Η καταιγίδα των fake news και το βίντεο που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων

Η καταιγίδα των fake news και το βίντεο που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων02.04.2020Ρεπορτάζ

Η συγγραφική υπόδειξη του Μαρκ Τουέιν...

... «μην αφήνεις την αλήθεια να σου χαλάσει μια όμορφη ιστορία» έμελλε να θριαμβεύσει περισσότερο στον κόσμο της δημοσιογραφίας στη σύγχρονη Ιστορία μας. Χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον σε δημοσιογραφικά γραφεία με προθέσεις που ακροβατούσαν πάντα ανάμεσα στον εντυπωσιασμό για εμπορικούς λόγους και στη συστηματική προπαγάνδα.

Το βίντεο, το οποίο μετέδωσε

το κανάλι Open και στο οποίο έμοιαζε σαν να περπατούσε σε ένα μικρό τμήμα της Νέας Παραλίας στη Θεσσαλονίκη ένα πολυπληθές μελίσσι ανθρώπων, προκάλεσε τσουνάμι σχολίων, καθώς η εικόνα έμοιαζε αλλοπρόσαλλη και παραμορφωμένη. Προκάλεσε, όμως, τελικά και το κλείσιμο του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης.

Η τοπική αλλά και η κεντρική πολιτική ηγεσία έκριναν πως το μέτρο ήταν επιβεβλημένο μετά την προβολή του ρεπορτάζ, στη διάρκεια του οποίου, βέβαια, ποδηλάτες έμοιαζαν να πέφτουν στη θάλασσα, άνθρωποι αγνοούσαν περιπολικά που βρίσκονται μια ανάσα πίσω τους, ενώ άλλοι έμοιαζαν να τρέχουν χωρίς τελικά να κινούνται ούτε μια σπιθαμή. Πολλοί μίλησαν για μοντάζ ή για το ενδεχόμενο να πρόκειται για πλάνα αρχείου.

Ένας ηλικιωμένος υποστήριξε σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό πως η κόρη του τον αναγνώρισε στο βίντεο, όμως εκείνος δεν είχε επισκεφτεί τη Νέα Παραλία από τις 17 Μαρτίου. Αλλοι Θεσσαλονικείς που φαίνονται στο βίντεο δήλωσαν πως ήταν πράγματι σε εκείνο το σημείο τη συγκεκριμένη ημέρα, πως είδαν τα τηλεοπτικά συνεργεία, αλλά πως το πλήθος δεν ήταν τόσο πυκνό όσο φαίνεται.

Η αλήθεια, εάν και βρίσκεται κάπου στη μέση, είναι εξίσου παραμορφωτική της πραγματικότητας. Το τηλεοπτικό συνεργείο, που τραβούσε εικόνες εκείνη την ημέρα, χρησιμοποίησε μία κάμερα με ισχυρότατο ζουμ, από αυτές που συνήθως χρησιμοποιούνται στο γήπεδο για να απαθανατίσουν ένα γκολ. Το αποτέλεσμα ενός ζουμ σε τέτοια κλίμακα είναι η παραμόρφωση της εικόνας και η συμπίεση του χώρου. Το πλήθος που είδαμε ήταν στην πραγματικότητα απλωμένο σε μία απόσταση που ξεπερνούσε το 1 χιλιόμετρο, δηλαδή οι άνθρωποι είχαν ασφαλέστατη -πολλών τετραγωνικών μέτρων- απόσταση μεταξύ τους.

Στο ερώτημα εάν το συγκεκριμένο βίντεο αποτελεί fake news, η απάντηση είναι σαφέστατα «ναι», από τη στιγμή που η εικόνα είναι τελικά αλλοιωμένη. Επομένως, η πολιτική ηγεσία χρησιμοποίησε πάλι fake news για να πάρει τις αποφάσεις της, ρίχνοντας αδίκως την ευθύνη στον κόσμο. Οπως είχε χρησιμοποιήσει και τα πλάνα από τα διόδια για να επιβάλει την απαγόρευση της κυκλοφορίας, στα οποία οι όποιες ουρές αυτοκινήτων φαίνονταν οφείλονταν τελικά στο γεγονός πως λειτουργούσαν τα μισά μηχανήματα -αυτά της αυτόματης ρίψης κερμάτων- λόγω των έκτακτων μέτρων. Αλήθεια, νιώθει η κυβέρνηση πως χρειάζεται την υποστήριξη ψευδών ειδήσεων για να επιβάλει μέτρα που κρίνονται αναγκαία για το κοινό καλό; Ή μήπως τα ψεύδη αυτά θα φανούν χρήσιμα στη ρητορική που θα αναπτυχθεί αργότερα;

Μαρία Παναγιώτου