Συμμαχία των προθύμων: Το «μήνυμα» Στάρμερ και τα εμπόδια

Το βασικό μήνυμα της τηλεδιάσκεψης των «προθύμων», η οποία πραγματοποιήθηκε το πρωί του Σαββάτου 15 Μαρτίου, μετά από πρωτοβουλία του Βρετανού πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ, με τη συμμετοχή πολλών Ευρωπαίων ηγετών, μεταξύ των οποίων και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ήταν ότι η Ευρώπη θα πρέπει να αναλάβει άμεσα δράση και να μην σταματήσει να πιέζει τον Βλαντιμίρ Πούτιν για τον τερματισμό του πολέμου.

«Η Ουκρανία έχει αποδείξει, πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι είναι στην πλευρά της ειρήνης», είπε ο Κιρ Στάρμερ κατά την έναρξη της Συνέντευξης Τύπου που ακολούθησε την τηλεδιάσκεψη των Ευρωπαίων ηγετών, σημειώνοντας ότι ο Ρώσος πρόεδρος είναι αυτός που προσπαθεί «να καθυστερήσει» τη διαδικασία.

Ωστόσο, ο Στάρμερ τόνισε ότι «ο κόσμος χρειάζεται δράση και όχι κενά λόγια». Το μήνυμα, λοιπόν, κατά τον Βρετανό πρωθυπουργό είναι σαφές και συμπυκνώνεται στο ότι «αργά ή γρήγορα», όπως είπε, «ο Πούτιν θα αναγκαστεί να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».

Μάλιστα, ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου φέρεται να τόνισε, όπως μετέδωσε το BBC, ότι το «χάος» που επικρατεί στη Ρωσία πλήττει και τη Βρετανία, ανεβάζοντας το κόστος ζωής και τις τιμές ενέργειας.

Έτσι, σε αυτό το πλαίσιο, ο συνασπισμός των «προθύμων», είπε ο Σταρμερ, αποσκοπεί στο να συνεργαστούν χώρες από όλη την Ευρώπη, καθώς επίσης και η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, ο Καναδάς και η Ιαπωνία, προκειμένου να συγκροτήσουν επιχειρησιακό σχέδιο δράσης και να υποστηρίξουν την Ουκρανία.

Στο σχέδιο αυτό συμπεριλαμβάνεται και η συνέχιση της στρατιωτικής βοήθειας, αλλά και των κυρώσεων προς τη Ρωσία, προκειμένου, όπως είπε, «να αποδυναμωθεί η πολεμική μηχανή του Πούτιν» και να αναγκαστεί να συμπράξει για την ειρήνη.

Υπό αυτό το πρίσμα, λοιπόν, δύο είναι οι εξελίξεις που θα περιμένουμε στο άμεσο διάστημα μετά τη σημερινή τηλεδιάσκεψη. Κατ’ αρχάς, η έναρξη της «επιχειρησιακής φάσης» για την οποία μίλησε ο Στάρμερ, στο πλαίσιο της οποίας οι στρατιωτικές δυνάμεις θα συναντηθούν την Πέμπτη 20 Μαρτίου για να δουν πώς μπορεί να υποστηριχθεί μία πιθανή κατάπαυση του πυρός.

Κατά δεύτερον, αναμένουμε τις επόμενες κινήσεις της αντιπροσωπείας που συγκρότησε ο Ζελένσκι, αφού πήρε το «πράσινο» φως από τους Ευρωπαίους εταίρους του και εξασφάλισε -για μία ακόμη φορά- τη στήριξή τους. Η αντιπροσωπεία αυτή είναι η ίδια που είχε σταλεί στη Σαουδική Αραβία για τις συζητήσεις με τις ΗΠΑ και αποτελείται από: τον επικεφαλής του προεδρικού γραφείου της Ουκρανίας, Αντρι Γέρμακ, τον υπουργό Εξωτερικώ, Αντρι Σιμπίχα, τον υπουργό Άμυνας, Ρουστέμ Ουμέροφ και τον αναπληρωτή προσωπάρχη της προεδρίας, Πάβλο Παλίσα. Οι τέσσερις αυτοί αξιωματούχοι έχουν αναλάβει να συζητήσουν με τους «διεθνείς εταίρους» της Ουκρανίας σχετικά με τις ειρηνευτικές πρωτοβουλίες που θα πρέπει να δρομολογηθούν.

Ο «συνασπισμός των προθύμων» μεγαλώνει

Εν τω μεταξύ, ο Βρετανός πρωθυπουργός δήλωσε στο BBC το Σάββατο (15/3) ότι ο συνασπισμός των προθύμων δεν είναι ο ίδιος σε σχέση με δύο εβδομάδες πριν, οπότε και είχε γίνει η προηγούμενη συνάντηση με τους Ευρωπαίους ηγέτες. Όπως είπε, «πολλά έχουν αλλάξει από τότε», αφού η ομάδα που συναντήθηκε σήμερα ήταν «μεγαλύτερη από την ομάδα που είχε συναντηθεί δύο εβδομάδες πριν».

«Έχουμε μία ισχυρότερη συλλογική αποφασιστικότητα», τόνισε ο Στάρμερ, υπογραμμίζοντας ότι σήμερα το πρωί τέθηκαν επί τάπητος «νέες δεσμεύσεις», χωρίς, ωστόσο, να προσδιορίζει ποιες είναι αυτές.

Πάντως, επέμεινε ότι η συμμαχία των προθύμων θα καταρτίσει σχέδια για να υποστηρίξει την Ουκρανία και να εγγυηθεί την ασφάλειά της σε περίπτωση ειρήνευσης, «στην ξηρά, στη θάλασσα και στον ουρανό», όπως είπε χαρακτηριστικά.

Ως προς το ζήτημα της αυστηροποίησης των κυρώσεων προς την Ρωσία, ο Βρετανός πρωθυπουργός, επίσης, αρνήθηκε να γίνει πιο συγκεκριμένος, λέγοντας, ωστόσο, ότι συζητήθηκαν τόσο οι επιβεβλημένοι περιορισμοί εις βάρος της Ρωσίας, όσο και το θέμα των «παγωμένων» περιουσιακών της στοιχείων. Χαρακτήρισε, μάλιστα, τη διαδικασία κατάσχεσης του «παγωμένου» ρωσικού αποθεματικού ως ένα «περίπλοκο ζήτημα», δίχως όμως να το βγάλει εντελώς από τη συζήτηση.

Τα βρετανικά στρατεύματα και οι… επιφυλάξεις

Ως προς το τι σημαίνει, πάντως, η άσκηση παραπάνω πίεσης στη Μόσχα ο Στάρμερ ήταν σαφής, αφού η ανακοίνωση που εκδόθηκε από το γραφείο του μετά την τηλεδιάσκεψη ανέφερε: «Για να το επιτύχουμε αυτό [τον τερματισμό του πολέμου], θα επιταχύνουμε τη στρατιωτική μας υποστήριξη, θα ενισχύσουμε τις κυρώσεις μας στα έσοδα της Ρωσίας και θα συνεχίσουμε να διερευνούμε όλες τις νόμιμες οδούς για να διασφαλίσουμε ότι η Ρωσία θα πληρώσει για τη ζημιά που προκάλεσε στην Ουκρανία».

Στο πλαίσιο αυτό, ο Στάρμερ επανέλαβε ότι είναι έτοιμος και πρόθυμος να στείλει βρετανικά στρατεύματα στην Ουκρανία για να συμβάλουν στην εγγύηση της ασφάλειάς της ως μέρος μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, ενώ είπε ότι αναγκαία θεωρεί και την βοήθεια των Ηνωμένων Πολιτειών.

Από την άλλη, βέβαια, ο Φινλανδός πρόεδρος Αλεξάντερ Στουμπ επέμεινε ότι είναι «ακόμα πολύ νωρίς» να μιλήσουμε για την τοποθέτηση στρατευμάτων στο έδαφος της Ουκρανίας ως μέρος οποιασδήποτε εγγύησης ασφάλειας. «Μόλις έχουμε σαφές σχέδιο», όπως είπε, «θα αρχίσουμε να μιλάμε για δεσμεύσεις».

Ζελένσκι: Εγγυήσεις ασφαλείας και σαφείς απαντήσεις

Ο Ουκρανός πρόεδρος, από τη μεριά του, επέμεινε πως χρειάζεται οι θέσεις των Ευρωπαίων να εκφραστούν με σαφήνεια και να του δοθούν οι εγγυήσεις ασφαλείας που θεωρεί αναγκαίες. Ωστόσο, κλείνοντας το μάτι στη Ρωσία, τόνισε ότι «ο δρόμος προς την ειρήνη θα πρέπει να ξεκινήσει άνευ όρων» και στην πορεία να προσδιοριστούν όλα τα επιμέρους. Βέβαια, την ίδια στιγμή, ο Ουκρανός πρόεδρος απέκλεισε το ενδεχόμενο να παραδοθούν στη Ρωσία οι καταληφθείσες περιοχές, λέγοντας ότι η χώρα του δεν πρόκειται ποτέ να τις αναγνωρίσει ως ρωσικές.

Αποτίμηση της σημερινής συνάντησης

Ο Κιρ Στάρμερ δήλωσε επανειλημμένα ότι ο «συνασπισμός των προθύμων» έχει μεγαλώσει και έχει εξελιχθεί, καθώς και ότι έχει ήδη επιτελέσει σημαντικό έργο. Και η αλήθεια είναι πως, πράγματι, η κατάσταση δεν είναι στάσιμη, αφού από τότε που οι «πρόθυμοι» μαζεύτηκαν όλοι μαζί, τα πράγματα έχουν προχωρήσει: οι σχέσεις ΗΠΑ – Ουκρανίας εξομαλύνθηκαν και πλέον βρισκόμαστε πιο κοντά από ποτέ έως τώρα σε μία ειρηνευτική συμφωνία.

Παρ’ όλα αυτά, ο συνασπισμός του Στάρμερ παραμένει ένα κάπως αφηρημένο και νεφελώδες εγχείρημα. Φαίνεται να μην έχουν γίνει ακόμη οι απαραίτητες διεργασίες ώστε αυτή τη ad hoc συμμαχία να μπορέσει πράγματι να αναλάβει ένα τόσο περίπλοκο – και επικίνδυνο – έργο, όπως είναι η θεμελίωση και η προάσπιση της ειρήνης στην Ουκρανία. Και είναι προφανές ότι ούτε η εκατονταετής συμφωνίας που έχει υπογράψει ο Στάρμερ με τον Ζελένσκι, ούτε τα «μεγάλα» λόγια περί προστασίας «σε ξηρά, αέρα και θάλασσα» με ευρωπαϊκά στρατεύματα στο ουκρανικό έδαφος, επαρκούν. Άλλωστε, δεν θα είναι και η πρώτη φορά που η Ευρώπη δεσμεύεται και τελικά αποδεικνύεται κατώτερη ή πιο αδύναμη από τις περιστάσεις, οι οποίες την υπερβαίνουν.

Ο Στάρμερ διαβεβαίωσε, για παράδειγμα, ότι ο συνασπισμός «μεγαλώνει» και προχωρά σε νέες δεσμεύσεις, αλλά δεν διευκρίνισε ποιες είναι αυτές, όπως επίσης δεν διευκρίνισε και τι ακριβώς είναι αυτή η «επιχειρησιακή φάση» στην οποία θα περάσει ο συνασπισμός.

Επίσης, επανέλαβε την ανάγκη για backstop από τις ΗΠΑ, όμως, μέχρι στιγμής, η θέση του Αμερικανού προέδρου επ’ αυτού είναι γνωστή. Τι θα γίνει, λοιπόν, με τα σχέδια του συνασπισμού των προθύμων, εάν η θέση των ΗΠΑ δεν αλλάξει;

Και εν τω μεταξύ, παρόλο που η Ουκρανία αρνείται πεισματικά ότι στο Κουρσκ τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα, με τις δυνάμεις της περικυκλωμένες, όπως και να έχει, βρίσκεται ούτως ή άλλως υπό μεγάλη πίεση. Κι αν όντως στο Κουρσκ, που το Κίεβο το κρατούσε ως διαπραγματευτικό χαρτί, υπάρχει πρόβλημα, τότε πόσες εγγυήσεις και δεσμεύσεις θα πρέπει να δώσουν οι Ευρωπαίοι και πόσες υποχωρήσεις θα χρειαστεί να δεχτεί να κάνει ο Ζελένσκι, προκειμένου η μέρα της κατάπαυσης του πυρός να φτάσει, όντως, πιο κοντά; Και, φυσικά, ποια θα είναι η στάση του Πούτιν μέσα σε όλα αυτά, ο οποίος ήδη, όπως διαπίστωσε εύστοχα κι ο Βρετανός πρωθυπουργός, δεν δείχνει να βιάζεται…