Η κατάχρηση των αντιβιοτικών οδηγεί στην αχρήστευσή τους

Η κατάχρηση των αντιβιοτικών οδηγεί στην αχρήστευσή τους 27.11.2018Πρόληψη

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, 33.000 άνθρωποι στην Ευρώπη πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω μικροβίων που γίνονται πιο ανθεκτικά στην αγωγή, ενώ η αλόγιστη χρήση των σκευασμάτων ενδέχεται να προκαλέσει παρενέργειες • Με την υπογραφή του Μιχάλη Κεφαλογιάννη

Εναν αιώνα πίσω θα γυρίσει η Ιατρική, εάν δεν περιοριστεί δραστικά η χρήση των αντιβιοτικών που αποδυναμώνει την αποτελεσματικότητά τους απέναντι στα μικρόβια, τα οποία γίνονται ολοένα και πιο ανθεκτικά. Δεν είναι μακριά η εποχή, λένε οι επιστήμονες, που όλο και περισσότεροι άνθρωποι

θα χάνουν τη ζωή τους από μικρόβια και βακτήρια, όπως το κολοβακτηρίδιο E-coli που ευθύνεται για τέσσερα στα πέντε κρούσματα ουρολοίμωξης στα παιδιά ή η κλεμπσιέλλα, ένα βακτήριο ένοχο για πολλές πνευμονίες. Ο λόγος είναι φυσικά η κατάχρηση των αντιβιοτικών.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) 33.000 άνθρωποι στην Ευρώπη πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω ανθεκτικών μικροβίων στα αντιβιοτικά. Επίσης, η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών στα ζώα και τα φυτά μειώνει την ανθεκτικότητα του οργανισμού στα μικρόβια, ενώ παράλληλα η λήψη αντιβιοτικών για λάθος λόγους, όπως για το κρυολόγημα, τη γρίπη ή τον πονόλαιμο, δεν έχει κανένα όφελος και μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες στον οργανισμό.

Τα παραπάνω είναι τα βασικά μηνύματα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), που ανακοινώθηκαν πρόσφατα με αφορμή τη 18η Νοεμβρίου, Ημέρα Ενημέρωσης για τα Αντιβιοτικά.

Ειδικότερα τα βακτήρια που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά ευθύνονται για τον θάνατο 700.000 ανθρώπων σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο, σύμφωνα με τους υπολογισμούς Ευρωπαίων ερευνητών, που δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «The Lancet Infectious Diseases», όπως επεσήμανε ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ερευνας και Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) Στάθης Σκληρός, γενικός ιατρός. Οι επιπτώσεις είναι συγκρίσιμες με το συσσωρευμένο αποτέλεσμα της γρίπης, της φυματίωσης και του ιού του AIDS κατά την ίδια περίοδο, σύμφωνα με τους ειδικούς. Υπολογίζεται ότι ως το 2050 θα πεθάνουν 10.000.000 άτομα από λοιμώξεις πολυανθεκτικών μικροβίων, οι οποίες θα αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου με περισσότερα περιστατικά από όσα ο καρκίνος και τα τροχαία δυστυχήματα. Το τραγικότερο είναι ότι οι περισσότεροι από τους θανάτους αφορούν παιδιά νεότερα των 12 μηνών, αλλά και τους άνω των 65 ετών. Οι επιπτώσεις σε όρους θνησιμότητας είναι πιο αυξημένες στην Ιταλία και την Ελλάδα, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το ένα πέμπτο των λοιμώξεων.

Επιπρόσθετα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά στους αγρότες και στις βιομηχανίες τροφίμων να σταματήσουν να χρησιμοποιούν αντιβιοτικά για να προάγουν την ανάπτυξη και να προλαμβάνουν τις ασθένειες σε υγιή ζώα. Η υπερβολική χρήση των αντιβιοτικών στα ζώα προκαλεί ανθεκτικότητα στα βακτήρια τα οποία περνούν μέσω της τροφικής αλυσίδας στον άνθρωπο. Με αυτόν τον τρόπο τα βακτήρια που περνούν από την τροφική αλυσίδα στον άνθρωπο λόγω της ανθεκτικότητάς τους δεν αντιμετωπίζονται από τα αντιβιοτικά που ενδέχεται να χρειαστεί ο άνθρωπος όταν αρρωστήσει. Εναλλακτικές λύσεις στη χρήση αντιβιοτικών για την πρόληψη των ασθενειών στα ζώα είναι η βελτίωση της υγιεινής, η σωστότερη χρήση των εμβολιασμών και η αλλαγή των συνθηκών διαβίωσης των ζώων.

Η αντοχή των μικροβίων και των βακτηριδίων σκοτώνει

Τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), περιγράφοντας τα μικρόβια που αλωνίζουν στα νοσοκομεία, κατατάσσουν την Ελλάδα στις «κόκκινες» χώρες: Ετσι η κλεμπσιέλλα, ένα βακτήριο που είναι ένοχο για πολλές πνευμονίες, έχει αποκτήσει αντίσταση στη χώρα μας πάνω από 50% στα αντιβιοτικά πρώτης γραμμής (δηλαδή στις κεφαλοσπορίνες τρίτης γενιάς, στις φλουοροκινολόνες, στις αμινογλυκοσίδες και τις καρβαπενέμες).

Σε εφιάλτη όμως εξελίσσεται και το ασινετομπάκτερ. Το συγκεκριμένο βακτήριο προκαλεί κυρίως λοιμώξεις των πνευμόνων, των τραυμάτων στα σημεία των χειρουργικών τομών καθώς και του αίματος. Στην Ελλάδα, όπως επίσης στην Ιταλία και την Ισπανία, η φαρέτρα των αντιβιοτικών έχει αποδυναμωθεί σε τέτοιο βαθμό, που το ασινετομπάκτερ αλώνει τα νοσοκομεία.

Ακόμη δύο ισχυροί εχθροί είναι ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος (MRSA) και το βακτήριο Εσερίχια κόλι (ευρέως γνωστό και ως E.coli), καθώς μέρα με τη μέρα η ισχύς τους γιγαντώνεται.
Στη χώρα μας το E.coli (κολοβακτηρίδιο που ευθύνεται για τέσσερα στα πέντε κρούσματα ουρολοίμωξης στα παιδιά) βρέθηκε ανθεκτικό στην αμπικιλίνη στο 51% των εξεταζόμενων δειγμάτων στις τρεις κλινικές μελέτες που συμπεριελήφθησαν στη νέα ανάλυση.

Τα αντιβιοτικά δεν είναι καραμέλες

Ακόμα ένα σημαντικό πρόβλημα για την ανθεκτικότητα στα μικρόβια είναι η λήψη αντιβιοτικών για λάθος λόγους, όπως για το κρυολόγημα, τη γρίπη ή τον πονόλαιμο. Στις περιπτώσεις αυτές τα αντιβιοτικά δεν έχουν κανένα όφελος και μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες στον οργανισμό. Οι ειδικοί δεν σταματούν να επαναλαμβάνουν ότι τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τη θεραπεία λοιμώξεων που προκαλούνται από μικρόβια και όχι από ιούς.
Σύμφωνα με έρευνα της Ελληνικής Εταιρείας Ερευνας και Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, το 25% των ενηλίκων που έχουν βήχα, κρυολόγημα, γρίπη ή πονόλαιμο επισκέπτεται τον γιατρό του και το 50% αυτών ζητά λανθασμένα να του χορηγηθεί αντιβίωση.
«Τα αντιβιοτικά δεν θεραπεύουν ούτε βοηθούν στην πρόληψη των ιώσεων και δεν προλαμβάνουν μια μικροβιακή λοίμωξη. Δώστε λοιπόν χρόνο στον οργανισμό σας για να αναρρώσει» συμβουλεύει ο Θανάσης Παπαθανάσης, αντιπρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου και της Πανευρωπαϊκής Ενωσης Φαρμακοποιών.
Ο βήχας και ο πονόλαιμος, που είναι από τα πολύ συνηθισμένα συμπτώματα των ιώσεων, εάν δεν οφείλονται σε κάποια βακτηριακή λοίμωξη, θα κάνουν τον κύκλο τους και θα υποχωρήσουν, χωρίς να χρειαστεί η λήψη αντιβίωσης.
Σύμφωνα με τους γιατρούς, για την ανακούφιση των συμπτωμάτων αρκεί είτε μια αντισηψία της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας με κάποιο προϊόν που περιέχει αντιμικροβιακά, αντισηπτικά συστατικά όπως οι παστίλιες ή, αν υπάρχει φλεγμονή, μπορεί να χορηγηθεί ένα αντιφλεγμονώδες που καταπραΰνει τον λαιμό.

Οι άλλες επιλογές για το κρύωμα

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Ερευνας και Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) Στάθη Σκληρό, γενικό ιατρό, το κοινό κρυολόγημα και γενικά οι ιώσεις δεν χρειάζονται αντιβιοτικά.
➥ Τα αντιβιοτικά μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στον οργανισμό μας.
➥ Τα παυσίπονα ανακουφίζουν από τον πόνο και τον πυρετό.
➥ Τα αποχρεμπτικά απομακρύνουν τις εκκρίσεις από τους αεραγωγούς.
➥ Τα αντιισταμινικά ανακουφίζουν από τη δύσπνοια, το φτάρνισμα και τη φαγούρα στη μύτη.

Μέδοθοι πρόληψης των χειμερινών ασθενειών

➥ Η κατανάλωση άφθονων υγρών και η ανάπαυση μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα οποιασδήποτε χειμερινής ασθένειας.
➥ Τα προϊόντα που περιέχουν αντιμικροβιακά, αντισηπτικά συστατικά σε μορφή παστίλιας αρκούν για μια απλή αντισηψία της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας όταν υπάρχει πονόλαιμος. Τα προϊόντα αυτά καταπολεμούν ένα ευρύ φάσμα ιών (όπως τον ιό της γρίπης Α, τον RSV, τον SARS-CoV5) και βακτηρίων, και δεν περιέχουν αντιβιοτικό. Αν υπάρχει φλεγμονή, συνιστάται η λήψη ενός αντιφλεγμονώδους σκευάσματος πάλι σε παστίλια, που καταπραΰνει τον λαιμό.
➥ Οπου είναι εφικτό, αποφύγετε τη λοίμωξη με κατάλληλο εμβολιασμό.
➥ Πλένετε τακτικά τα χέρια σας και τα χέρια των παιδιών σας, για παράδειγμα ύστερα από φτάρνισμα ή βήξιμο, προτού αγγίξετε άλλα αντικείμενα ή ανθρώπους.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι την αντιβίωση συνταγογραφούν οι γιατροί και μόνο τότε ο ασθενής μπορεί να απευθυνθεί στον φαρμακοποιό και να τη λάβει ακριβώς όπως ορίζει η συνταγή, που περιλαμβάνει την ποσότητα των δόσεων, τη συχνότητα και τη διάρκεια της αγωγής. Η λανθασμένη και αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών έχει ως αποτέλεσμα την αυξανόμενη αντίσταση των μικροβίων σε αυτά, γεγονός που αποτελεί απειλή για τη δημόσια υγεία, καθώς μπορεί να μετατρέψει μια απλή λοίμωξη σε κατάσταση απειλητική για τη ζωή.

Keywords
Τυχαία Θέματα