Κλιματική αλλαγή: Δώρο για τα χωράφια της Βόρειας Ευρώπης, μάστιγα για της Νότιας

του Δημήτρη Διαμαντίδη

Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει τη μελλοντική παραγωγή τροφίμων στην Ευρώπη, όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά στην τελευταία σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (EEA).

Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η κλιματική αλλαγή θα αυξήσει την καταλληλότητα της Βόρειας Ευρώπης για την ανάπτυξη καλλιεργειών, ενώ αντίθετα θα μειώσει την παραγωγικότητά της γης σε μεγάλα τμήματα του νότιου τμήματος της Γηραιάς Ηπείρου.

Βέβαια η γενική αυτή διαπίστωση θα διαφοροποιείται ανάλογα με τα είδη των καλλιεργειών,

ενώ αλλαγές προς το αρνητικό αναμένονται και στο πεδίο των ιχθυαποθεμάτων.

Την ίδια στιγμή εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, θα υπάρξουν και περισσότερες ξηρασίες, που θα είναι πιο συχνές και με μεγαλύτερη διάρκεια σε όλη την Ευρώπη.

Η ανάγκη για άρδευση θα διευρυνθεί ιδιαίτερα σε περιοχές της νότιας Ευρώπης, η οποία έχει να αντιμετωπίσει πολλαπλές προκλήσεις στο πεδίο της υδροδότησης πολλών διαφορετικών χρήσεων, δηλαδή για τον τουρισμό, την γεωργία, την βιομηχανία και τα νοικοκυριά.

Ανάλογος «ανταγωνισμός» υφίσταται και στην αξιοποίηση της γης και των καλλιεργειών για διατροφή ή για ενεργειακή χρήση.

Προβάλλοντας το μέλλον, η έκθεση της EEA υπογραμμίζει πως κάποιες απειλές για το περιβάλλον εξαιτίας των αναγκών διατροφής είναι μάλλον απίθανο να μειωθούν υπό τις παρούσες συνθήκες.

Έτσι, για παράδειγμα, ενώ η ΕΕ βρίσκεται στον δρόμο της επίτευξης μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου κατά 20% το 2020 (σε σχέση με τα επίπεδα του 1990), εντούτοις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου έχουν προβλέψει πως οι αντίστοιχες εκπομπές από την γεωργία θα αυξηθούν μεταξύ των ετών 2015 και 2030.

Ειδικά η παραγωγή τροφίμων αποτελεί έναν κρίσιμο παράγοντα περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε διεθνές επίπεδο.

Ειδικότερα, η αγροδιατροφή είναι υπεύθυνη για την απώλεια του 60% της χερσαίας βιοποικιλότητας, για το 24% των αερίων του θερμοκηπίου, για το 33% των υποβαθμισμένων εδαφών, για την πλήρη εκμετάλλευση ή υπερεκμετάλλευση του 91% των πληθυσμών ιχθύων κατάλληλων για εμπορική εκμετάλλευση και για την υπεράντληση του 20% των υδροφόρων αποθεμάτων γλυκού νερού.

Η ανάπτυξη μεγαλύτερων αγροδιατροφικών εκμεταλλεύσεων και μονάδων οδήγησε σε επιβάρυνση του περιβάλλοντος, ενώ αυξήθηκαν και οι καταναλωτικές ανησυχίες για την ποιότητα των τροφίμων. Οι εντατικές καλλιέργειες κατέστησαν τις δομές παραγωγής τροφίμων πιο εξαρτημένες από τα λιπάσματα, τις ουσίες φυτοπροστασίας και την προληπτική χρήση αντιβιοτικών.

Ωστόσο ένας αυξανόμενος αριθμός αγροτών υιοθετεί πλέον εναλλακτικές πρακτικές όπως η βιολογική γεωργία και η χρήση οικολογικών μεθόδων, με αποτέλεσμα η συνολική έκταση των βιολογικών καλλιεργειών να έχει αυξηθεί κατά 21% στην ΕΕ μεταξύ των ετών 2010 και 2015.