Η κλιματική αλλαγή τρομάζει την Ευρώπη: Το θερμότερο καλοκαίρι από το 1540

Από τον Φεβρουάριο, κάτι πολύ περίεργο συμβαίνει στο κλίμα της Ευρώπης. Πάνω από τη Βρετανία και τη Σκανδιναβία έχει εγκατασταθεί ένα υψηλό βαρομετρικό, που εμποδίζει τους δυτικούς ανέμους (jet stream) να φυσήξουν στη Βόρεια Ευρώπη και κρατά μακριά τα βαριά σύννεφα του Ατλαντικού. Το φαινόμενο έγινε πιο έντονο την άνοιξη, ενώ έχει κορυφωθεί τους τελευταίους δύο μήνες, με την ξηρασία να καταρρίπτει το ρεκόρ της χειρότερης χρονιάς, του 2003.

Από την Ιρλανδία έως τη Βαλτική, ο ήλιος λάμπει, το έδαφος ξεραίνεται, ενώ όσο περισσότερο διαρκεί το φαινόμενο, τόσο αυτοτροφοδοτείται,

καθώς σταθεροποιούνται καιρικές συνθήκες μεσογειακού καλοκαιριού. Οι εικόνες Φινλανδών που κολυμπούν σε θερμοκρασίες άνω των 30 βαθμών Κελσίου, στα βόρεια της χώρας, παρέα με ταράνδους, έχουν κάτι το φολκλορικό, μέχρι να συνειδητοποιήσει κανείς τις επιπτώσεις της συνεχιζόμενης ξηρασίας: καλλιέργειες που καταστρέφονται, υδροηλεκτρικά εργοστάσια που δεν λειτουργούν και –πολύ κρίσιμο για τη Βόρεια Ευρώπη– ποτάμια που δεν μπορούν πια να αξιοποιηθούν ως μεταφορικοί άξονες.

Οι τίτλοι των προσεχών ημερών, σύμφωνα με την εφημερίδα «Καθημερινή», θα εστιάσουν μετά βεβαιότητος στον επερχόμενο καύσωνα και τα προβλήματα από τις υψηλές θερμοκρασίες, αλλά αυτό που ανησυχεί περισσότερο τους ειδικούς είναι η παρατεταμένη ξηρασία. «Με φοβίζει πάρα πολύ η φετινή χρονιά», είπε στη γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine ο Κρίστιαν Πφίστερ, συνταξιούχος μετεωρολόγος στο κέντρο Έσγκερ του Πανεπιστημίου της Βέρνης, που έχει μελετήσει το ιστορικό των βροχοπτώσεων της τελευταίας χιλιετίας. Ο Πφίστερ βλέπει αναλογίες με τους πρώτους μήνες του 1540, που ήταν η χρονιά της μεγαλύτερης καταγεγραμμένης ξηρασίας όλων των εποχών. Τη φοβερή εκείνη χρονιά, επί 11 μήνες, στο μεγαλύτερο τμήμα της ευρωπαϊκής ηπείρου έπεφτε μόλις ένα τρίτο των συνηθισμένων βροχών. Αποτέλεσμα: Πηγές ξεράθηκαν, καλλιέργειες χάθηκαν, κοπάδια σφαγιάσθηκαν αναγκαστικά, άγνωστος αριθμός αγροτών πέθανε στα χωράφια, ενώ η ναυσιπλοΐα σταμάτησε και οι άνθρωποι διέσχιζαν τον Ρήνο στην Κολωνία πεζή. Ο Πφίστερ προσθέτει ότι η ιστορική αυτή ξηρασία σημειώθηκε πριν ξεκινήσει η ανθρωπότητα να εκπέμπει γιγάντιες ποσότητες άνθρακα στην ατμόσφαιρα, ανεβάζοντας την παγκόσμια θερμοκρασία. Το συμπέρασμά του: αν κάτι τέτοιο συνέβη πριν αποσταθεροποιηθεί το κλίμα, είναι πολύ πιθανό να επαναληφθεί στην εποχή μας, καθώς εξελίσσεται το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής.

Ισχυρότεροι άνεμοι

Κλιματική αλλαγή δεν σημαίνει μόνο υψηλότερες θερμοκρασίες αλλά και απροσδόκητες μεταβολές επαναλαμβανόμενων καιρικών φαινομένων όπως τα χαμηλά βαρομετρικά από τον Ατλαντικό, θεωρούμενα ως πάγια χαρακτηριστικά του βορειοευρωπαϊκού καιρού που εξαφανίστηκαν ως διά μαγείας φέτος. «Δεν θυμάμαι να έχει κρατήσει τέτοιο μπλοκάρισμα ποτέ τόσο πολύ», είπε στη FAZ ο μετεωρολόγος Αντριάν Λέιζερ. Κλιματική αλλαγή σημαίνει επίσης περισσότερη ενέργεια στα καιρικά συστήματα, άρα ισχυρότεροι άνεμοι, οι οποίοι σε συνδυασμό με πυρκαγιές ή μέτωπα κακοκαιρίας μπορεί να αποβούν θανάσιμοι.

Το φετινό καλοκαίρι δεν είναι ακραίο μόνο για την Ευρώπη, αλλά για ολόκληρο το βόρειο ημισφαίριο. Η Ιαπωνία επλήγη από καταστροφικές πλημμύρες πριν από το τρομερό κύμα καύσωνα, ενώ στις πυρκαγιές που συνεχίζουν να μαίνονται στην Καλιφόρνια υπάρχουν έξι νεκροί και 16 αγνοούμενοι. Σε όλο τον πλανήτη, ο Ιούνιος ήταν ο δεύτερος θερμότερος από καταβολής μετρήσεων, ενώ το χειρότερο είναι ότι βρισκόμαστε στην περίοδο διακύμανσης Λα Νίνια, κατά την οποία ο Ειρηνικός Ωκεανός απορροφά μεγάλα ποσά θερμότητας. Το 2019, η θερμότητα αυτή θα απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα (φαινόμενο Ελ Νίνιο), με αποτέλεσμα η θερμοκρασία να ανεβεί ακόμη περισσότερο.

Βασιλικοί πιγκουίνοι

Οι επιπτώσεις για τη βιόσφαιρα είναι δραματικές όπως συνέβη με τη μεγαλύτερη αποικία βασιλικών πιγκουίνων, η οποία έχει συρρικνωθεί κατά 90%. Σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», δορυφορικές φωτογραφίες δείχνουν ότι από τα 500.000 ζευγάρια πιγκουίνων που είδαν οι επιστήμονες το 1982, στο Νησί των Γουρουνιών, στον νότιο Ινδικό Ωκεανό έχουν απομείνει μόλις 60.000 ζευγάρια. Το νησί, γαλλική κτήση στο Aρχιπέλαγος Κροζέ, είναι τόσο απομακρυσμένο ώστε να μην είναι δυνατή μια επιτόπου επιβεβαίωση των δορυφορικών δεδομένων πριν από το 2019. Οι επιστήμονες είχαν προβλέψει ότι η κλιματική αλλαγή θα αφανίσει τους βασιλικούς πιγκουίνους του αρχιπελάγους – αλλά θεωρούσαν ότι αυτό δεν θα συνέβαινε πριν από το 2100.