Το «πράσινο» στοίχημα της Θεσσαλονίκης

Παρά το γεγονός ότι η τάση της κυκλικής οικονοµίας κερδίζει momentum σε παγκόσµια κλίµακα, σε µια χώρα όπως η Ελλάδα η οποία στερείται σηµαντικών υποδοµών και περιβαλλοντικής παιδείας η δηµιουργία µιας πόλης µε προοπτική Zero Waste (µηδενικών απορριµµάτων) φαντάζει τουλάχιστον σουρεαλιστική. Ωστόσο η Θεσσαλονίκη, µέσα από µια νέα

πρωτοβουλία, σκοπεύει σε ορίζοντα τριετίας να δώσει το “καλό παράδειγµα” αλλάζοντας ριζικά τη νοοτροπία των πολιτών σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των απορριµµάτων.

Πρόκειται για µια ιδιωτική πρωτοβουλία η οποία εντάσσεται στο πολύπλευρο πρόγραµµα εταιρικής υπευθυνότητας του οµίλου Coca – Cola, ο οποίος επιστρατεύει τη βοήθεια του Δήµου Θεσσαλονίκης και της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης για να ελαχιστοποιηθεί ή ακόµη και να µηδενιστεί ο όγκος των απορριµµάτων που µολύνουν τους διαφορετικούς κύκλους ζωής της συµπρωτεύουσας. Η σηµαντική αυτή κίνηση για τα… σκουπίδια, περιλαµβάνει τρεις βασικούς άξονες. Τον πρώτο άξονα αποτελούν τα έργα παρέµβασης στον Δήµο, δεύτερος άξονας είναι η εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς σε θέµατα συνυφασµένα µε το περιβάλλον και την κυκλική οικονοµία, ενώ ο τρίτος άξονας αφορά στην αλλαγή της συµπεριφοράς των πολιτών.

Zero Waste και µεγάλες προσδοκίες

Αν µη τι άλλο το πρόγραµµα της Coca – Cola για τη Zero Waste προοπτική της Θεσσαλονίκης είναι φιλόδοξο. Μολοντούτο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε έκθεσή της που είδε το φως της δηµοσιότητας τον Σεπτέµβριο του 2018, έχει κατατάξει την Ελλάδα σε µια κατηγορία 14 χωρών της Ευρώπης που είναι απίθανο να έχουν πραγµατοποιήσει τον στόχο της ανακύκλωσης του 50% -πολλώ µάλλον το 100%- των αστικών τους απορριµµάτων που έχει τεθεί έως το 2020.

Οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αρκετά τεχνικές αλλά όχι χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς απαιτεί από τα κράτη-µέλη να υπάρξουν συνέπειες για τους δήµους που δεν επιτυγχάνουν τους στόχους, την εισαγωγή µέτρων για τη σταδιακή µείωση της ταφής απορριµµάτων, να γίνει άµεσα υποχρεωτικός ο διαχωρισµός των βιο-αποβλήτων και να καθορίσει η κάθε χώρα το ελάχιστο επίπεδο υπηρεσιών που κάθε δήµος οφείλει να προσφέρει.

Η ιδιαίτερη περίπτωση της Θεσσαλονίκης

Η συµπρωτεύουσα τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σχετικά µε τη διαχείριση των απορριµµάτων.«Στην Ελλάδα εν γένει είµαστε αρκετά πίσω σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των απορριµµάτων, ενώ η Θεσσαλονίκη πριν µερικά χρόνια βρίσκονταν σε µηδενικά επίπεδα ανακύκλωσης. Πέρσι όµως καταφέραµε να γίνουµε η πρώτη ελληνική πόλη σε ποσοστά ανακύκλωσης» αναφέρει χωρίς να κρύβει την υπερηφάνεια του ο Δήµαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, ο οποίος δεν θα είναι εκ νέου διεκδικητής του δηµαρχιακού θώκου της νύφης του Θερµαϊκού.

Στη συνέχεια προσθέτει: «ανακυκλώνουµε περίπου το 20% ποσότητας 250.000 τόνων απορριµµάτων τον χρόνο», σηµειώνοντας όµως πως ακόµα και αυτό δεν είναι αρκετό. Στη Θεσσαλονίκη παράγεται το 9% των αστικών απορριµµάτων που παράγονται συνολικά στην Ελλάδα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σηµαντικές προσπάθειες για τη βελτίωση των υποδοµών.

Η Αντιπεριφερειάρχης της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης, Βούλα Πατουλίδου, αναφέρει χαρακτηριστικά ότι: «Είµαστε η πρώτη Περιφέρεια που δηµιούργησε τον Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, ο οποίος µε τη λειτουργία του έχει κατορθώσει να αντιµετωπίζει αποτελεσµατικά τη διαχείριση των απορριµµάτων σε τοπικό αλλά και περιφερειακό επίπεδο. Παράλληλα, έχουµε εγκρίνει και εφαρµόζουµε τον Περιφερειακό Σχεδιασµό για την διαχείριση των απορριµµάτων και σε συνεργασία µε τους δήµους προωθούµε δράσεις ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών σε θέµατα διαχείρισης απορριµµάτων και ανακύκλωσης». Στη συνέχεια η ίδια τονίζει πως µέσα από το επιχειρησιακό πρόγραµµα του ΕΣΠΑ έχουν διασφαλιστεί πόροι 90 εκατοµµυρίων ευρώ για έργα και υποδοµές που σχετίζονται µε τη διαχείριση των απορριµµάτων. «Τα νέα έργα θα περιλαµβάνουν δράσεις διαχείρισης βιοαποβλήτων, δοµές οικιακής κοµποστοποίησης, δίκτυα χωριστής συλλογής και κοµποστοποίηση βιοαποβλήτων, όπως επίσης και νέα έργα για τη δηµιουργία και δικτύωση Πράσινων Σηµείων» επισηµαίνει η Αντιπεριφερειάρχης κλείνοντας.

Στον αντίποδα η υπόλοιπη Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι συνολικά παράγει λιγότερα απορρίµµατα από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο, ίσως λόγω του µεγέθους της, συνεχίζει να παραµένει ο “κακός µαθητής” της Ευρώπης σε ότι αφορά την ανακύκλωση και τη διαχείριση αποβλήτων.

Κόκκινα µπουκάλια, “πράσινη” συνείδηση

Το πρόγραµµα Zero Waste Cities αποτελεί ουσιαστικά µια οδική χάρτα για ενέργειες και παρεµβάσεις στη διαχείριση των απορριµµάτων της Θεσσαλονίκης, µέσα από ένα ολοκληρωµένο σχέδιο πρόληψης. Σηµαντική παρέµβαση αποτελεί και το πρόγραµµα για την ανακύκλωση (χαρτί, γυαλί, αλουµίνιο και πλαστικό) σε όλο το παραλιακό µέτωπο. Επιπλέον, σύµφωνα µε την Coca – Cola οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης θα έχουν τη δυνατότητα να ενηµερωθούν για την ανακύκλωση και την κυκλική οικονοµία σε ένα “πρότυπο διαδραστικό κέντρο ανακύκλωσης και ενηµέρωσης”. Το 2019-2020 αναµένεται να λάβει χώρα εκπαιδευτικό πρόγραµµα για την ανακύκλωση, δράση που εντάσσεται στο πλαίσιο δηµιουργίας του πρώτου Zero Waste Σχολείου και Πανεπιστηµίου. Τέλος, η δράση «Print Your City», αποδεικνύει έµπρακτα τις εφαρµογές των ανακυκλωµένων υλικών.

Τo πλέγµα δράσεων του Οµίλου Coca -Cola, συµπληρώνεται από το πρόγραµµα Print Your City, το οποίο αναδιαµορφώνει την αστική µικρογραφία της συµπρωτεύουσας και δίνει στους Θεσσαλονικείς τη δυνατότητα να συµµετέχουν στην περιβαλλοντική αλλαγή της πόλης τους.

Πρόκειται για µια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περιβαλλοντική δραστηριότητα κατά την οποία κατασκευάζονται αστικά έπιπλα (π.χ. καθίσµατα – παγκάκια) µε τη χρήση ενός 3D εκτυπωτή. Η πρώτη ύλη για την κατασκευή του αστικού εξοπλισµού δεν είναι άλλη από ανακυκλωµένο πλαστικό.

Με αυτό τον τρόπο η οµάδα σχεδιασµού του Print Your City, The New Raw, προσκαλεί τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης µέσα από µια ηλεκτρονική πλατφόρµα να επιλέξουν έπιπλα που καλύπτουν τις ανάγκες τους και να τα τοποθετήσουν σε σηµεία της πόλης που επιθυµούν.

Η Θεσσαλονίκη που πείθεται και η Θεσσαλονίκη που αντιδρά

Προς το παρόν, φαίνεται πως το πρόγραµµα εταιρικής υπευθυνότητας της Coca – Cola έχει κερδίσει τις εντυπώσεις των κατοίκων της Θεσσαλονίκης. Ιδιαίτερα τα αστικά καθίσµατα που έχουν τοποθετηθεί στη Νέα Παραλία ενθουσιάζουν, µε πολλούς Θεσσαλονικείς να νιώθουν πως βρίσκονται «στο σαλόνι του σπιτιού τους, αλλά έχοντας… πανοραµική θέα».

Επιπρόσθετα, ο Δήµαρχος Θεσσαλονίκης από την πρώτη στιγµή, ένθερµα υποστήριξε την προοπτική Zero Waste που παρουσίασε η πολυεθνική εταιρεία. Ειδικότερα, ο κ. Μπουτάρης επανέλαβε την πρόθεσή του να αυξήσει τους φόρους για τους παραβάτες: «Φυσικά και θα αυξήσουµε τους φόρους για όσους δεν ακολουθούν τους κανονισµούς που έχουν θεσµοθετηθεί για το περιβάλλον», λέει χαρακτηριστικά. Την ίδια στιγµή ο Δήµαρχος Θεσσαλονίκης υποστηρίζει ακράδαντα ότι «οι δράσεις εταιρικής υπευθυνότητας επιφέρουν ισορροπία µεταξύ του κέρδους των επιχειρήσεων και το όφελος της κοινωνίας. Μέσω αυτών των δράσεων οι επιχειρήσεις δίνουν χρήµατα πίσω στους καταναλωτές. Φυσικά όχι µέσω φόρων, γιατί κανείς δεν ξέρει που πάνε τα λεφτά από τους φόρους. Με αυτόν τον τρόπο ο καταναλωτής ξέρει ότι µέρος των χρηµάτων του πηγαίνει σε προγράµµατα όπως το Zero Waste για τη διαχείριση των απορριµµάτων».

Αυτή όµως δεν είναι µια άποψη που συµµερίζονται όλοι στη Θεσσαλονίκη. Η Πανελλαδικη Οµοσπονδία Εργατοϋπαλλήλων Εµφιαλωµένων Ποτών (ΠΟΕΕΠ) που από το 2012 διαµαρτύρεται και µποϊκοτάρει την Coca – Cola για το “λουκέτο” στις γραµµές παραγωγής στο εργοστάσιο της Θεσσαλονίκης πιστεύει πως το πρόγραµµα Zero Waste είναι µια ακόµα προσπάθεια του οµίλου να καλύψει την απουσία του από την πόλη. Ωστόσο πέρα από αυτή τη χρόνια διαµάχη, δεν προκύπτει καµία έντονη αντίδραση εναντίον του προγράµµατος για τη µείωση των απορριµµάτων.

Οι τοπικές προσπάθειες για “πράσινη” ανάπτυξη

Η Coca – Cola δεν είναι ο µοναδικός φορές ο οποίος εφαρµόζει δράσεις µε όραµα µια Θεσσαλονίκη µηδενικών απορριµµάτων. Ήδη από το 2014 ο Περιφερειακός Σύνδεσµος Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΣΔΑ) Κεντρικής Μακεδονίας είναι ένα εργαλείο της αυτοδιοίκησης για την βέλτιστη διαχείριση των απορριµάτων των 38 Δήµων της Κεντρικής Μακεδονίας, συµπεριλαµβανοµένου και της Θεσσαλονίκης. Ο συγκεκριµένος φορέας αποτελεί µια ουσιαστική παρέµβαση για την αύξηση του κοινωνικού οφέλους και την τοπική ανάπτυξη της περιοχής, καθώς µε άξονα τη διεθνή εµπειρία, την καινοτοµία, την αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών, τον οικολογικό σχεδιασµό και την βιοµηχανική συµβίωση προσπαθεί να υλοποιήσει το όραµα για Zero Waste.

Στο πλαίσιο των δράσεων ευαισθητοποίησης και πρόληψης ο ΦΟΣΔΑ πραγµατοποιεί περιβαλλοντική ενηµέρωση στα σχολεία και µέχρι στιγµής περισσότεροι από 100.000 µαθητές, καθηγητές και δάσκαλοι όλων των εκπαιδευτικών βαθµίδων έχουν συµµετάσχει στο πρόγραµµα. Η ενηµέρωση πραγµατοποιείται από οµάδα εκπαιδευόµενων συνεργατών του ΦΟΣΔΑ. «Για τα µικρά παιδιά έχουµε κινούµενα σχέδια και εικονογραφηµένα βιβλία τα οποία παρουσιάζουµε στα σχολεία της περιοχής, για τους έφηβους κάνουµε σεµινάρια µε οπτικοακουστικό υλικό και µοιράζουµε ενηµερωτικά φυλλάδια» λέει η Eλίνα Μουρατίδου, η υπεύθυνη του γραφείου του Προέδρου ΦΟΣΔΑ κεντρικής Μακεδονίας, η οποία µάλιστα σχολιάζει πως «όσες περισσότερες περιβαλλοντικές φωνές δρουν στην περιοχή τόσο το καλύτερο».

Πηγή: reporter.gr, aναδημοσίευση από το περιοδικό Reporter που κυκλοφόρησε με το Πρώτο Θέμα στις 30/12/2018