Το ακραίο καλοκαίρι του 2019 σε δυτική και κεντρική Ευρώπη και η πρόγνωσή του

του Νίκου Καραταράκη*

Το καλοκαίρι του 2019 στη δυτική και κεντροδυτική Ευρώπη ξεπεράστηκαν τα ρεκόρ όλων των χρόνων των μέγιστων θερμοκρασιών σε εθνικό επίπεδο, στο Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια δύο επεισοδίων καύσωνα στο τέλος του Ιουνίου (26-28/6)

και στο τέλος του Ιουλίου 2019 (23-25/7). Τα δύο αυτά επεισόδια είχαν παρόμοια γεωγραφική κάλυψη, ωστόσο ο καύσωνας του Ιουλίου επεκτάθηκε και στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία.

Όσον αφορά στον πλανήτη μας, ο Ιούνιος και ο Ιούλιος 2019 ήταν οι θερμότεροι μήνες από το 1880 που ξεκίνησαν οι μετρήσεις θερμοκρασίας.

Την ίδια στιγμή, παρότι η Ευρώπη γνώρισε τον θερμότερο Ιούνιο όλων των εποχών, ο Ιούνιος 2019 ήταν για την Ελλάδα ο τέταρτος θερμότερος, με τη μέση μηνιαία θερμοκρασία να είναι σχεδόν 2 0 C πάνω από τα κανονικά της περιόδου 1971-2000. Αντίστοιχα ο Ιούλιος 2019, ήταν για τη χώρα μας θερμός μήνας (όπως συνήθως συμβαίνει), με απόκλιση 1 0 C πάνω από τις κανονικές τιμές 1971-2000, ωστόσο δεν συγκαταλέγεται στους τέσσερις θερμότερους καταγεγραμμένους Ιουλίους, όπως ο Ιούνιος 2019.

Επιπροσθέτως, θα πρέπει να τονιστεί ότι και το Ευρωπαϊκό καλοκαίρι του 2018 ‘’έσπασε’’ ρεκόρ, εκείνο της υψηλότερης εποχικής μέσης θερμοκρασίας σε πολλές περιοχές της γηραιάς Ηπείρου.

Επανερχόμαστε στα θερμά καλοκαίρια στην Ευρώπη και δη στα θερμότερα. Στον παρακάτω γράφημα φαίνονται οι θετικές αποκλίσεις των μέσων καλοκαιρινών θερμοκρασιών (πάνω από τα κανονικά της περιόδου 1981-2010), από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, με αυξομειώσεις βέβαια. Ωστόσο, ιδιαίτερα τη δεκαετία 2010 τα ζεστά καλοκαίρια τείνουν να αποτελέσουν ένα σχεδόν μόνιμο φαινόμενο. Το φετινό καλοκαίρι στη δυτική Ευρώπη ήταν το τέταρτο πιο ζεστό στην ιστορία, ενώ του 2018 ήταν το δεύτερο πιο ζεστό, ακριβώς πίσω από εκείνο του 2010.

Ας δούμε την προγνωσιμότητα του European Center for Medium Weather Forecasts - ECMWF, αριθμητικού μοντέλου πρόγνωσης καιρού, στην περίπτωση των προαναφερθέντων καυσώνων 6, 7/2019. Τα επεισόδια αυτά καύσωνα φαίνονται (προγνωστικά) 1-3 ημέρες νωρίτερα και αποτυπώνονται στον δείκτη Extreme Forecast Index (EFI) για τη μέγιστη θερμοκρασία, όπου υπάρχει κόκκινο χρώμα (0.9-1.01) στις αναφερόμενες περιοχές. Τέλος, όσον αφορά την προγνωσιμότητα του αριθμητικού μοντέλου καιρού 7-9 ημέρες πριν, η γεωγραφική έκταση (τουλάχιστον) των φαινομένων του καύσωνα αποτυπώνεται καλά.

Συμπερασματικά, προκύπτει ότι και οι δύο καύσωνες προγνώστηκαν σχετικά καλά, με ένα σήμα νωρίς για θερμή μεταφορά, ιδιαίτερα στην περίπτωση των προγνώσεων για το επεισόδιο καύσωνα του Ιουλίου 2019.

Να σημειωθεί ότι οι τιμές του EFI (Δείκτης Πρόγνωσης Ακραίων φαινομένων) και η ερμηνεία τους είναι η εξής: Ο δείκτης αποτυπώνει την απόκλιση ενός καιρικού φαινομένου / μιας μετεωρολογικής παραμέτρου (π.χ. μέγιστη θερμοκρασία) από το μέσο κλίμα μιας περιοχής. 1Όσο πιο κοντά στο ένα (>0.8) παίρνει τιμές ο EFI, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει πρόβλεψη για ένα πολύ ασυνήθιστο ή πολύ ακραίο γεγονός (π.χ. καύσωνας). Αντίστοιχες πληροφορίες παρέχονται με τον EFI και στην περίπτωση πρόγνωσης ακραίων βροχοπτώσεων. Ακολουθούν οι χάρτες για τον δείκτη EFI.

Όπως έχει αναφερθεί παλαιότερα, το αριθμητικό μοντέλο πρόγνωσης καιρού του ECMWF, του Ευρωπαϊκού Κέντρου δηλαδή Μεσοπρόθεσμων Προγνώσεων (έως 10 ημέρες), αποτελεί ένα από τα πιο αξιόπιστα και πρωτοπόρα μοντέλα πρόγνωσης καιρού στην κατηγορία του σε όλο τον κόσμο.

Το παραπάνω κείμενο προέκυψε από το άρθρο ‘’The 2019 western European heat waves’’, που περιλαμβάνεται στο ECMWF / Newsletter No 161 / Autumn 2019 p. 2-3 2. https://www.ecmwf.int/en/elibrary/19263-newsletter-no-161-autumn-2019

Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το φετινό καλοκαίρι στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στον πλανήτη, υπάρχουν σε σχετική ανάρτηση στο site της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας - ΕΜΥ www.hnms.gr και συγκεκριμένα στο http://www.emy.gr/emy/el/pdf/summer_2019.pdf 3

*Ο Νίκος Καραταράκης είναι Μετεωρολόγος – Περιβαλλοντολόγος

2. ΕCMWF / Newsletter No 161 / p. 2-3

3. ‘’To καλοκαίρι 2019 στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στον Πλανήτη’’