αρχές του έτους ο Ματέο Ρέντσι άρχισε να «κανονιοβολεί» εναντίον της κυβέρνησης Κόντε, οι εντάσεις εντός του Κ5Α οξύνθηκαν αντί να μειωθούν. Ο ιδιοκτήτης της πλατφόρμας Ντάβιντε Καζαλέτζο από καιρό διεκδικούσε ένα ποσό γύρω στις 500 χιλιάδες ευρώ που το Κ5Α του χρωστούσε για να κάνει χρήση της ψηφιακής του πλατφόρμας. Σε αυτή την οικονομική διαμάχη προσετέθη και η διαφωνία του Καζαλέτζο ως προς τη συμμετοχή του Κινήματος 5 Αστέρων στην κυβέρνηση  Ντράγκι. 

Η διαφωνία εκφράστηκε σε συνεννόηση του Καζαλέτζο με 20 περίπου βουλευτές και γερουσιαστές που αποσχίστηκαν από το Κ5Α και 13 από αυτούς δημιούργησαν δική τους κοινοβουλευτική ομάδα με την επωνυμία «Υπάρχει Εναλλακτική Λύση». Ανάμεσα στους διαφωνούντες (αλλά χωρίς να αποσχιστεί) και ο βουλευτής Αλεσάντρο Ντι Μπατίστα, ιδιαίτερα δημοφιλής, καθώς θεωρείται ο εκπρόσωπος της «κινηματικής ψυχής» του Κ5Α.   

Ο Γκρίλο, ενώ ανέλαβε να λύσει την οικονομική διαμάχη, δραστηριοποιήθηκε προς δύο κατευθύνσεις: αφενός ώστε το Κ5Α να συμμετάσχει στην κυβέρνηση Ντράγκι αφετέρου διόρισε τον Κόντε αρχηγό in pectore του Κινήματος και του ανέθεσε να επεξεργαστεί νέα στρατηγική και νέο καταστατικό.

Αναφορικά με την πρώτη επιλογή, ο ίδιος ο Γκρίλο τη δικαιολόγησε με την αναγκαιότητα το Κίνημα να μη διακόψει την «εκπαίδευσή» του στη διακυβέρνηση και να μην γίνει ξανά, όπως παλαιότερα, ένα απλό κίνημα διαμαρτυρίας. Η συμμετοχή στην κυβέρνηση θα επικεντρωνόταν κυρίως στο μέρος του ευρωπαϊκού προγράμματος που επέβαλε να επενδυθεί μεγάλο μέρος των δισεκατομμυρίων του Ταμείου στην προστασία του περιβάλλοντος. Ως προς αυτό, ο Γκρίλο συνεννοήθηκε με τον Ντράγκι κι ενέκρινε να διοριστεί ως υπουργός «Οικολογικής Μετάβασης»  ο επιχειρηματίας μηχανικός Ρομπέρτο Τσινγκολάνι. Σύμφωνα με την φιλική προς το Κ5Α εφημερίδα Il Fatto Quotidiano, ο Γκρίλο έπεσε θύμα του έρωτά του για την τεχνολογία και «νόμισε πως είναι οπαδός του ένας επιχειρηματίας που πάντα ήταν με το μέρος του Ρέντσι». Πόσο δίκιο είχε η εφημερίδα φάνηκε πριν από λίγες ημέρες, όταν ο Τσινγκολάνι έκανε σαφή τα σχέδια του: εκφράστηκε θετικά για το σχέδιο του ενεργειακού κολοσσού ΕΝΙ να αποθηκεύσει τους ρύπους από διοξείδιο του άνθρακα στα άδεια πλέον υποθαλάσσια κοιτάσματα φυσικού αερίου στα ανοιχτά της Ραβένας. Ένα σχέδιο που ο Κόντε είχε απορρίψει ευθύς εξ αρχής. Παράλληλα, επανέφερε στο προσκήνιο το σχέδιο Ποσειδών, δηλαδή τη διασύνδεση Ιταλίας-Ελλάδας ως προέκταση του αγωγού East Med. Ένα σχέδιο που είχε παγώσει τα τελευταία χρόνια. Τελικά, στην ψηφιακή ψηφοφορία στην πλατφόρμα Ρουσώ το ναι στην κυβέρνηση υπερίσχυσε με το 59,3%.   

Ιδιαίτερα δύσκολη αποδείχτηκε και η αποστολή του Κόντε. Ο πρώην Πρωθυπουργός δήλωσε ευθύς εξ αρχής πως το νέο Κ5Α πρέπει να αφήσει πίσω του τις ανούσιες διακηρύξεις τύπου «ούτε Αριστερά ούτε Δεξιά» και να «τοποθετηθεί σταθερά στον προοδευτικό χώρο». Ήδη ως Πρωθυπουργός ο Κόντε είχε διατηρήσεις άριστες σχέσεις με την κοινοβουλευτική ομάδα Ελεύθεροι και Ίσοι που κινείται στα αριστερά  του Δημοκρατικού Κόμματος, ενώ παράλληλα είχε εκφράσει τη δυσαρέσκεια του που το κεντροαριστερό κόμμα δεν ήταν σε θέση να καλύψει τον τεράστιο χώρο στα αριστερά του, καθώς δεν συνεννοείτο με τα συνδικάτα και δεν ήταν σε θέση ούτε να αντικαταστήσει τους οπαδούς του Ρέντσι σε θέσεις κλειδιά, όπως στην προεδρία της κοινοβουλευτικής του ομάδας. 

Για να ενισχύσει τον προοδευτικό χαρακτήρα του Κ5Α ο Κόντε είχε μάλιστα συζητήσει με τον Ενρίκο Λέτα, τον νέο Γραμματέα του Δημοκρατικού Κόμματος, το ενδεχόμενο οι δύο πολιτικές δυνάμεις να υποστηρίξουν κοινούς υποψηφίους στις δημοτικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν το φθινόπωρο. Ο Λέτα δέχτηκε την πρόταση, που θα τον απάλλασσε από εξουθενωτική διαμάχη με τα εσωκομματικά ρεύματα για τις υποψηφιότητες, αλλά τελικά η συνεργασία περιορίστηκε σε λίγους μόνον Δήμους. Στη Ρώμη δεν εφαρμόστηκε καθώς σκόνταψε μπροστά στην επιμονή της απερχόμενης δημάρχου Βιρτζίνια Ράτζι, να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα με το Κ5Α.   

Ως προς το οργανωτικό πρότυπο, ο Κόντε ήλπιζε να αποδεσμευτεί γρήγορα από την πλατφόρμα Ρουσώ και να διαμορφώσει ένα νέο ψηφιακό πλαίσιο συμμετοχής των μελών του Κινήματος, ενδεχομένως επιστρέφοντας στο σύστημα των MeetUp, των ψηφιακών συμμετοχικών ομάδων που χαρακτήρισαν τις απαρχές του Κ5Α. Ο Κόντε είχε επίσης προτείνει την εκλογή ενός «εθνικού συμβουλίου» ως κεντρικό όργανο. Το ακανθώδες θέμα ήταν εάν θα παραμείνει στο νέο καταστατικό η απαγόρευση στους αιρετούς να εκλέγονται για περισσότερες από δύο φορές. Ένας κανόνας που θεσπίστηκε ώστε να μην δημιουργηθεί στο Κ5Α μια «κάστα» επαγγελματιών πολιτικών. Οι βουλευτές που έχουν εκλεγεί για δεύτερη φορά επιδιώκουν να καταργηθεί αυτός ο κανόνας, αλλά και ο ίδιος ο Κόντε θεωρούσε απαραίτητο να διαθέτει μια σειρά από έμπειρους πολιτικούς σε θέση να κυβερνήσουν στη Ρώμη αλλά και σε περιφερειακό επίπεδο. Ο πρώην Πρωθυπουργός είχε με το μέρος του το γεγονός πως οι δημοσκοπήσεις τον επιβράβευαν: χωρίς αυτόν το Κ5Α βρίσκεται στο 16%, με αυτόν αγγίζει το 20%, όσο δηλαδή θα έπαιρνε ο ίδιος στην περίπτωση που κατέβαινε στις εκλογές επικεφαλής ενός δικού του κόμματος. Ο Κόντε όμως ποτέ δεν είχε επιβεβαιώσει τις δημοσιογραφικές πληροφορίες περί δικού του κόμματος.    

Το πραγματικό εμπόδιο στην αναδιοργάνωση του Κ5Α αποδείχτηκε πως ήταν ο ίδιος ο Μπέπε Γκρίλο. Ο ιδρυτής του Κινήματος πέρασε κάποιους μήνες κρυμμένος από τα φώτα της δημοσιότητας, καθώς είχε τη λαμπρή ιδέα να δημοσιοποιήσει στο Διαδίκτυο ένα σοκαριστικό βίντεο στο οποίο ο ίδιος εμφανίζεται να κραυγάζει και να ωρύεται υστερικά υπέρ της αθωότητας του γιού του Τσίρο, 27 ετών, που δικάζεται αυτή την περίοδο με την κατηγορία ότι βίασε με άλλους τρεις φίλους του μια νεαρή φοιτήτρια. Μια δημόσια τοποθέτηση που έβαλε σε μεγάλη αμηχανία  το Κ5Α.     

Μετά από μήνες απουσίας, ο Γκρίλο θεώρησε σκόπιμο να επανέλθει δριμύτερος και να κινηθεί με τρόπο που να δείχνει πως  ήθελε να συνεχίσει να κρατά ο ίδιος τα ηνία του Κινήματος. Ο Γκρίλο, υπενθυμίζουμε, είναι ιδιοκτήτης του συμβόλου των 5 Αστέρων κι επιτηρεί τα οικονομικά τους. Σε ο,τι αφορά το θέμα της πλατφόρμας Ρουσώ, ο ίδιος είχε επιλέξει να ακολουθήσει την νομική οδό ώστε να βρεθεί κάποια λύση στις σχέσεις με τον Καζαλέτζο. Μόλις στα μέσα Ιουνίου ο Γκρίλο κατάφερε, χάρη στην επέμβαση της Ανεξάρτητης Αρχής προστασίας της ιδιωτικότητας, να πάρει από τον Καζαλέτζο τον κατάλογο των εγγεγραμμένων στην πλατφόρμα, ουσιαστικά των μελών του Κ5Α. Όλα αυτά μέσα σε ένα πολύ συγκεχυμένο πλαίσιο όπου ιδιωτικά συμβόλαια του Γκρίλο με τον πατέρα και τον υιό Καζαλέτζο συγχέονται με τον κανονισμό του Κοινοβουλίου και τους ιταλικούς νόμους για τη λειτουργία των κομμάτων. 

Κατά το διήμερο 24-25 Ιουνίου τα πράγματα περιπλέχτηκαν ακόμη περισσότερο, ώστε τελικά να οδηγήσουν στην οριστική ρήξη μεταξύ Κόντε και Γκρίλο. Ο ιδρυτής και «ιδιοκτήτης» του Κινήματος συγκάλεσε την κοινοβουλευτική ομάδα κι έστησε ενώπιόν της πραγματικό θεατρικό σώου. Χλεύασε το προσχέδιο νέου καταστατικού που είχε ετοιμάσει ο Κόντε κι επιτέθηκε με δριμύτητα στον πρώην Πρωθυπουργό, κατηγορώντας τον πως «δεν γνωρίζει το Κ5Α», δεν είναι «οραματιστής» όπως ο Γκρίλο και πως θεωρούσε «κορόιδο» τον ιδρυτή και χαρισματικό ηγέτη του Κ5Α. Η εντύπωση ήταν πως αυτή η αιφνιδιαστική επίθεση οφειλόταν στο γεγονός πως ο Γκρίλο θεωρούσε πως ο Κόντε δεν ανέδειξε σε ικανοποιητικό βαθμό το ρόλο του ως «θεματοφύλακα» του Κινήματος. 

Ο Κόντε απάντησε με μεγάλη ψυχραιμία, υπενθυμίζοντας πως ο «θεματοφύλακας» ήταν εκείνος που του είχε ζητήσει να γράψει το νέο καταστατικό, πως είχε εντάξει στο κείμενο όλες τις υποδείξεις του. Ο πρώην Πρωθυπουργός απέκρουσε όλες τις κατηγορίες και κυρίως ότι δήθεν «δεν έλαβε αρκετά υπ΄ όψη του το ρόλο του Γκρίλο». Πρόσθεσε πως ήταν έτοιμος να συνεργαστεί ξανά με τον Γκρίλο, αλλά υπό τον όρο πως δεν θα υπάρχει «διαρχία» και θα αναγνωριστεί ο ηγετικός του ρόλος. Ο Κόντε απέφυγε πάλι να κάνει οποιαδήποτε αναφορά στο ενδεχόμενο να ιδρύσει δικό του κόμμα. 

Η απειλή ρήξης προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στην κοινοβουλευτική ομάδα του Κ5Α καθώς οι περισσότεροι γνωρίζουν καλά πως χωρίς τον πρώην Πρωθυπουργό το Κίνημα δύσκολα θα επιβιώσει. Επί μια εβδομάδα, σχεδόν όλη η κοινοβουλευτική ομάδα ανέλαβε υπενθυμίσει στον οργισμένο «θεματοφύλακα» πως το 2018 εκείνος είχε επιλέξει τον Κόντε ως Πρωθυπουργό και  να τον πείσει πως ενδεχόμενη ρήξη με τον Κόντε θα σήμαινε το πολιτικό τέλος του Κινήματος. Ο Γκρίλο όμως παρέμεινε ανένδοτος: ο Κόντε, επανέλαβε, ήθελε να «εκφυλίσει» το Κ5Α με ένα καταστατικό «του 17ου αιώνα», ενώ ο «θεματοφύλακας» έχει «άλλου είδους όραμα». «Δεν έχει πολιτικές ικανότητες, ούτε επιχειρηματικές», συνέχισε και κατέληξε με την αναγγελία πως η νέα ηγετική ομάδα θα εκλεγεί τις προσεχείς εβδομάδες στην πλατφόρμα Ρουσώ.

Η απόφαση του Γκρίλο να οδηγήσει σε ρήξη με τον Κόντε αιφνιδίασε τους επικεφαλής του Κινήματος, που για μια εβδομάδα είχαν εισπράξει από τον ιδρυτή συνεχείς διαβεβαιώσεις πως «θα έκανε κάθε προσπάθεια» να γεφυρώσει τις διαφορές του με τον πρώην Πρωθυπουργό. Η ξαφνική απόφαση να «τα σπάσει» διαίρεσε την κοινοβουλευτική ομάδα. Ο ιταλικός Τύπος σχολίασε πως «μόλις το Κ5Α ανακάλυψε την αριστερή φύση του αμέσως διασπάστηκε», αλλά η πραγματική έκπληξη για τον Γκρίλο ήταν πως σχεδόν όλη η ηγετική ομάδα και το μεγαλύτερο μέρος των βουλευτών και γερουσιαστών δεν αποδέχθηκε την απόφαση του. Γι΄ αυτό το λόγο, το βράδυ της Τετάρτης εμφανίστηκε ξανά σε βίντεο στέλνοντας στην κοινοβουλευτική ομάδα ένα απολογητικό μήνυμα στο οποίο κατηγορούσε αμήχανα τον Κόντε πως «ήθελε να έχει απόλυτη εξουσία» και στη συνέχεια χρησιμοποιούσε καθησυχαστικούς τόνους, πως «όλα θα πάνε καλά», πως ο ίδιος «ξέρει τι κάνει» και πως «περάσαμε και άλλα χειρότερα αλλά είμαστε ακόμη εδώ». Το σχόλιο του «πολιτικού υπεύθυνου» Βίτο Κρίμι ήταν πως «ο Γκρίλο νομίζει πως είμαστε στην περασμένη δεκαετία. Δεν κατάλαβε ότι καταστρέφει το δημιούργημα του».

Ο Κόντε αρνήθηκε την κατηγορία περί «απόλυτης εξουσίας», σχολίασε πως «εκτιμά Γκρίλο», τον παρακάλεσε «να μην εκτοξεύει ψευδείς κατηγορίες» εναντίον του  και προθυμοποιήθηκε να δημοσιεύσει τα ημέιλ που αντάλλαξαν οι δυο ηγέτες την τελευταία εβδομάδα, εάν ο Γκρίλο του το επιτρέψει. Ο πρώην Πρωθυπουργός τόνισε πως ο ίδιος «δεν εγκαταλείπει την προσπάθεια του» καθώς «δεν αρκεί η διαφωνία ενός ατόμου ώστε να την εγκαταλείψει». Ήταν η πρώτη φορά που έκανε μια έμμεση αναφορά στην πιθανότητα να δημιουργήσει δικό του κόμμα. Το σχέδιο αυτό ενισχύεται από το γεγονός πως, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, σε περίπτωση διάσπασης του Κ5Α σχεδόν η μισή κοινοβουλευτική ομάδα, ίσως και περισσότεροι, θα ακολουθήσουν τον Κόντε.

Ο ξαφνικός σεισμός που προκάλεσε ο Γκρίλο έβαλε σε μεγάλη ανησυχία και το Δημοκρατικό Κόμμα, το οποίο διαβλέπει τον κίνδυνο να καταρρεύσουν ή να καθιστούν αντιπαραγωγικές οι κοινές υποψηφιότητες με το Κ5Α στις δημοτικές εκλογές. Γι΄ αυτό πηγές του κεντροαριστερού κόμματος διέρρευσαν την εκτίμηση πως ο Γκρίλο «απέδειξε για μια ακόμη φορά πως αντιλαμβάνεται την πολιτική ως προσκήνιο για τις θεατρικές παραστάσεις του». Μήνυμα προς τον κωμικό ότι στο πολύ ρεαλιστικό πλέον ενδεχόμενο διάσπασης ο συνομιλητής του Δημοκρατικού Κόμματος δεν θα είναι εκείνος αλλά ο Κόντε.          

Αυτή η προσπάθεια  οβιδιακής μεταμόρφωσης του Κ5Α έλαβε χώρα και κατέρρευσε,  ενώ ο Πρωθυπουργός Ντράγκι ακόμη δεν έχει δείξει τα χαρτιά του. Υιοθέτησε πλήρως το σχέδιο ανάκαμψης που είχε ήδη ετοιμάσει ο Κόντε, αποφεύγοντας όμως να το καταθέσει προς συζήτηση στο Κοινοβούλιο. Επίσης υιοθέτησε και νομοσχέδια που προωθούσε η προηγούμενη κυβέρνηση, όπως εκείνο που καθιστά  τις επιθέσεις ενάντια σε ομοφυλόφιλους ιδιώνυμο αδίκημα. 

Στις προγραμματικές δηλώσεις του ο Ντράγκι εξήγγειλε μέτρα προς ενίσχυση του ιταλικού τραπεζικού συστήματος και του βιομηχανικού τομέα, αλλά προς το παρόν τα θέματα αυτά παραμένουν στα χέρια των μελών της κυβέρνησης. Πρόκειται για βετεράνους του μπερλουσκονισμού, επιχειρηματίες και ανθρώπους του χρηματιστηριακού τομέα, κάποιοι από τους οποίους έχουν βεβαρυμμένο ποινικό μητρώο. Η εταιρεία McKinsey, στην οποία εργάστηκε ο Ντράγκι πριν γίνει κεντρικός τραπεζίτης, επιλέχτηκε ως σύμβουλος της κυβέρνησης

Οι υπουργοί του Ντράγκι θα χειριστούν με τον τρόπο τους τεράστια δημόσια έργα, κάποια από τα οποία θα παραμείνουν για πάντα σε επίπεδο ακριβοπληρωμένων σχεδίων, όπως η περιβόητη Γέφυρα που θα ενώνει τη Σικελία με την Καλαβρία. Το «μπλόκο» στις απολύσεις θα λήξει τον Αύγουστο και ο Ντράγκι δεν δεσμεύτηκε να το παρατείνει, ενώ υποσχέθηκε «σοβαρή υποστήριξη» στις επιχειρήσεις. Στη δημόσια διοίκηση δεν γίνονται προσλήψεις από το 2004 και το 16% είναι στα πρόθυρα της συνταξιοδότησης. Θα αντικατασταθούν με συμβασιούχους ορισμένου χρόνου και το ίδιο θα συμβεί και με το εκπαιδευτικό προσωπικό, αφού ο τελευταίος διαγωνισμός έγινε στα τέλη του περασμένου αιώνα.  Όσο για τις ιδιωτικοποιήσεις, θεωρείται πολύ πιθανό να ακυρωθεί η απόφαση της προηγούμενης κυβέρνησης και οι αυτοκινητόδρομοι να επιστρέψουν στην οικογένεια Μπενετόν, αδιαφορώντας για τις σοβαρές ποινικές ευθύνες που βαραίνουν επάνω τους. Επίσης τα δεξιά κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού πιέζουν και για την ιδιωτικοποίηση του νερού.  

The post  Η δύσκολη προοδευτική «μεταμόρφωση» του Κινήματος Πέντε Αστέρων appeared first on Militaire.gr.