Τα φαντάσματα του 1930 αναδύονται ξανά με πρωταγωνιστές τα πλοία

Στη σκιά μιας νέας καταιγίδας προστατευτισμού, η παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία προετοιμάζεται για μια επώδυνη επιστροφή στο παρελθόν.

Οι εκτεταμένοι δασμοί που αναμένεται να επιβληθούν από τις Ηνωμένες Πολιτείες τον Ιούλιο, σύμφωνα με τους αναλυτές, δεν απειλούν μόνο να πυροδοτήσουν έναν νέο εμπορικό πόλεμο, αλλά και να στείλουν ένα κύμα παλαιών πλοίων στα διαλυτήρια – σε μια αγορά όμως που ήδη παλεύει με κορεσμό και καθοδική πίεση στις τιμές, επισημαίνει o Nick Savvides του Seatrade.

Ο Daniel Gros, διευθυντής του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Bocconi, υπενθυμίζει ότι οι πληγές της προστατευτικής πολιτικής έχουν βαθιές ρίζες: "Η τελευταία φορά που η Αμερική αγκάλιασε τόσο απροκάλυπτα τον προστατευτισμό, το 1930 με τον Νόμο Smoot-Hawley, κατέληξε σε οικονομική καταστροφή. Σήμερα, με το παγκόσμιο εμπόριο να αντιπροσωπεύει πολύ μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ, το πλήγμα θα είναι πιο βίαιο."

Η σύγκριση δεν είναι απλή ρητορική. Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι οι νέοι δασμοί του Ντόναλντ Τραμπ και τα επιπλέον τέλη λιμένων ενδέχεται να αναδιαμορφώσουν ριζικά τις αλυσίδες εφοδιασμού και να επιβαρύνουν περαιτέρω μια αγορά εμπορευματοκιβωτίων ήδη πνιγμένη στην υπερπροσφορά.

Ο Simon Heaney, ανώτερος διευθυντής έρευνας της Drewry Shipping Consultants, εκτιμά ότι το αδιέξοδο υπερπροσφοράς–χαμηλής ζήτησης έχει ήδη θέσει σε κίνηση την ανάγκη μαζικής διάλυσης πλοίων. Όμως, οι ταυτόχρονες επιδράσεις των νέων δασμών και της πτώσης των τιμών του χάλυβα –λόγω της υπερπροσφοράς φθηνών κινεζικών προϊόντων– περιπλέκουν την εικόνα.

"Υπάρχει πίεση για διάλυση πλοίων," σημειώνει ο Heaney, "αλλά οι πλοιοκτήτες ακόμη διστάζουν. Η αγορά χρειάζεται άμεση απορρόφηση πλεονάζουσας χωρητικότητας, αλλά η αδράνεια παραμένει."

Παρά την παράκαμψη της Διώρυγας του Σουέζ που στιγμιαία ανέβασε τα ναύλα, η σταθεροποίηση της κατάστασης στην Ερυθρά Θάλασσα και η άνοδος της παγκόσμιας χωρητικότητας σε επίπεδα ρεκόρ, χωρίς αντίστοιχες διαλύσεις, έχουν διαμορφώσει μια επικίνδυνη εξίσωση.

Σύμφωνα με στοιχεία της Drewry, περίπου 3,4 εκατομμύρια TEU προέρχονται από πλοία άνω των 20 ετών, αλλά φέτος μόλις 2.000 TEU έχουν σταλεί για διάλυση, με πρόβλεψη να φτάσουν τα 150.000 TEU συνολικά μέσα στο 2025. Ένα στατιστικό που μοιάζει με σταγόνα στον ωκεανό της υπερπροσφοράς, αφού όπως τονίζει ο Heaney, "ούτε που θα γρατζουνίσει το πρόβλημα."

Και η κατάσταση είναι διττά παγιδευμένη: από τη μία, οι παλαιότερες γενιές πλοίων –περιφερειακά και feeder vessels– αποκτούν ξαφνικά νέα αξία μέσω της μεταφόρτωσης, ως τρόπος να παρακαμφθούν οι νέοι δασμοί. Από την άλλη, τα διαλυτήρια, δεμένα από τους νέους περιβαλλοντικούς κανονισμούς της Συνθήκης του Χονγκ Κονγκ και με τιμές χάλυβα να υποχωρούν, αδυνατούν να απορροφήσουν τη μάζα που έρχεται.

Το πρόβλημα, επομένως, δεν είναι μόνο ποσοτικό. Είναι και πολιτικό. Με τις παραδοσιακές στρατηγικές όπως το slow steaming και τα blanked sailings να αποδεικνύονται ανεπαρκείς για να σταματήσουν την κατάρρευση των ναύλων, το πραγματικό ερώτημα είναι αν οι πολιτικές ηγεσίες θα βρουν τη σοφία να αποφύγουν την παγίδα της αλληλοκαταστροφικής κλιμάκωσης.

Ο Gros κλείνει με μια προειδοποίηση – αλλά και με μια ακτίνα ελπίδας: "Η Ευρώπη και οι σύμμαχοί της δεν πρέπει να ανταποκριθούν με τύφλωση. Η απάντηση δεν είναι περισσότεροι δασμοί, αλλά η συστράτευση υπέρ ενός ανοικτού, βασισμένου σε κανόνες, παγκόσμιου εμπορικού συστήματος."

Σε έναν κόσμο που θυμίζει επικίνδυνα τη δεκαετία του ’30, η ναυτιλία –ο αιώνιος καθρέφτης της παγκόσμιας οικονομίας– δείχνει ξανά το πρόσωπο της εύθραυστης αλήθειας.

Γιώργος Σ. Σκορδίλης